စင္ကာပူႏိုင္ငံသုိ႔ေရာက္ရိွလာသူ ႏိုင္ငံျခားသား ဧည့္သည္တစ္ဦးအဖို႔
ႏိုင္ငံအတြင္း လွည့္လည္သြားလွ်င္ ပန္းၿခံႀကီးတစ္ခုအတြင္း သို႔မဟုတ္
ဥယ်ာဥ္ႀကီးတစ္ခုအတြင္း ေရာက္ရိွေနသကဲ့သုိ႔ ခံစားရပါလိမ့္မည္။
ေျမလြတ္အားလံုးကို ျမက္ခင္းစိမ္းစိမ္းတို႔ျဖင့္ ဖံုးလႊမ္းလွ်က္။
လမ္းေဘး၀ဲယာတို႔တြင္ သစ္ပင္မ်ား၊ ပန္းပြင့္မ်ားေ၀ဆာစြာပြင့္ဖူးေနေသာ
ပန္းပင္၊ ပန္းၿခံဳ၊ ပန္းႏြယ္မ်ား စီတန္းလွ်က္။ အိမ္မ်ားအၾကား၊
အေဆာက္အအံုမ်ားအၾကား သစ္ပင္ႀကီးမ်ားစိမ္းစိုလွ်က္။ Jurong Bird Park, Night
Safari, Singapore Zoo စသည့္ေနရာမ်ား၊ ပန္းၿခံမ်ား အတြင္း၌
စိမ္းစိုညိဳေမွာင္ေနေသာ အပင္ႀကီးမ်ား၊ ပန္းၿခံဳမ်ားျဖင့္ စိမ္းစိမ္းစိုစို
ရိွလွ်က္။ လူမေနသည့္ေတာတန္းမ်ားတြင္ သစ္ပင္၊ ၀ါးပင္ႀကီး မ်ားျဖင့္
ျပည့္ႏွက္လွ်က္။ ယုတ္စြအဆံုး၊ စူပါမားကက္ႀကီးမ်ားအတြင္း၌ ပန္းပင္မ်ားကို
အိုးႀကီးမ်ားျဖင့္ စိုက္ထားသည္၊ ကားရပ္နားသည့္ အေဆာက္အအံု
ေခါင္မိုးမ်ားေပၚတြင္ပါ သစ္ပင္ပန္းမာလ္မ်ားျဖင့္
ေ၀ဆာလွပလွ်က္ရိွသည္ကို
သတိထားမိၾကပါလိမ့္မည္။
စင္ကာပူႏိုင္ငံကို ဤကဲ့သုိ႔ စိမ္းစုိလွပေနေအာင္ မည္ကဲ့သု႔ိစီမံထားသနည္းဆိုသည္ကို
ေသေသခ်ာခ်ာသိႏိုင္ရန္ စင္ကာပူမွ သစ္ပင္၊ ပန္းပင္မ်ား စိုက္ပ်ိုဳးျခင္း၊ ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းျခင္း လုပ္ငန္းမ်ား၌ လက္ေတြ႔ပါ၀င္ ေဆာင္ရြက္ေနၾကေသာ ျမန္မာစိုက္ပ်ိဳးေရးပညာရွင္ မ်ားႏွင့္ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခဲ့ပါသည္။ ကြ်န္ေတာ္ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခဲ့သူမ်ားမွာ JTC မွ ဦးေဂ်ာ့ေက်ာ္စိုး၊ ဦးတင္ေဇာ္ေအာင္၊ ဦးေအာင္ေဆြဦးႏွင့္ ေဒၚေအးေအးမြန္၊ ဦးခင္ေမာင္စိုး၊ ဦးေဇာ္မင္းသိန္းတို႔ျဖစ္ပါသည္။
၎တို႔ေျပာျပသည္မ်ားကို အေျခခံလွ်က္ အျခားသိသင့္သိထိုက္သည္မ်ား ကို အင္တာနက္မွ ေမႊေႏွာက္ရွာေဖြကာ ျမန္မာျပည္မွ ၿမိဳ႔ျပမ်ားတြင္လည္း သစ္ပင္ပန္းမာလ္ထိန္းသိမ္းေရး အတုယူႏိုင္ၾကပါေစရန္ ရည္ရြယ္ ေရးသားလိုက္ပါသည္။
ဤဓါတ္ပံုမ်ားမွာ ကြ်န္ေတာ့္အနီးပတ္၀န္းက်င္တြင္ ေလာေလာလတ္လတ္ ေကာက္ကက္ရိုက္ထားသည့္ ပံုမ်ားျဖစ္ပါသည္။ Chinese New Year ပိတ္ရက္မ်ားက ဓါတ္ပံုထြက္ရိုက္ရန္ စိတ္ကူးေသးေသာ္လည္း ဆက္တိုက္မိုးရြာေနသျဖင့္ အခြင့္မသာခဲ့ပါ။ ေနမသာလွ်င္ ဓါတ္ပံုရိုက္လို႔မေကာင္းပါ။
ကြ်ႏ္ုပ္တို႔တိုင္းျပည္၌ သစ္ပင္ပန္းပင္မ်ားကို ခ်စ္တတ္သူ၊ ဂရုတစိုက္ေစာင့္ေရွာက္ထိန္းသိမ္းတတ္သူ လူဦးေရမွာ လက္ခ်ိဳးေရလို႔ ရသည့္အဆင့္တြင္ပင္ရိွပါေသးသည္။ အမ်ားစုမွာ သစ္ပင္ပန္းပင္၊ ၀ါးပင္မ်ားကို တန္ဘုိးထားရေကာင္းမွန္းမသိပါ။ ကြ်ႏ္ုပ္တို႔ဆီမွ လူမ်ားမွာ အသက္အရြယ္ႀကီးသည္ျဖစ္ေစ၊ ငယ္သည္ျဖစ္ေစ သစ္ပင္ႀကီးသည္ျဖစ္ေစ၊ ငယ္သည္ျဖစ္ေစ၊ သစ္ပင္မွအကိုင္းကို ခ်ိဳင္ခ်လုိက္ဘို႔၊ သစ္ပင္တစ္ပင္ကို ခုတ္လဲွလိုက္ဘို႔ မည္သူကမွလက္ေႏွးမေနပါ။ အလြန္လြယ္ကူလွပါသည္။
ၿမိဳ႔ျပတြင္ေနထိုင္သူမ်ားက ဓါတ္ႀကိဳးႏွင့္မလြတ္သျဖင့္ သစ္ပင္ကိုခုတ္သည္။ လမ္းခ်ဲ႔ဘို႔ သစ္ပင္ကိုခုတ္သည္။ အိမ္ခ်ဲ႔ဘို႔ သစ္ပင္ ကို ခုတ္သည္။ ေက်းလက္ေတာရြာမ်ားတြင္ ေနထိုင္သူမ်ားက ထင္းမီးအတြက္ သစ္ပင္ကိုခုတ္သည္။ အိမ္ေဆာက္ဘို႔ သစ္၀ါးမ်ားကို ခုတ္သည္။ မီးေသြးဖုတ္ဘို႔ သစ္ပင္ကိုခုတ္သည္။ အစိုးရအာဏာပိုင္မ်ားႏွင့္ပိုင္သူ (ယခုေခတ္အေခၚ ခရိုနီ) မ်ားက တန္ဘိုးႀကီး ရွားပါးသည့္ သစ္ႀကီး၀ါးႀကီးမ်ားကို အတိုင္းအဆမရိွခုတ္သည္။ ၀ါးပင္မ်ားကို အျမစ္မွပါႏႈတ္ယူသည္။ ျမန္မာျပည္သစ္ေတာမ်ားကို ပေထြးဆီမွ ရသည့္ အေမြအလား သေဘာထားသည္။
ျမစ္ဆံုဆည္မ်ားလုပ္ဘို႔ စာခ်ဳပ္လိုက္ေတာ့ ထိုျမစ္ဆံုဆည္ကို အေၾကာင္းျပကာ တရုတ္ျပည္က ျမန္မာေျမာက္ပိုင္း တစ္ျခမ္းလံုးကို ငါတို႔ပိုင္ၿပီဟု သေဘာပိုက္လွ်က္ ရိွသမွ်သစ္ပင္၊ ၀ါးပင္အားလံုးကို ေျပာင္သလင္းခါေအာင္ ခုတ္သည္။ ဆည္ကိုအေၾကာင္းျပကာ ထြက္လာ သမွ် ေျမႀကီးမွန္သမွ် တရုတ္ျပည္သို႔ အကုန္သယ္သည္။ သူမ်ားႏိုင္ငံက ကြ်ႏ္ုပ္တို႔ႏိုင္ငံတြင္း၀င္ကာ လုပ္ခ်င္သလိုလုပ္ေနတာကို ကြ်ႏ္ုပ္တို႔ က အသာတၾကည္ခြင့္ျပဳလွ်က္ ေက်းဇူးမ်ားပင္ တင္ေနရေခ်ေလေသး၏။
သည္သစ္ပင္ႀကီးတစ္ပင္ ျဖစ္လာေအာင္ ဘယ္ႏွႏွစ္ေစာင့္ရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အလြယ္တကူခုတ္မပစ္သင့္။ မျဖစ္မေန ခုတ္ရသည္ ဆိုလွ်င္လည္း အစားျပန္စိုက္မည္ဟု မည္သူစဥ္းစား ေတြးေတာပါသနည္း။ ေ၀းစြေျခာက္ပါး။ မင့္ႏွယ္ကြာ၊ သစ္ပင္ဆုိတာ ဘာစိုက္စရာ လုိသလဲကြ။ သဘာ၀အေလ်ာက္ ေပါက္တာေပကပဲ။ မင့္မို႔လို႔ အလုပ္မရိွအလုပ္ရွာ။ သစ္ပင္စိုက္ရမယ္လို႔ကြာ ဟု ေျပာမည့္သူသာ မ်ားေပလိမ့္မည္။
