Bad breath ခံတြင္းနံ႔ မေကာင္းရင္

 

ဆရာ မဂၤလာပါခင္ဗ်ာ။ ကြ်န္ေတာ္ ခံတြင္းနံ႔ဆုိးပါတယ္ဆရာ။

သြားဆရာ၀န္ျပတဲ့အခါ tartar cleaning လုပ္ေပးလုိက္ပါတယ္။

အဲ့ဒါလုပ္ျပီးကတည္းက ရံဖန္ရံခါ သြားက်င္တာခံစားရပါတယ္။

အဲ့ဒါေၾကာင့္လဲ ျဖစ္ေကာင္းမွ ျဖစ္မွာပါ။ ကြ်န္ေတာ္ မသိပါခင္ဗ်ာ။

အစာစားျပီးတုိင္း ပလုတ္က်င္း၊ သြားတုိက္ေသာ္လည္း ခံတြင္းနံ႔ဆိုးမေပ်ာက္ပါ။ 

စကားေျပာရာတြင္ ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ပင္မေျပာ၀ံ့ပါ။ ကုိယ့္ကိုယ္ကုိ ယုံၾကည္မွဳေပ်ာက္သလုိ

ခံစားရပါသည္။ ခံတြင္းနံ႔ဆုိးျခင္းရဲ့ အေၾကာင္းရင္းနဲ႔ အနံ ႔မဆုိးေအာင္

ဘယ္လုိျပဳမူေနထုိင္ရမလဲ သိပါရေစ။ သြားဘက္ဆုိင္ရာ ကိရိယာမ်ားေၾကာင့္

ကူးစက္ေရာဂါ (ဥပမာ HIV) ကူးစက္ႏဳိင္ပါသလား သိပါရေစခင္ဗ်ာ။

သြားဘက္ဆုိင္ရာကိရိယာေတြဟာ တခါသုံး မဟုတ္လုိ႔ သြားဘက္ဆုိင္ရာ

ဆရာ၀န္မ်ားအေနနဲ႔ မည္သုိ႔မည္ပုံ သန္႔ရွင္းသည္ကုိ သိလုိ၍ ေမးျမန္းျခင္းပါခင္ဗ်ာ။

 ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ဆရာ။

လူေတြထဲက ၂၅% ဟာအနည္းနဲ႔အမ်ားခံတြင္းနံ႔ မေကာင္းၾကပါ။

Bad breath ခံတြင္းနံ႔ မေကာင္းတာကိုေဆးစာနဲ႔ Halitosis ေခၚတယ္။

သြား-ခံတြင္းေရာဂါနဲ႔ တျခားက်န္းမာေရးအေျခအေနေတြကေန ျဖစ္ေစတယ္။ အစားအေသာက္ ေၾကာင့္လဲ ျဖစ္ေစတယ္။ ၈၅-ဝဝ% ဟာခံတြင္းနဲ႔ ဆိုင္တယ္။

အသား-ငါးစားတာ၊ အရက္ေသာက္တာ၊ ေဆးလိပ္ ေသာက္တာ၊

 ေဆးငံုတာေတြေၾကာင့္လဲအနံ႔ မေကာင္းေစဘူး။ လူဝလို႔လဲ ျဖစ္တတ္တယ္။

• အစားအစာေတြကိုပါးစပ္ကေန စားေသာက္လိုက္ျပီးရင္ ေက်ခ်က္ျပီးေနာက္

 ေသြးထဲေရာက္မယ္။ ေနာက္မွာအဆုပ္ကိုေရာက္ရာကေနအသက္ရွဴထုတ္ေတာ့ ဆိုင္ရာအနံ႔ထြက္ေစတယ္။ ပါးစပ္ထဲမွာအစားအစာေတြ ကပ္သတ္ က်န္ေနရင္ (ဗက္တီးရီးယား) ေတြ ေပါက္ဖြါးေစမယ္။ သူတို႔ထဲမွာအနံ႔ ဆိုးေစတာမ်ိဳးေတြ ရွိတယ္။ 