ရလဒ္အေနႏွင့္ ကြ်ႏု္ပ္တို႔တိုင္းျပည္တြင္ စိမ္းစိုညိဳေမွာင္ေနေသာ သစ္ေတာႀကီးမ်ား မရိွေတာ့ၿပီ။ ၂၀၁၂ ဒီဇင္ဘာလက ေဟာေျပာပဲြမ်ားအတြက္ ကြ်န္ေတာ္ အထက္ျမန္မာျပည္သို႔ ခရီးဆန္႔ေတာ့ ရန္ကုန္မွမေကြးထိ သြားသည့္လမ္းတစ္ေလွ်ာက္တြင္ ေတာင္ကတံုးမ်ားကို ကားလမ္းတေလွ်ာက္ေတြ႔ခဲ့ရသည္။ တစ္ေနရာထဲမဟုတ္ပါ။ ရန္ကုန္မွ ေနျပည္ေတာ္ထိ၊ ေနျပည္ေတာ္မွ မေကြးထိ တခြင္တျပင္ႀကီးျဖစ္ပါသည္။ သည္ပံုႏွင့္သာဆိုပါက အနာဂတ္ကာလတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ သစ္၀ါးမ်ားကို ႏုိင္ငံျခားမွ မွာယူတင္သြင္းရသည့္ အေျခဆိုက္ေပလိမ့္မည္။
စင္ကာပူသည္ ျမန္မာျပည္ႏွင့္ယွဥ္လိုက္ပါက လက္တစ္၀ါးစာမွ်သာရိွပါသည္။ သို႔ေသာ္ သင္မိတ္ေဆြတို႔ စင္ကာပူႏိုင္ငံအတြင္း ေလွ်ာက္ၾကည့္ပါ။ ဘယ္ေနရာသြားသြား သစ္ပင္ပန္းပင္မ်ားႏွင့္ စိမ္းစိုေနတာ ေတြ႔ရပါလိမ့္မည္။ မိတ္ေဆြတို႔ Jurong Bird Park သို႔မဟုတ္ Botanical Garden ကုိ သြားၾကည့္စမ္းပါ။ စိမ္းစိုညိဳေမွာင္ေနေသာ သစ္ပင္ႀကီးမ်ားကို ေတြ႔ရပါလိမ့္မည္။
သို႔ဆိုလွ်င္ စင္ကာပူသည္ သူရို႔ႏိုင္ငံကို မည္ကဲ့သို႔ သည္လုိစိမ္းစိုေနေအာင္ လုပ္ေနသနည္းဆိုသည္ကို စိတ္၀င္စားဘို႔ မေကာင္း ပါသေလာ။ ေကာင္း၏။
သို႔အတြက္ စင္ကာပူမွ သည္သစ္ပင္ပန္းမာလ္ ထိန္းသိမ္းေရးစနစ္အေၾကာင္း စာကေလးတစ္ပုဒ္မွ်ေရးရေသာ္ ေကာင္းေလစြဟု စိတ္ကူးမိပါသည္။ သည္စာကုိဖတ္မိသူ ျမန္မာျပည္သူလူအမ်ားလည္း သစ္ပင္မ်ားကို ခ်စ္တတ္သည့္စိတ္ကေလး နည္းနည္းရလည္း မနည္း ဟုလည္း သေဘာပိုက္မိပါ၏။ ထို႔ေၾကာင့္ အျခားကိစၥမ်ားအသာထားလွ်က္ ဤသစ္ပင္မ်ားအေၾကာင္း ေရးပါသည္။ အမွန္က သည္သစ္ပင္ မ်ားအေၾကာင္း ကြ်န္ေတာ့္မိတ္ေဆြ စိုက္ပ်ိဳးေရးသမားမ်ားအား တုိက္တြန္းတာ ၾကာပါၿပီ။ အလုပ္မျဖစ္ပါ။ သည့္အတြက္ ကြ်န္ေတာ္က သူတို႔ကုိ အင္တာဗ်ဴးလွ်က္၊ အျခားစာအုပ္စာတမ္းမ်ားကိုလည္း ရွာေဖြဖတ္ရႈကာ ေရးလုိက္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
စင္ကာပူကို ဥယ်ာဥ္ႏိုင္ငံျဖစ္ေအာင္ မည္သုိ႔စီမံထားသည္ ဆိုျခင္းအေၾကာင္း(၁) မွာ အလြန္မ်ားသျဖင့္ ေရးလို႔မၿပီးေသးပါ။ အလြယ္တကူေရးလို႔ရသည့္ ဥပေဒအေၾကာင္း အမ်ားသိႏိုင္ရန္ ဦးစြာ ေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။ အပိုင္း(၁) ကို ေနာက္ဆယ္ရက္အတြင္း အၿပီးေရးပါမည္။
သစ္ပင္၊ ပန္းပင္မ်ား ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းေရးကို ဥပေဒျဖင့္ က်က်နန အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္လိုပါသည္။ စင္ကာပူ၌ ပန္းၿခံမ်ားႏွင့္ သစ္ပင္မ်ားျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းေရးအတြက္ ျပဌာန္းထားေသာ ဥပေဒမွာ Parks and Trees Act (Chapter 216) ျဖစ္ပါသည္။ ထိုဥပေဒက အပင္မ်ားစိုက္ပ်ိဳးျခင္း၊ ျပဳျပင္ျခင္း ႏွင့္ ထိန္းသိမ္းေရးကို အေထာက္အပံ့ျပဳသည္။ ထိုဥပေဒကို ၁၉၇၅ ခုႏွစ္ ေမလ ၁၅ ရက္ေန႔တြင္ စတင္ က်င့္သံုးခဲ့၏။ ထို႔ေနာက္ အႀကိမ္ႀကိမ္ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ ျဖည့္စြက္ခဲ့သည္။
ထိုဥပေဒ၌ အပိုင္း ၉ ပိုင္း၊ အခန္း ၆၅ ခန္းပါ၀င္သည္။
ထိုဥပေဒ၌ -
ဤဥပေဒကိုအေကာင္အထည္ေဖာ္ရာ၌ ခန္႔ထားရမည့္ ၀န္ထမ္းမ်ား၊ အမ်ိဳးသားဥယ်ာဥ္မ်ားႏွင့္ သဘာ၀ ေတာေတာင္ေရေျမမ်ား ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ေရး၊ ထုိအပင္မ်ား၊ အေကာင္ပေလာင္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ ကန္႔သတ္ထားခ်က္မ်ား၊ အပင္မ်ားကာကြယ္ေရးႏွင့္ ထိန္းသိမ္းေရးအတြက္ ဧရိယာမ်ားသတ္မွတ္ျခင္း၊ အပင္မ်ားကို ခုတ္ျခင္း၊ လွဲျခင္းတို႔ႏွင့္ ပတ္သက္ သည့္ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ား၊ သမိုင္း၀င္၊ အေမြအႏွစ္သစ္ပင္ႀကီးမ်ား သတ္မွတ္ေရး၊ ကုသေရး ႏွင့္ ထိန္းသိမ္းေရး၊ သစ္ပင္မ်ား စိုက္ရမည့္ေနရာ သတ္မွတ္ျခင္း၊ ပိုင္ရွင္၏ တာ၀န္၀တၱရားမ်ား၊ သစ္ပင္သစ္ကိုင္းမ်ားျဖတ္ေတာက္ျခင္း၊ ခုတ္လွဲျခင္းတို႔အတြက္ လက္မွတ္ရပညာရွင္မ်ား သတ္မွတ္ျခင္း၊ ၎တို႔၏ ပညာအရည္အခ်င္းလက္မွတ္မ်ား၊ သစ္ပင္သည္ လမ္းႏွင့္မလြတ္လွ်င္၊ ေရေျမာင္းႏွင့္မလြတ္လွ်င္၊ အသစ္ေဆာက္မည့္ အေဆာက္အအံုႏွင့္ မလြတ္သည့္အခါ ေဆာင္ရေရွာင္ရမည့္ အခ်က္မ်ား။ ဥပေဒကို မလိုက္နာလွ်င္ အေရးယူမည့္ ျပစ္မႈ၊ ျပစ္ဒဏ္မ်ား၊ ဤဥပေဒႏွင့္ အက်ံဳးမ၀င္သည့္ေနရာမ်ား၊ အပင္မ်ား၊ ကင္းလြတ္ခြင့္မ်ား၊ ႏိုင္ငံကပိုင္ေသာ ပန္းၿခံမ်ား၊ သဘာ၀ေတာေတာင္မ်ား -
- စသျဖင့္ ပါ၀င္ပါသည္။
ထိုဥပေဒကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ ျပဌာန္းထားေသာ နည္းဥပေဒမ်ားမွာ -
၁။ Parks and Trees Regulation (2005)
၂။ Parks and Trees Act (Planting Areas) Notification (2005)
၃။ Parks and Trees Act (Herigage Road Green Buffers) Order (2006)
၄။ Parks and Trees Act (Preservation of Trees) Order (1990)
၅။ Parks and Trees Act (Officers to Perform Duties and Functions of Commissioner of Parks and Recreation)
၆။ Parks and Trees Act (Officers to Exercise Powers of Police Officer Within Public Park) (1990)
၇။ Tree Conservation Area (TCA)
ထို႔အျပင္ ထိုဥပေဒကို အေကာင္အထည္ေဖာ္မည့္ NParks အတြက္လည္း National Parks Board Act ဟု ရိွပါေသးသည္။ ထိုဥပေဒကို ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၆ ရက္ေန႔တြင္ စတင္က်င့္သံုးခဲ့၏။
Parks and Trees Act မွ သိသင့္သိထိုက္သည္မ်ားကို ဗဟုသုတရေစရန္ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။ ေရွ႔မွဂဏန္းမ်ားမွာ ဥပေဒအပိုဒ္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။
၄၊ ၁။ ဤဥပေဒကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ ပန္းၿခံႏွင့္အပန္းေျဖမႈဆိုင္ရာ မဟာမင္းႀကီး (Commissioner of Parks and Recreation) ခန္႔ထားေဆာင္ရြက္ပါသည္။
၄၊ ၃။ မဟာမင္းႀကီးက ပန္းၿခံမ်ား၊ ထိန္းသိမ္းထားသည့္သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ အရာရိွမ်ားခန္႔ထားႏုိင္ပါသည္။
၇၊ ၃။ ဤပန္းၿခံမ်ား၊ ထိန္းသိမ္းထားသည့္သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္မ်ားကို သစ္ပင္ပန္းမာလ္မ်ား၊ ေက်းငွက္ႏွင့္ သားရဲတိရစၦာန္မ်ား၊ အျခား လိပ္ျပာအစရိွေသာ ဇီ၀ပိုးမႊားမ်ားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ရန္၊ ထိန္းသိမ္းရန္၊ သုေတသနျပဳရန္၊ အပင္မ်ား ပိုးမႊားမ်ားအေၾကာင္း ေလ့လာႏိုင္ရန္၊ သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားအျဖစ္ ထိန္းသိမ္းရန္၊ ရုကၡေဗဒဆိုင္ရာ၊ ဥယ်ာဥ္ဆိုင္ရာ၊ သိပံၸဆိုင္ရာစိတ္၀င္စားစရာမ်ားအျဖစ္ ထိန္းသိမ္းရန္၊ အပန္းေျဖႏိုင္ရန္ စသည္တို႔အတြက္သံုးပါသည္။
၈၊ ၁။ ဤပန္းၿခံ၊ ေတာမ်ားအတြင္း မျပဳလုပ္ရန္ တားျမစ္ထားခ်က္မ်ား
(မည္သူမဆို မဟာမင္းႀကီး၏ ခြင့္ျပဳမိန္႔တစ္စံုတစ္ရာ မရရိွဘဲ ေအာက္ပါတို႔ကို မျပဳလုပ္ရ။)
၁) သစ္ပင္၊ ပန္းမာလ္မ်ားကို ခုတ္ျခင္း၊ လဲွျခင္း၊ ေနရာေရႊ႔ျခင္း၊ စိုက္ပ်ိဳးျခင္း
၂) အေဆာက္အဦ၊ တဲ၊ ဆိုင္းဘုတ္၊ အခန္းအနားျပင္ျခင္း၊ ဘာသာေရးဆုိင္ရာ အမွတ္အသားမ်ားထားျခင္း၊ ျပင္ဆင္ျခင္း
၃) ေျမတူးျခင္း၊ ေျမရွင္းျခင္း၊ ေျမကိုခုတ္ျဖတ္ျခင္း၊ ခဲြျခင္း၊ ထြန္ယက္ျခင္း
၄) ဘုတ္အဖဲြ႔ (NParks Board) ကပိုင္သည့္ အေဆာက္အဦ၊ ယာဥ္၊ ေလွ၊ စသည့္အရာမ်ားကို သံုးျခင္း
၅) အမိႈက္မ်ား၊ ေျမႀကီး၊ သဲ၊ ေက်ာက္၊ ရႊ႔ံေစး၊ ႏြားေခ်း၊ သစ္ရြက္ေဆြး၊ ဖံု၊ လႊစာ၊ ျမက္၊ ေကာက္ရိုးစသည့္ ပန္းၿခံမွမပိုင္ေသာ ျပင္ပမွ မည္သည့္ပစၥည္းကိုမွ ပန္းၿခံ၊ သစ္ေတာမ်ားအတြင္း လာေရာက္စုပံုျခင္း၊ ပစ္ျခင္း၊ သိုေလွာင္ျခင္း
၈၊ ၂။ ခြင့္ျပဳခ်က္မရိွဘဲ ပန္းၿခံ၊ သစ္ေတာမ်ားအတြင္း မည္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္မွ ပြဲလမ္းသဘင္၊ ေပ်ာ္ပဲြစားျခင္းမျပဳရ။ ဤသို႔ျပဳျခင္းျဖင့္ ပန္းၿခံ၊ သစ္ေတာမ်ားအတြင္းရိွ သစ္ပင္၊ ပန္းမာလ္၊ အေဆာက္အဦ၊ ဆိုင္းဘုတ္၊ ခံုတန္းလ်ားအစရိွေသာ ပန္းၿခံပိုင္ပစၥည္းမ်ားကို သိလ်က္ျဖစ္ေစ၊ မသိဘဲျဖစ္ေစ မဖ်က္ဆီးရ။
၈၊ ၃။ အထက္ပါအခ်က္မ်ားက်ဴးလြန္သူအား ေဒၚလာ ၅ ေသာင္းထက္မမ်ားေသာေငြဒဏ္ သို႔မဟုတ္ ၆ လထက္မပိုေသာ ေထာင္ဒဏ္ သို႔မဟုတ္ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္စလံုး တပ္ရိုက္ခံရမည္။ ထပ္မံက်ဴးလြန္မႈအတြက္ တစ္ရက္လွ်င္ ေဒၚလာ ၅၀၀ စီ က်ခံေစရမည္။
၉၊ ၁။ မဟာမင္းႀကီး၏ ခြင့္ျပဳမိန္႔တစံုတရာမရဘဲ တစ္စံုတစ္ဦးသည္ ေအာက္ပါအမႈမ်ား မျပဳလုပ္ရ။
က) သားရဲတိရစၦာန္မ်ားကို ဖမ္းဆီးျခင္း၊ ေနရာေရႊ႔ေျပာင္းျခင္း၊ အစာေကြ်းျခင္း
ခ) မည္သည့္သားရဲတိရစၦာန္ကိုမဆို ေႏွာင့္ယွက္ျခင္း၊ အသုိက္မ်ားဖ်က္ဆီးျခင္း၊ အသိုက္မ်ားကို ယူေဆာင္ျခင္း
ဂ) လိပ္ျပာစသည့္ အေကာင္ငယ္ေလးမ်ားအား ဖမ္းဆီးစုေဆာင္းျခင္း၊ ဖယ္ရွားျခင္း၊ ေနရာေျပာင္းေရႊ႔ျခင္း
ဃ) မည္သည့္ တိရစၦာန္ကိုမဆို ဖမ္းဆီးရန္ရည္ရြယ္၍ ေက်ာ့ကြင္းမ်ား၊ ေထာင္ေခ်ာက္မ်ား၊ ေသနတ္မ်ား၊ တည္ၾကက္မ်ား၊ ပိုက္ကြန္မ်ား အစရိွသည့္ လက္နက္ကိရိယာမ်ားကို အသံုးျပဳျခင္း