Bacteria ကေန toxins အဆိပ္လို ျဖစ္လာေစႏိုင္တယ္။ ေဆးမကုရင္ သြားဖံုးေရာ

ေမးရိုးပါ ေရာဂါ ရေစႏိုင္တယ္။

• ၾကက္သြန္ျဖဴ၊ ၾကက္သြန္နီေတြ စားရင္ Brushing and flossing ပါးစပ္ေဆး၊

သြားတိုက္တာေတာင္မွ ခဏတာအနံ႔ ဖံုးေပးတာေလာက္သာတတ္ႏိုင္တယ္။

• သြားတုတပ္တာေနရာမက်ရင္၊ (ရိစ္) မိႈေရာဂါရရင္၊ သြားပိုးစားရင္လဲ

အနံ႔မေကာင္းတာ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။

• Dry mouth (Xerostomia) ပါးစပ္ေျခာက္ေနတာျဖစ္လို႔လဲ ျဖစ္ႏိုင္ေသးတယ္။ တံေတြးဟာပါးစပ္ကိုသန္႔ရွင္းေပးတယ္။ အက္စစ္ဓါတ္ကိုေျဖေပးတယ္။ ေသသြားတဲ့ (ဆဲလ္) ေတြကိုလဲရွင္းေပးတယ္။ တံေတြးနည္း-ေျခာက္ေနရင္ အဲလိုေကာင္းက်ိဳးေတြ မျဖစ္ေစေတာ့ဘဲပုပ္နံ႔ထြက္လာေစတယ္။ ပါးစပ္ေျခာက္ေနတာက ေဆး၀ါးေတြေၾကာင့္

 ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Salivary gland တံေတြးထြက္အိတ္ေတြ ေရာဂါရေနလို႔လဲ ျဖစ္ေစတယ္။

• ႏူမိုးနီးယား၊ ေလျပြန္ေရာင္၊ နာတာရွည္ (ဆိုင္းနပ္စ္) ေရာဂါ၊ တာရွည္ႏွာရည္ယိုတာ၊ 

ဆီးခ်ိဳ၊ အက္စစ္ရည္ အထက္ ဆန္ေရာဂါ၊ အသဲေရာဂါနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ ေရာဂါေတြေၾကာင့္လဲ

အာေခါင္ေျခာက္ ေနႏိုင္တယ္။

(၁) လွ်ာ
Don't let your tongue become a dirty carpet! လွ်ာကို ညစ္ေထးေနတဲ့

 ေကာ္ေဇာလိုမျဖစ္ပါေစနဲ႔လို႔ တင္စားေျပာၾကတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ခံတြင္းနံ႔ 

မေကာင္းတာကို လွ်ာေၾကာင့္ျဖစ္ရတာ ၈ဝ-၉ဝ% ရွိတယ္။ လွ်ာမွာေနတဲ့

(ဗက္တီးရီးယား)ကေန Malodorous compounds နဲ႔ Fatty acids ေတြ ျဖစ္

လာေစတယ္။ လူတိုင္းမွာရွိေနတဲ့ အဲလိုပိုးေတြက လွ်ာရဲ႕ ေနာက္ပိုင္းမွာေနၾကလို႔

သန္႔ရွင္းေရးလုပ္တာ မထိေရာက္ေစဘူး။ ႏွာရည္ယိုေနတာ၊ အာေခါင္ ေျခာက္ေန

တာေတြေၾကာင့္ ပိုဆိုးေစတယ္။

 

Anaerobic bacteria အမ်ိဳးအစားပိုးေတြကပိုဆိုးေစတယ္။ ၾကာေတာ့ Putrescent

smell of indole, Skatole, Polyamines အနံ႔ေတြ ဒါမွမဟုတ္ Rotten egg 

ဥပုပ္တဲ့အနံ႔မ်ိဳးထြက္မယ္။  Volatile sulfur compounds (VSCs) အနံ႔မ်ိဳးျဖစ္တယ္။ 

Hydrogen sulfide, Methyl mercaptan, Allyl methyl sulfide နဲ႔ Dimethyl sulfide ေတြကိုဆိုလိုတာျဖစ္တယ္။ ဒီလိုေၾကာင့္ျဖစ္သူေတြက Mints, Mouth sprays,

Mouthwash ေတြ သံုးႏိုင္တယ္။ ဒါေတြကလဲအနံ႔ဆိုကိုဖံုးေပးတာသာျဖစ္တယ္။ လွ်ာကိုသန္႔ရွင္းေရးကပိုအေရးၾကီးတယ္။

(၂) Mouth ပါးစပ္

ပါးစပ္ထဲမွာ ဗက္တီးရီးယား အမ်ိဳးအစားေပါင္း ၆ဝဝ ေက်ာ္ရွိတယ္။ အဒီထဲကတခ်ိဳ႕ေတြကအနံ႔ဆိုးထြက္ေစေအာင္ လုပ္ႏိုင္တယ္။ သူတို႔ကေန Proteins (ပရိုတင္း) ေတြကိုေခ်ဖ်က္ျပီး Amino acids (အမိုင္ႏိုအက္စစ္) ေတြ ထြက္လာမယ္။