င) အမဲလိုက္လက္နက္ကိရိယာမ်ား၊ ေထာင္ေခ်ာက္မ်ား၊ ပိုက္ကြန္မ်ား၊ မီးေပါက္ေသနတ္မ်ားကို လက္၀ယ္ထားျခင္း၊ သယ္ေဆာင္ျခင္း
၉၊ ၂။ မည္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္မွ သိလ်က္ႏွင့္ျဖစ္ေစ၊ မသိဘဲျဖစ္ေစ ပန္းၿခံ၊ ေတာေတာင္မ်ားအတြင္းရိွ သားရဲတိရစၦာန္မ်ား၊ လိပ္ျပာ စသည့္အေကာင္ငယ္ကေလးမ်ားအား အနာတရျဖစ္ေစ၊ ေသေစမည့္အျပဳအမူမ်ိဳး မျပဳလုပ္ရ။
၉၊ ၃။ မဟာမင္းႀကီး၏ခြင့္ျပဳမိန္႔ တစ္စံုတရာမရဘဲ မည္သူမွေအာက္ပါတိ႔ုကို မျပဳလုပ္ရ။
က) မည္သည့္တိရစၦာန္ကိုမဆို ပန္းၿခံမ်ား၊ ေတာေတာင္မ်ားအတြင္း သယ္လာျခင္း၊ လႊတ္ျခင္း
ခ) အိမ္ေမြးတိရိစၦာန္မ်ားကို ေတာေတာင္မ်ားအတြင္း လႊတ္ေက်ာင္းျခင္း
၉၊ ၄။ အထက္ပါအခ်က္မ်ားက်ဴးလြန္သူအား စင္ကာပူေဒၚလာ ၅ ေသာင္းထက္မမ်ားေသာေငြဒဏ္ သို႔မဟုတ္ ၆ လထက္ မပိုေသာ ေထာင္ဒဏ္ သို႔မဟုတ္ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္စလံုး တပ္ရိုက္ခံရမည္။ ထပ္မံက်ဴးလြန္မႈအတြက္ တစ္ရက္လွ်င္ ေဒၚလာ ၅၀၀ စီ က်ခံေစရမည္။
၁၀၊ ၁။ မည္သူမွ် တိရစၦာန္ဥယ်ာဥ္၊ ရုကၡေဗဒဥယ်ာဥ္၊ ဘူမိေဗဒ၊ သိပံၸ သို႔မဟုတ္ အလွအပအျဖစ္ထားသည့္ ပစၥည္း၊ အသံုးအေဆာင္၊ ဆိုင္းဘုတ္၊ ေၾကာ္ျငာ၊ သတိေပးစာ စသည္တို႔ကို အမွတ္တမဲ့ျဖစ္ေစ၊ သိလွ်က္ႏွင့္ျဖစ္ေစ ဖ်က္ဆီးျခင္း၊ ျပဳျပင္ျခင္း၊ ခ်ိဳးဖဲ့ျခင္း။ ေျပာင္းေရႊ႔ျခင္း၊ ျပဳျပင္ျခင္း မျပဳလုပ္ရ။
၁၀၊ ၂။ ျပဳလုပ္လွ်င္ ေဒၚလာ ႏွစ္ေသာင္းထက္မမ်ားေသာ ဒဏ္ေငြ တပ္ရိုက္ႏိုင္သည္။
၁၁။ မဟာမင္းႀကီးက ဖ်က္ဆီးသူအား ဤကဲ့သို႔ဖ်က္ဆီးျခင္းမ်ားကို ျပန္လည္ျပင္ဆင္ေပးရန္ အမိန္႔ခ်မွတ္ႏိုင္သည္။
၁၂။ အပုိဒ္ ၈ ႏွင့္ ၉ ပါအမႈမ်ားကို ျပဳမူေဆာင္ရြက္လိုသူသည္ မဟာမင္းႀကီးထံ ခြင့္ျပဳမိန္႔ ေလွ်ာက္ထားႏိုင္သည္။ မဟာမင္းႀကီးသည္ ထုိခြင့္ျပဳမိန္႔ကို အတည္ျပဳႏုိင္သလို ျငင္းပယ္ခြင့္လည္း ရွိသည္။
၁၃။ သစ္ပင္ထိန္းသိမ္းေရးဧရိယာမွာ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္၏။
၁၄၊ ၁။ မည္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္မွ မဟာမင္းႀကီး၏ ခြင့္ျပဳမိန္႔မရဘဲ သစ္ပင္ထိန္းသိမ္းေရးဧရိယာ သို႔မဟုတ္ သစ္ပင္ထိန္းသိမ္းေရးဧရိယာ ျပင္ပရိွ ပလပ္ေျမမ်ားအတြင္းမွ လံုးပတ္ ၁ မီတာထက္ေက်ာ္သည့္ မည္သည့္အပင္ကိုမွ ခုတ္ခြင့္မျပဳ။
၁၄၊ ၄။ ဤေနရာတြင္ လံုးပတ္ဟူသည္ ေျမမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ၀.၅ မီတာတြင္ တိုင္းတာရရိွေသာလံုးပတ္ျဖစ္၏။
၁၄၊ ၂။ ဤျပစ္ခ်က္ကိုက်ဴးလြန္လွ်င္ ေဒၚလာငါးေသာင္းထက္မပိုေသာ ဒဏ္ေငြကို တပ္ရိုက္ႏုိင္သည္။
၁၆။ Npark Board ၏အႀကံျပဳခ်က္ျဖင့္ ၀န္ႀကီးသည္ စင္ကာပူႏိုင္ငံအတြင္း မည္သည့္ေနရာရိွ သစ္ပင္ပန္းမာလ္၊ လမ္းကိုမဆို သမိုင္း အေမြအႏွစ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ႏိုင္သည္။
၁၇။ အပိုဒ္ ၁၆ ပါသတ္မွတ္ထားေသာ သမိုင္းအေမြအႏွစ္ သစ္ပင္ သို႔မဟုတ္ လမ္းအတြင္းရိွသစ္ပင္မ်ားကို မည္သူမွ မဟာမင္းႀကီး၏ ခြင့္ျပဳမိန္႔မပါဘဲ ခုတ္လွဲခြင့္မရိွ။
၁၈၊ ၂။ ခုတ္လဲွသူအား ေဒၚလာ ၅ေသာင္းထက္မမ်ားေသာ ဒဏ္ေငြ တပ္ရိုက္ႏိုင္သည္။
၁၈၊ ၄။ သစ္ပင္သည္ေသေနသည့္အတြက္ ခုတ္ပါသည္။ လဲက်ၿပီးအမ်ားျပည္သူ၏ အသက္အိုးအိမ္စည္းစိမ္ကို ၿခိမ္းေျခာက္ ေနသျဖင့္ခုတ္ပါသည္ဟူေသာ အေၾကာင္းျပခ်က္မ်ိဳးလံုး၀ လက္မခံပါ။
၁၉၊ ၁။ သမိုင္းအေမြအႏွစ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားသည့္အပင္၊ လမ္းမ်ားအား မဟာမင္းႀကီး၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ တစံုတရာမရဘဲ မည္သည့္ အေၾကာင္းႏွင့္မွ ျပဳျပင္ျခင္း။ အျခားပစၥည္းမ်ား တပ္ဆင္ျခင္း၊ မီွျခင္း၊ လမ္းကိုျဖတ္ထားျခင္း၊ ပိတ္ျခင္း၊ အေဆာက္အဦ တစ္ခုခုေဆာက္လုပ္ျခင္း စသည္တို႔ မျပဳလုပ္ရ။
၁၉၊ ၂။ အထက္ပါအခ်က္မ်ားက်ဴးလြန္သူအား စင္ကာပူေဒၚလာ ၅ ေသာင္းထက္မမ်ားေသာေငြဒဏ္ တပ္ရိုက္ခံရမည္။ ထပ္မံက်ဴးလြန္မႈအတြက္ တစ္ရက္လွ်င္ ေဒၚလာ ၅၀၀ စီ က်ခံေစရမည္။
၂၃။ Building Control Act ျဖင့္ ေဆာက္လုပ္ရန္ ခြင့္ျပဳထားေသာ ဧရိယာစည္းရိုးအျပင္ဘက္ ၂ မီတာထက္ေက်ာ္ၿပီး အပင္ မစိုက္ရ။ ေရွ႔မ်က္နွာစာမွ ၅ မီတာထက္ပိုမစိုက္ရ။ စိုက္လွ်င္လည္း သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားအတိုင္းသာ စိုက္ရမည္။
၂၄၊ ၁။ မဟာမင္းႀကီး၏ ခြင့္ျပဳမိန္႔မရဘဲ မည္သူမွ အပုိဒ္ ၂၃ ပါဧရိယာထက္ ပိုစိုက္ခြင့္မရိွ။
၂၄၊ ၂။ ပိုစိုက္လွ်င္ ေဒၚလာ ၃ ေသာင္းထက္မမ်ားေသာေငြဒဏ္ တပ္ရိုက္ခံရမည္။ ထပ္မံက်ဴးလြန္မႈအတြက္ တစ္ရက္လွ်င္ ေဒၚလာ ၅၀၀ စီ က်ခံေစရမည္။
၂၅။ မိမိပိုင္နက္အတြင္းရိွ စိုက္ပိ်ဳးေျမေနရာကို ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းရန္ ပိုင္ရွင္တြင္ တာ၀န္ရိွသည္။
၂၆၊ ၁။ မဟာမင္းႀကီး၏ခြင့္ျပဳမိန္႔မရဘဲ မည္သူမွ စိုက္ပ်ိဳးေျမဧရိယာမွ အပင္မ်ားကို အကိုင္းခ်ိဳင္ျခင္း၊ ခုတ္လဲွျခင္း၊ ျပဳျပင္ျခင္းမ်ား မျပဳရ။
၂၆၊ ၃။ ျပဳလုပ္သူအား ေဒၚလာ ၃ ေသာင္းထက္မမ်ားေသာေငြဒဏ္ တပ္ရိုက္ခံရမည္။ ထပ္မံက်ဴးလြန္မႈအတြက္ တစ္ရက္လွ်င္ ေဒၚလာ ၅၀၀ စီ က်ခံေစရမည္။
၂၇၊ ၁။ ႏိုင္ငံစိမ္းစိုသာယာေရးအတြက္ မဟာမင္းႀကီးသည္ မည္သည့္ၿခံပိုင္ရွင္ကုိမဆို ေအာက္ပါတို႔ျပဳလုပ္ရန္ အမိန္႔ေပးႏိုင္သည္။
က) သတ္မွတ္ထားေသာ အပင္အမ်ိဳးအစားကို သတ္မွတ္ထားသည့္အေရအတြက္အတိုင္း သတ္မွတ္ထားသည့္ေနရာတြင္ စိုက္ပ်ိဳးထိန္းသိမ္းထားရန္
ခ) သတ္မွတ္ထားသည့္ အပင္အရည္အေသြးရေအာင္ ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းေနရန္
ဂ) ေပါင္းျမက္မ်ားအား သုတ္သင္ရွင္းလင္းရန္
ဃ) မဟာမင္းႀကီးက သင့္ေတာ္သည္ဟု ျပဳလုပ္ခိုင္းလာသည္ကို ျပဳလုပ္ရန္
၂၇၊ ၂။ အထက္ အပိုဒ္ ၂၇၊ ၁ အရစိုက္ပ်ိဳး၊ ထိန္းသိမ္းထားသည့္ မည္သည့္အပင္ကိုမွ မည္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္သည္ ခုတ္လဲွျခင္း၊ ဖ်က္ဆီးျခင္းမျပဳရ။
၂၇၊ ၃။ ျပဳလုပ္သူအား ေဒၚလာ ၃ ေသာင္းထက္မမ်ားေသာေငြဒဏ္ တပ္ရိုက္ခံရမည္။
၃၀။ လမ္းအာဏာပိုင္မ်ားမွလဲြ၍ မည္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္မွ မဟာမင္းႀကီး၏ခြင့္ျပဳခ်က္မရဘဲ အမ်ားျပည္သူသံုးလမ္းအသစ္ ေဖာက္လုပ္ခြင့္မရိွ။ ျပဳလုပ္သူအား ေဒၚလာ ၃ ေသာင္းထက္မမ်ားေသာေငြဒဏ္ တပ္ရိုက္ခံရမည္။
သစ္ပင္ခုတ္ခြင့္မခုတ္ခြင့္၊ အကိုင္းခ်ိဳင္ခြင့္မခ်ိဳင္ခြင့္ အကဲျဖတ္ေပးသူသည္ လက္မွတ္ရ (Arborist) ျဖစ္ရမည္။ ထိုလက္မွတ္ကို NParks Board သို႔တင္ျပရမည္။ လက္မွတ္အတုျဖစ္လွ်င္ အေရးယူႏိုင္သည္။ အထက္ပါအခ်က္မ်ား (သစ္ကိုင္းခ်ဳိင္ျခင္း၊ အပင္လဲွျခင္း၊ အေကာင္မ်ားဖမ္းျခင္း စသည္) ကိုျပဳလုပ္သူအား နာမည္၊ လိပ္စာ စသည္တို႔ေမး၍ မေျပာခဲ့လွ်င္၊ သို႔မဟုတ္ ေျပာသည့္နာမည္ႏွင့္ လိပ္စာမ်ားအားသံသယရိွလွ်င္ မဟာမင္းႀကီး၊ အာဏာရအရာရိွ၊ ရဲအရာရိွက ထိုသူအား ဖမ္းဆီးႏိုင္သည္။
၄၂။ ဤဥပေဒပါ ျပဌာန္းထားသည့္ ပန္းၿခံမ်ား၊ ထိန္းသိမ္းထားသည့္ ေတာေတာင္မ်ားအား က်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္သူ၊ ဖ်က္လိုဖ်က္ဆီးလုပ္သူ၊ ထြက္သြားရန္အမိန္႔ေပးသည္ကို ျငင္းဆန္သူ၊ သို႔မဟုတ္ ဤဥပေဒပါ ျပဌာန္းခ်က္မ်ားကို ခ်ိဳးေဖာက္သူအား မဟာမင္းႀကီး၊ အာဏာရအရာရိွ၊ ရဲအရာရိွ၊ ပန္းၿခံထိန္းသိမ္းသူသည္ ဖမ္း၀ရမ္းပါသည္ျဖစ္ေစ၊ မပါသည္ျဖစ္ေစ ဖမ္းႏိုင္သည္။
၄၄။ Npark မွ ထိန္းသိမ္းထားသည့္ ပန္းၿခံ၊ ျမက္ခင္းမ်ားေပၚကားရပ္လွ်င္ မည္သည့္အေၾကာင္းျပခ်က္မွ လက္မခံဘဲ ဒဏ္ေငြ ေဒၚလာ ၁၀၀၀၀ ထိ တပ္ရိုက္ႏုိင္သည္။ ဤေနရာ၌ ကားရပ္သည္ဆိုရာတြင္ ခဏတျဖဳတ္ရပ္ၿပီး လူေစာင့္သည္ ျဖစ္ေစ၊ ရပ္ၿပီး တျခားသြားေနသည္ ျဖစ္ေစကို ဆိုလိုပါသည္။
သစ္ပင္ထိန္းသိမ္းမႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဦးတင္ေဇာ္ေအာင္ ေျပာၾကားခ်က္မ်ား
စင္ကာပူမွာ Tree Conservation Area ၂ ခုရိွတယ္။ TCA1 နဲ႔ TCA2
။ TCA1 ကို Central Conservation Area လို႔လည္း ေခၚတယ္။ TCA2 ကို Changi
Conservation Area လို႔ေခၚတယ္။ အဲဒီ TCA အတြင္းမွာရိွတဲ့အပင္ေတြဆို girth
size – girth ဆိုတာ လုံးပတ္။ လံုးပတ္ကုိ ဘယ္ေနရာမွာတိုင္းလဲဆိုေတာ့ 0.5m
နဲ႔ 1m အျမင့္ၾကားထဲမွာတိုင္းတယ္။ construction site ထဲကအပင္ဆိုရင္ အျမင့္
မီတာ၀က္ေနရာမွာလံုးပတ္ကိုတိုင္းတယ္။ လမ္းေဘးသစ္ပင္ဆိုရင္ ၁
မီတာအျမင့္မွာတိုင္းတယ္။ တိုင္းလို႔ လံုးပတ္ဆိုဒ္ ၁ မီတာ နဲ႔အထက္ဆိုရင္
အဲဒီအပင္ဟာ TCA Act နဲ႔ ၿငိေနတယ္။ ၿငိေတာ့ဘာျဖစ္လဲ။ ဒီအပင္ကို
ဘယ္သူပဲပုိင္ပိုင္ အစိုးရအဖဲြ႔အစည္းကပဲပုိင္ပိုင္၊ ကုမၸဏီကပဲ ပုိင္ပိုင္၊
ပုဂၢလိကၿခံပိုင္ရွင္ကပဲ ပိုင္ပိုင္။ ဘယ္သူပဲပုိင္ပုိင္။ ၁
မီတာထက္ေက်ာ္ေနၿပီ ဆိုရင္ ဒီအတိုင္း အရမ္းေရာကာေရာ ခုတ္ခြင့္မရိွဘူး။
ဒီအပင္ကိုခုတ္ဘို႔ Arborist ေခၚရမယ္။ မလိုတဲ့ အပင္ကိုမခုတ္ဘဲ လိုတဲ့အပင္ပဲခုတ္ရေအာင္။ ခုတ္ဘို႔တကယ္လိုတဲ့အပင္ပဲ ခုတ္ရေအာင္။ ဒီဇိုင္း stage မွာ architech နဲ႔ Arborist နဲ႔ အလုပ္အတူတူလုပ္ရတယ္။ architech က ဒီေနရာမွာ ဘာေတြရိွတယ္လို႔ ေျပာမယ္။ Arborist က ဒီအပင္ဟာ ဒီေနရာနဲ႔ ဘယ္ေလာက္ကြာရမယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ဒီအကိုင္းကို ခုတ္ရမယ္ စသျဖင့္ report ေရးရတယ္။