ဆက္ျပီး Hydrogen sulfide နဲ႔ Methyl mercaptanေတြ ျဖစ္တဲ့ အနံ႔ဆိုးဓါတ္ေငြ႔ေတြ

 ျဖစ္ေစမယ္။ Bad mouth ဆုိတာအာဖရိကကလာတဲ့ က်ိန္စာသေဘာ ျဖစ္ျပီး

ဒီေခတ္မွာသူမ်ားအျပစ္တင္တာကိုေျပာတာျဖစ္တယ္။ ဗမာေတြကေတာ့ ခံတြင္းနံ႔

ေကာင္းခ်င္ရင္ မုသားမေျပာပါနဲ႔တဲ့။

(၃) Gum disease 

သြားဖံုးေရာဂါေတြေၾကာင့္လဲ ျဖစ္တယ္ဆိုတာကို အားလံုးကေတာ့ လက္မခံပါ။

(၄) Nose ႏွာေခါင္း

ဒုတိယလိုက္တယ္။ Sinus infections (ဆိုင္းနပ္စ္) ေရာဂါ

ထိပ္ခပ္နာနဲ႔ Foreign bodies ျပင္ပ-ပစၥည္းဝင္ေနတာေတြကေန ျဖစ္ေစမယ္။

(၅) Tonsils

အာသီးေရာဂါကေန (ဆဲလ္) ပ်က္စီး-ေသဆံုးတာေတြေၾကာင့္ အနံ႔ဆိုးထြက္ႏိုင္တယ္။

၃-၅% မွာျဖစ္တယ္။

(၆) Esophagus

အစာျမိဳျပြန္မွာ Hiatal Hernia နဲ႔ GERD ေရာဂါရေနရင္ျဖစ္မယ္။ 

Zenker's diverticulum ေရာဂါ ကေနလဲ ျဖစ္တယ္။

(၇) Stomach

အစာအိမ္ေၾကာင့္ သိပ္မျဖစ္ေစတတ္ပါ။ ေလခ်င္တက္တာေတာ့ ျဖစ္မယ္။

(၈) Systemic diseases

တျခားေရာဂါေတြကေတာ့ Fetor hepaticusေရာဂါ၊ အသက္ရွူလမ္းေအာက္ပိုင္း

ေရာဂါေတြ၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါေတြ၊ ကင္ဆာ၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ နဲ႔ Metabolic dysfunction

 ေရာဂါ၊ လွ်ာ-ကင္ဆာ၊ လည္ေခ်ာင္း-ကင္ဆာနဲ႔ အစာျမိဳျပြန္-ကင္ဆာေတြ ျဖစ္တယ္။

Management ဘယ္လိုကုသမလဲ
• Good oral hygiene ခံတြင္းသန္႔ရွင္းပါ။ Fluoride toothpaste (ဖလိုရိုက္) ပါတဲ့

သြားတိုက္ေဆးနဲ႔ တေန႔ ၂ ၾကိမ္ သြားတိုက္ပါ။ အစာစားျပီးရင္လဲသြားတိုက္ပါ။

သြားပြတ္တံကို ၂-၃ လ တခါ အသစ္လဲပါ။

• Floss ဒါမွမဟုတ္ Interdental cleaner သြားၾကားသန္႔ရွင္းနည္းတေန႔တခါ လုပ္ပါ။

• သြားအတုကိုညအခ်ိန္ ျဖဳတ္ထားျပီးသန္႔ရွင္းေပးပါ။
 

• သြားဆရာဝန္နဲ႔ ပံုမွန္ (တႏွစ္ ႏွစ္ခါ) စစ္ေဆးကုသပါ။
 

• ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ။
 

• Chewing gum ငံုပါ။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ သၾကားမပါတာကိုငံုပါ။ Sucking on candy စုပ္ရတဲ့ အစားအစာမ်ိဳးကေနသြားရည္ ပိုထြက္ေစတယ္။ သၾကားမပါရင္ ပိုေကာင္းတယ္။
 