Arborist ေပၚမူတည္ၿပီး report ေရးပံုကြာခ်င္ကြာမယ္။ ဒါေပမဲ့ NParks က လက္ခံေအာင္ေရးရတယ္။ ဥပမာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ orchard မွာ ၿခံ၀ယ္တယ္ဆိုပါစို႔။ ၿခံထဲမွာ အပင္ ၅ ပင္ပါလာတယ္။ တကယ္လို႔ ဒီဥပေဒသာမရိွရင္ အိမ္ကို လြတ္လြတ္ လပ္လပ္ေဆာက္ဘို႔ ၅ ပင္လံုးခုတ္ခ်လိုက္မွာဘဲ။ ဥပေဒရိွေနေတ့ာ ခုတ္ခ်င္တိုင္း ခုတ္လို႔မရေတာ့ဘူး။ ဒီေတာ့ Arborist ေခၚရတယ္။
Arborist က ဒီအပင္ဟာ ေဆာက္မဲ့အိမ္ရဲ့ ဂ်င္မေနစီယမ္နဲ႔ ဘယ္ေလာက္ေ၀းလဲ။ ေရကူးကန္နဲ႔ ဘယ္ေလာက္ေ၀းသလဲ။ မီးဖိုေဆာင္၊ ဧည့္ခန္း၊ အိပ္ခန္းေတြနဲ႔ ဘယ္ေလာက္ေ၀းသလဲ။ အဲဒါေတြ တုိင္းျပရတယ္။ ေနာက္ၿပီး အျမစ္ကို ျဖတ္ဘို႔လိုမယ္။ ျဖတ္မယ္ ဆိုရင္ ဘယ္ေလာက္ျဖတ္ဘို႔လိုသလဲ။ ျဖတ္မဲ့ေန၇ာဟာ အပင္မႀကီးကေန ဘယ္ေလာက္ေ၀းသလဲ။ သီအိုရီအရ ဒီအျမစ္ကို ဘယ္ေလာက္ ျဖတ္ထုတ္လိုက္ရင္ အပင္ကို ထိခိုက္ႏိုင္သလား စသျဖင့္ ျပရတယ္။
ၿပီးေတာ့ trial trench တူးရတယ္။ အျမစ္ကို ျဖတ္လို႔မရဘူး။ ေျမတူးတဲ့အခါ အျမစ္ကိုမထိေအာင္တူးရတယ္။ တူးၿပီး ေပၚလာတဲ့ အျမစ္ေတြကို R1, R2, R3 စသျဖင့္ report ထဲမွာျပရတယ္။
ေရကူးကန္ေဆာက္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ ေျမအနက္ ၁မီတာခဲြတူးရတယ္။ တူးမဲ့ေျမႀကီးဟာ အပင္နဲ႔ ဘယ္ႏွမီတာေ၀းသလဲ။ အဲဒီမွာက်ေတာ့ ကြ်န္ေတာ္က girth ကို မသံုးေတာ့ဘဲ DBH (Diameter at Breast Height) ကို သံုးတယ္။ အပင္ပင္စည္ရဲ့ ရင္ေခါင္း အျမင့္မွာရိွတဲ့ အခ်င္းေပါ့။ တူးမဲ့ေနရာသည္ DBH ရဲ့ ဘယ္ႏွဆရိွတယ္။ ဘယ္ေလာက္ထိခိုက္မယ္။ Coder Guidelines အရ 37-40% ဆို ထိခိုက္မယ္။ Structural root ေတြကို ထိသလား။ တျခားဘယ္အျမစ္ေတြ ဘယ္ဘက္ကိုသြားေသးလဲ။
ဒီအပင္ထားလို႔ရမရဆိုတာကို recommend လုပ္ရတယ္။ အဲဒါက root assessment, တစ္ခါ crown assessment, canopy assessment ေတြလုပ္ရတယ္။ Building တက္လာတဲ့အခါ သစ္ပင္ရဲ့ crown ရဲ့ ဘယ္ေလာက္ % of biomass ကို clear လုပ္ေပးရမလဲ ဆုိတာ တြက္ရတယ္။
အပင္ဟာ တကယ္ေတာ့ အေဆာက္အဦကေန ၄ မီတာ ေ၀းတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျငမ္းထိုးဘို႔က ၁.၁ မီတာ လိုတယ္။ ဒါေပမဲ့ working space နဲ႔ဆို ၁.၅ မီတာေလာက္ ခ်န္ရမယ္။ ဒီေတာ့ တကယ့္တကယ္မွာ ၄ မီတာမရေတာ့ဘူး။ ေနာက္ထပ္ ၁.၅ မီတာထပ္ႏႈတ္လိုက္ေတာ့ ၂.၅ မီတာပဲ ကြာေတာ့တယ္။ အဲဒီေတာ့ အပင္ရဲ့ crown ကုိ pruning လုပ္ေပးရေတာ့မယ္။ အဲဒီလိုလုပ္လိုက္တဲ့အခါမွာ အပင္ဟာ eccentric ျဖစ္သြားတယ္။ သူ႔ centre of gravity ဟာ ေရြ႔သြားတယ္။ လဲႏုိင္တယ္။ အဲဒါကို ျပန္ထိန္းဘို႔ တစ္ဖက္ကလည္း ထပ္ျဖတ္ ေပးရတယ္။ ဒီေတာ့ မူလက ၃၀%ပဲျဖတ္ရမဲ့ဟာ အခု ၆၀% ျဖစ္သြားတယ္။ အဲဒီလိုျဖတ္တဲ့အခါ ကိုင္းႀကီးေတြပါလာတယ္။ အကိုင္းႀကီးေတာ့ ျဖတ္ထုတ္လိုက္တဲ့အခါ ျဖတ္ပိုင္းက မပိတ္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ မပိတ္ႏိုင္ရင္ မႈိတက္မယ္။ အနာေတြမ်ားလို႔ သူ႔ retension value ေတြက်သြားမယ္။ Coder Guidelines နဲ႔ trial trenches ထဲ တကယ္ေတြ႔ရွိခ်က္ေပၚမူတည္ၿပီး Arborist က Root loss ရာခိုင္ႏႈန္းကို တြက္ရတယ္။ ဒီမွာ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ Coder Guidelines ကိုပဲ အသံုးမ်ားတယ္။
SULE (Safe useful life expectancy) table အရ အပင္ကုိ ဆက္ထားသင့္မထားသင့္ evaluate လုပ္ရတယ္။ ဒီအပင္ကို ခုတ္ဖို႔လိုေၾကာင္း သက္ေသအေထာက္အထား ခုိင္ခိုင္လံုလံုတြက္ခ်က္ျပရမယ္။ ဟိုအပင္နဲ႔ ဒီနဲ႔က ၂ မီတာဘဲ ေ၀းတယ္။ အျမစ္ကို ထိသြားသလား။ ဘယ္ႏွျမစ္ထိသလဲ။ အျမစ္အရြယ္အစားက ဘယ္ေလာက္လဲ။ အျမစ္ပဲလား။ တျခား crown ကိုထိေသးလား။ ဘယ္ေလာက္ထိသလဲ စသျဖင့္ေပါ့။ အပင္ခုတ္မဲ့လူက Npark ကို ဒီ report ေရးေပးရတယ္။ သူတို႔ မေက်နပ္မျခင္း ေက်နပ္တဲ့ထိ ေ၇းေပးရတယ္။ မလိုအပ္ဘဲ ခုတ္တာကို Npark က လက္မခံဘူး။
DBH ရဲ့ ၅ ဆမွာ အျမစ္ျဖတ္ရင္ 20% ပဲထိတယ္။ DBH ရဲ့ ၄ ဆမွာ အျမစ္ျဖတ္ရင္ 30% ထိတယ္၊ DBH ရဲ့ ၃ ဆမွာ အျမစ္ ျဖတ္ရင္ 37% ပဲထိတယ္လို႔ Coder က ဆိုတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒါက အပင္ပတ္ပတ္လည္မွာ ျဖတ္တာေတာ့မဟုတ္ဘူး။ တစ္ဖက္ျခမ္းမွာဘဲ ျဖတ္တာ။ အေမရိကမွာေတာ့ DBH ပဲသံုးတယ္။ စင္ကာပူမွာသာ Girth size သံုးတာ။ Coder အျပင္ တျခားသီအိုရီတစ္ခုက Bartlett Tree Research Laboraties ပါ။ အဲဒါမွာေတာ့ သစ္ပင္ရဲ့တစ္ဖက္မွာ အျမစ္ျဖတ္ရင္ အနည္းဆံုး 3 x DBH ရိွရမယ္။ ဒါေပမဲ့ 5 x DBH ဆို ပိုေကာင္းတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
TCA Act က TCA ဧရိယာရဲ့အျပင္မွာဆိုရင္ state land ဆိုရင္ ၿငိတယ္။ TCA အတြင္းမွာဆိုရင္ေတာ့ state land ျဖစ္ေစ၊ private ျဖစ္ျဖစ္၊ public ျဖစ္ျဖစ္ TCA နဲ႔ အႀကံဳး၀င္တယ္။ JTC, HDB စတဲ့ပိုင္ရွင္ေတြဟာ အပင္ကို ထိန္းႏိုင္ရင္ green thum တုိ႔ green mark တုိ႔ရတယ္။ TCA ရဲ့အျပင္မွာလည္း အပင္ခုတ္ခြင့္ပါမစ္ေတာ့ ယူရတယ္။ Town Council, HDB ေတြပုိင္တဲ့ေျမေတြမွာလည္း ပါမစ္ယူရတယ္။
Anex 5 မွာ အပင္ ၉ မ်ိဳးပါတယ္။ ပိႏဲၷပင္ႏွစ္မ်ိဳး၊ အုန္းပင္ စတဲ့အပင္ ၉ မ်ိဳးကို ခုတ္ခြင့္ရိွတယ္။ အဲဒီအပင္ ၉ မ်ိုဳးကို NParks က public ေနရာေတြနဲ႔မသင့္ေလ်ာ္ဘူးလို႔ သတ္မွတ္ထားတယ္။ အုန္းပင္၊ အုန္းသီးေၾကြက်ရင္ လူေတြေပၚျပဳတ္က်ရင္ အႏၱရာယ္မ်ားတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက မဒရပ္စ္သြန္း (Madrass Thorn) က ဆူးေတြမ်ားလို႔ ကေလးေတြကို ဆူးစူးႏိုင္တယ္။ Maintenance လုပ္တဲ့အခါ အကိုင္းခုတ္ၿပီးသိမ္းရင္ အလုပ္သမားေတြကို ဆူးစူးႏုိင္တယ္။ ပိႏၷဲပင္ကလည္း အသီးသီးၿပီးေၾကြက်ရင္ ညစ္ပတ္တယ္။ Albizia က အရည္ကို အရမ္း စုတ္တယ္။ ေရစုတ္ေတာ့ သဘာ၀အေလ်ာက္ သူ႔မွာ အျမစ္အမ်ားႀကီးမလုိေတာ့ အပင္လဲႏိုင္တဲ့ အႏၱရာယ္ရိွတယ္။ အဲဒီလို public safety မျဖစ္တဲ့အပင္ေတြဆို ခုတ္ခြင့္ရိွတယ္။ ဒါေပမဲ့ ပါမစ္ေတာ့ ယူရေသးတယ္။
အေဆာက္အဦတစ္ခုေဆာက္ေတာ့မယ္၊ အပင္ခုတ္ေတာ့မယ္ဆုိရင္ ပထမဦးဆံုး အပင္ရဲ့ health ကိုစစ္ရတယ္။ အပင္ က်န္းမာေရးေကာင္းမေကာင္း၊ က်န္းမာေရးမေကာင္းရင္ သူ႔က်န္းမာေရးကို improve လုပ္လို႔ ရမရစစ္ရတယ္။ physical health က Good, Average, Poor စစ္ေပးရတယ္။ ေနာက္ၿပီး structural defect, အျမစ္ေတြ ပုပ္ေနလား။ ပင္စည္၊ အကိုင္းေတြမွာ defect ရိွသလား။ ပင္စည္ လဲႏုိင္သလား။ ကိုင္းက်ိဳးႏိုင္သလား။ ကိုင္းေသ၊ ကိုင္းေျခာက္ေတြမ်ားသလား။ ပင္စည္မွာ decay ျဖစ္ေနရင္ အထဲကို ဘယ္ေလာက္ထိ ျပန္႔ေနသလဲ။ အဲဒီလို အပင္ရဲ့ defect ေတြေတြ႔ၿပီဆိုရင္ construction constraints ေတြဆီမေရာက္ေတာ့ဘူး။ အဲဒီမွာတင္ ဒီအပင္ကို ဆက္ထားသင့္မထားသင့္ ဆံုးျဖတ္ရတယ္။ decay မွာလည္း မ်က္စိနဲ႔ၾကည့္လုိ႔ သိသာတာရွိတယ္။ ဒီ decay ဟာ အႏၱရာယ္ရိွသလား။ မရိွဘူးလား။ အဲဒါကို စစ္ဘို႔ Resistograph နဲ႔ Tomograph နဲ႔စစ္တယ္။
ဒီေနရာမွာ tree health နဲ႔ structure ဟာ ပတ္သက္မႈမရိွဘူး။ ေဒါက္တာ Claus Maltheck က အပင္ကို ေရပိုက္နဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ တယ္။ ေရပိုက္က transport က အထဲမွာ။ support ကအျပင္မွာ။ အျပင္က support ပိုက္ကဲြသြားရင္ ေရေတြ အျပင္ကိုထြက္တယ္။ အပင္က် ေျပာင္းျပန္။ အပင္ရဲ့ transportation က အျပင္မွာ။ support ကအထဲမွာ။ အေခါက္နဲ႔အသား အမာၾကားထဲမွာ အၾကမ္းအားျဖင့္ အလႊာ ၃ လႊာရိွတယ္။ ၃ လႊာရဲ့ အလယ္လႊာက cambium ။ Xylem က ေအာက္ကေရကုိ စုပ္ၿပီး အေပၚကုိတင္ေပးတယ္။ Phloem က ခ်က္ၿပီးသားဟာေတြကို ပို႔ေပးတယ္။ အထဲမွာ အနာျဖစ္ၿပီးလိႈက္ပုပ္ေနေပမဲ့လည္း အျပင္ကအေခါက္က ေကာင္းေနေသးရင္ အပင္မေသႏိုင္ဘူး။ အရြက္ေတြ ေကာင္းေကာင္းထြက္တယ္။ အဲဒီအခါ ဒီအပင္ဟာ အေပၚကအေလးခ်ိန္ကို မခံႏိုင္ေတာ့ဘဲ လဲႏုိင္တယ္။ အဲဒီအခါ အပင္ရဲ့ structural stability က်သြားေၾကာင္း ကြ်န္ေတာ္တို႔က ေရးတင္ရတယ္။ Resistograph နဲ႔ Tomograph ေတြရဲ့ result ေတြကိုလည္း ဖတ္တတ္ရတယ္။
အပင္ကို ေဖာက္တဲ့အခါ ေကာင္းတဲ့ေနရာကို reference ယူဘို႔လိ႔ုအရင္ေဖာက္ရတယ္။ ဒီဂရပ္က တက္လာတယ္။ ေနာက္ၿပီး တန္းလာတယ္။ ေနာက္ၿပီး ရုတ္တရက္ က်သြားတယ္။ က်ၿပီး ရုတ္တရက္ျပန္တက္လာတယ္။ အလယ္ေလာက္မွာ ေအာက္ဆံုးထိမက်ဘဲ ဂရပ္က smooth ျဖစ္ေနတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ အေခါင္းထဲကို သံေခ်ာင္းက ၀င္သြားေပမဲ့ အသားေကာင္းထဲမွာ ညွစ္ထားတဲ့ resistance force ရိွေနေတာ့ ေအာက္ကိုက်မသြားဘဲ အလယ္မွာတင္ခံေနတာ။ အဲဒါကို ေကာင္းေကာင္းနားလည္ထားဘို႔လိုတယ္။ ဒါလဲ ကိုယ့္ဟာကိုယ္လဲေလ့လာ။ နားလည္တတ္ကြ်မ္းတဲ့သူနဲ႔လည္း တဲြလုပ္ရင္းနဲ႔ မွ ဒါေတြသိလာရတာ။ Arborist သင္တန္းတစ္ခုထဲနဲ႔ မလံုေလာက္ဘူး။
ေနာက္ၿပီး ဒါေတြကို NParks ကိုေရးတင္ရတယ္။ Particular cross section တစ္ခုမွာ decay က ၃၀% ထက္ပိုေနရင္ လဲႏိုင္ တယ္။ ေကာင္းတဲ့အသားဟာ အနည္းဆံုး ၇၀%ထက္ပိုေနရမယ္။ Resistograph မီတာကလည္း ငွားသံုးရတယ္။ ငွားရင္ အနည္းဆံုး ၃ ရက္ ငွားရတယ္။ တစ္ခါငွားရင္ ၄၃၀ ေပးရတယ္။ ဒီ ၃ ရက္အတြင္းေတာ့ တစ္ပင္ထဲပဲ ေဖာက္ေဖာက္၊ ဘယ္ႏွပင္ ေဖာက္ေဖာက္၊ ႀကိဳက္သေလာက္ ေဖာက္လို႔ရတယ္။