• ေၾကာ္ညာျပီးေရာင္းေနတဲ့ Mouthwashes ပါးစပ္ေဆးေဆးရည္ေတြကို

သတိျပဳသံုးပါ။ ခဏေလာက္သာအနံ႔ဆိုးကိုဖံုးေပးမယ္။ Astring-O-Sol, Colgate,

Dentyl pH, Listerine, Oral-B, Sarakan, Scope နဲ႔ Tantumverdeေတြျဖစ္တယ္။

Oral-B ကို ၂၀၀၉ ကတည္းကေရာင္းခြင့္ပိတ္လိုက္ျပီ။

• Antiseptic mouth-rinse ေတြကပိုးေတြေသေစမယ္။ 3G Mouthwash, All-Fresh,

Alna Biotech, Am Pm Mouthwash, Ampm Mouthwash, Angelica Mouthwash, 

Antiplaque Mouthwash, Antiseptic & Antiplaque Mouthwash, Chlorex 

Mouthwash, ChlorhexadineGluconate Mouth Wash, Chlorhexidine Mouthwash, 

C-Nate--ChlorhexidineGluconate, Dysinc Mouthwash, FRESHO Mouthwash,

Gumdent Mouthwash, Herbal Mouthwash, Listerine Liquid Mouthwash, 

 Mouthwash (AMPM), Nirmal Mouth Wash, Oral care Flavours and Fragrances, 

Oraline Mouthwash (Chlorhexidine Mouthwash) နဲ႔ Speedent Mouth Wash ေတြ

 ျဖစ္တယ္။

• လွ်ာကိုညင္ညင္သာသာတေန႔ ၂ ခါ သန္႔ရွင္းပါ။ လွ်ာေပၚက Bacterial biofilm 

ဗက္တီးရီးယား၊ Debris အစာအၾကြင္းအက်ံေတြ နဲ႔ Mucus အက်ိအခြ်ဲေတြကို 

Tooth brush, Tongue cleaner, Tongue brush/scraper စတဲ့ လွ်ာေဆး

ကရိယာသံုးပါ။ ဇြန္းနဲ႔လဲလုပ္လို႔ ရပါတယ္။ လွ်ာကိုမခိုက္မိပါေစနဲ႔။ လွ်ာေနာက္နားမွာ 

V-shaped ပံုရွိေနတဲ့ Taste buds အရသာခံအသီး-အဖုေလးေတြကိုမထိခိုက္ေစပါနဲ႔။

• Gargling တခုခုစားျပီးတိုင္းပါးစပ္ ပလုပ္က်င္းပါ။ Streptococcus salivarius 

K12 ေဆးလဲသံုးႏိုင္တယ္။ Antibacterial mouthrinses က အက်ိဳးရွိေစတယ္။ ဗက္တီးရီးယားေတြကိုႏိုင္တဲ့ Cetylpyridinium chloride, Chlorhexidine, 

Zinc gluconate, Essential oils, နဲ႔ Chlorine dioxide ေတြကိုသံုးတယ္။

တခ်ိဳ႕က Odor eliminators အနံ႔ကိုႏိုင္တဲ့ Oxidizers ေတြကိုလဲသံုးတယ္။

• အိမ္သံုး-ေဆးနည္းေတြ = Areca nut ကြမ္းသီး-အစို၊ Betel leaf ကြမ္းရြက္ နဲ႔ 

 Betel leaf ကြမ္းသီး-အေျခာက္ေတြကိုဝါးခိုင္းတယ္။ တခ်ိဳ႕က ဒီလိုလုပ္တာ 

Squamous cell carcinoma ကင္ဆာ ျဖစ္ေစမလားစိုးရိမ္တယ္။ Lemon 

သံပုရာ-ေရွာက္သီး၊ Clove ေလးညွင္း၊ Cardamon seeds ဖါလာေစ့၊ Aniseed 

စမုန္စပါး၊ Apple ပန္းသီး၊ Zinc သြပ္ဓါတ္ပါတဲ့ အစားအစာေတြ၊ Green tea 

 ေရေႏြးၾကမ္း၊ Baking soda (ဆိုဒါ)၊ Hydrogen peroxide ဟိုက္ဒရိုဂ်င္-ပါေအာက္ဆိုက္ ေတြကိုလဲသံုးႏိုင္တယ္။

• သြား-ခံတြင္းေကာင္းေနေပမဲ့ အနံ႔မေကာင္းေသးရင္ တျခားက်န္းမာေရးစစ္ေဆးရမယ္။

နာတာရွည္ ပါးစပ္နဲ႔ မေကာင္းသူေတြကိုကုရတာခက္တယ္။ တာရွည္ျဖစ္ေနရင္ 

Periodontal disease သြားဖံုးေရာဂါကိုဆက္ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။

Plaque on teeth သြားအေပၚဖံုအလႊာ ျဖစ္လာရင္ အဲလိုေရာဂါ ျဖစ္ေစတယ္။

Mouthwashes သံုးျပီး Chronic halitosis နာတာရွည္ ခံတြင္းနံ႔ ဆိုးေနတာကို

ေကာင္းေစတယ္လို႔ သုေတသနကသက္ေသမျပႏိုင္ပါ။ ကိုယ့္ခံတြင္းနံ႔ကိုသိပ္ေကာင္းေစခ်င္လို႔ ေဆးလာကုသူေတြထဲကကဲသူေတြကို

Halitophobiaဆိုတာ Delusion halitosis လို႔ ေခၚတယ္။

အလိုလို ၾကာညိဳနံ႔ သင္းခ်င္ေနသူကိုေျပာတာပါ။

Dr. တင့္ေဆြ