Tomograph ကေတာ့ သူတုိ႔လာတိုင္းေပးတယ္။ အပင္တစ္ပင္ကို ground level ကေန ပုခံုးေလာက္ထိ၊ ၃ ေနရာထိ တိုင္းခိုင္းလို႔ ရတယ္။ အဲဒီလို ၃ ေနရာစမ္းေပးတာကို ၁၈၅၀ ယူတယ္။ တစ္ပင္ထဲကုိ။ Tomograph က sound wave နဲ႔တိုင္းတာ။ ပထမ အပင္ကို သံနဲ႔ ရိုက္တယ္။ ၿပီးေတာ့ အသံလိႈင္းေတြ လႊတ္လိုက္တယ္။ တစ္ေခ်ာင္းက emission, ေနာက္သံေခ်ာင္းေတြက receiver ။ အဲဒီလို အသံလိႈင္း ေတြ လႊတ္လိုက္တဲ့အခါ sound wave က အသားေကာင္းရင္ ျမန္မယ္။ အသားပြရင္ေႏွးမယ္။ အေခါင္းဆို ပိုေႏွးသြားတယ္။ အဲဒီအေပၚ မူတည္ၿပီး diagram က အစိမ္း၊ အျပာ၊ အနီ၊ အနက္ စသျဖင့္ အေရာင္နဲ႔ထြက္လာတယ္။ အျပာဆိုရင္ေတာ့ အေခါင္း။ အစိမ္းနဲ႔ ခရမ္းေရာင္ က suspect, အညိဳနဲ႔အနက္က အသားေကာင္း။ ဒါေပမဲ့ သူက ဘာမွဆံုးျဖတ္မေပးဘူး။
ဆရာ၀န္နဲ႔ ဓါတ္မွန္ဆရာ၀န္လိုပဲ။ ဒီဂရပ္ကို သူကေပးရံုေပးသြားတာ။ ေကာင္းတယ္မေကာင္းဘူး။ ဘယ္ႏွရာႏႈန္းဆိုတာကို က်ေတာ့ Arborist က ဆံုးျဖတ္ေပးရတယ္။ ဒီမီတာကိုေတာ့ သိပ္အေရးႀကီးတဲ့အခါမွသံုးတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔က သံုးဘို႔ recommend ေပးရတယ္။ ဒီအပင္မွာ အေခါင္းေတြ႔တယ္။ ဒါကို Resistograph သံုးပါ။ ဒါမွမဟုတ္ Tomograph သံုးပါလို႔ ေျပာရတယ္။ တကယ္လို႔ ပိုင္ရွင္က ကပ္ေစးနဲတယ္။ ပိုက္ဆံအကုန္မခံခ်င္လို႔ မစစ္ခ်င္ဘူးဆိုရင္ အပင္လဲခဲ့ရင္ သူ႔ေၾကာင့္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔က safe ျဖစ္ပါတယ္။ မျဖစ္ဘူး မေျပာဘူး။ စက္နဲ႔စမ္းဘို႔ပဲ ေျပာတာ။ အပင္ေသးရင္ေတာ့ Resistograph နဲ႔ရတယ္။ ဒါေပမဲ့ လံုးပတ္ႀကီးရင္ေတာ့ Tomograph နဲ႔ပဲေကာင္းတယ္။
ခ်ဳပ္လိုက္ရင္ ရည္ရြယ္ခ်က္က အပင္ကို ခုတ္ဘို႔လိုမလို စမ္းသပ္တာပဲ။ ေနာက္တစ္ခု။
အျမစ္ျဖတ္ဘို႔လိုသလား။ ျဖတ္ဘို႔လိုတယ္ဆိုရင္ mitigation measures လုပ္ေပးရတယ္။ ဒီအတိုင္းျဖတ္လုိက္လို႔မရဘူး။ ဥပမာ လူေကာင္းတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ပံုမွန္စားတယ္၊ သြားတယ္၊ လာတယ္။ ဘာ mitigation measures မွ လုပ္စရာ မလိုဘူး။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီလူ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ ခဲြစိတ္ခံရေတာ့မယ္ဆိုရင္ mitigation measures လုပ္ရေတာ့မယ္။ ခဲြတဲ့ဒဏ္ခံႏိုင္ေအာင္ တစ္ေန႔ကို ေဆးသံုးခါ ေသာက္ရမယ္တို႔။ ေသြးစစ္ရမယ္။ ဆီး၀မ္းစစ္ရမယ္ စသျဖင့္။ အဲဒါေတြ အားလံုးဟာ mitigation measures ေတြ။ ဘယ္သူမွေတာ့ ဗိုက္မခဲြခ်င္ဘူး။ ဒါေပမဲ့ လိုအပ္လို႔ခဲြရမယ္။ ခဲြတာနဲ႔တၿပိဳင္နက္ mitigation measures ေတြပါလာတယ္။ ပက္လက္လွန္ေနရမယ္။ ဆန္ျပဳတ္ပဲေသာက္ရမယ္။ ဘာေဆးေတြ ေသာက္ရမယ္။ ဘာေဆးေတြ ထုိးရမယ္။ စသျဖင့္ေပ့ါ။
ဒီလိုပဲ အပင္တစ္ပင္ကို အျမစ္ျဖတ္ရေတာ့မယ္ဆိုရင္ mitigation measures လုပ္ရေတာ့မယ္။ mitigation measures ရဲ့ basic principle ကေတာ့ ဒီဘက္ကအျမစ္တစ္ခုျဖတ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ မျဖတ္တဲ့ေနရာမွာ အျမစ္ေတြ ပိုထြက္လာေအာင္ vertical trenching ေတြ soil injection ေတြ လုပ္ေပးရတယ္။ vertical trenching ဆိုတာက တိုင္က်င္းတူးသလို 100mm ေလာက္အျမစ္ကို မထိေအာင္တူးၿပီး အရိုးမႈန္႔၊ ငါးကန္ကထြက္တဲ့ ေျမၾသဇာ စသျဖင့္ အျမစ္ကိုအားေပးတဲ့ဟာေတြကို ၃ လ တစ္ခါျဖည့္ျဖည့္ေပးတယ္။ တစ္ႏွစ္ေလာက္ ၾကာေအာင္ ျဖည့္ေပးရတယ္။ အဲဒီအခါ အျမစ္ေတြပြားလာတယ္။
က်န္းမာေရးေကာင္းေနတဲ့ ေျမႀကီးတစ္ခုဟာ သူ႔မွာ ပါသင့္ပါထိုက္တာေတြပါတယ္။ ပြားမ်ားသင့္ပြားမ်ားထိုက္တဲ့ ဘက္တီးရီးယား ေတြ၊ တီေကာင္ေတြအသက္ရွင္ဘို႔ ပြားမ်ားဘို႔ ၾသဇာဓါတ္ေတြ အကုန္ပါတယ္။ ျပည့္၀ေနတယ္။ တစ္ခုနဲ႔တစ္ခု အမွီသဟဲ ျပဳေနတာ။ soil web လို႔ေခၚတယ္။
ေျမႀကီးထဲမွာက ဘက္တီးရီးယားတို႔၊ တီေကာင္၊ ပုရြက္ဆိတ္တို႔ရိွတယ္။ အျမစ္ကိုအားေပးတ့ဲမိႈ စတာေတြပြားမ်ား လာေအာင္ လုပ္ေပးတာ။ ဒါက vertical trenching. ေနာက္တစ္ခုက soil injection. Bio simulam, Liquid gipsum, humid acid, high EC molesses ဆိုတာ ပ်ားရည္လိုဟာမ်ိဳး။ အဲဒါေတြကို ေရထဲမွာ 1:100 volume နဲ႔ေရာတယ္။ ေနာက္ၿပီး ေျမႀကီးထဲကို high pressure နဲ႔ထိုးထည့္။ ေျမႀကီး အက်စ္အမာကိုလည္းတိုင္းၾကည့္ရတယ္။ အဲဒါကို psi နဲ႔ျပတယ္။ ေျမႀကီးက်စ္ႏႈန္းက 500 psi ထက္ေက်ာ္ေနရင္ soil injection လုပ္ရတယ္။ လုပ္ၿပီးထပ္တိုင္းၾကည့္ 400, မရေသးဘူး။ ထပ္လုပ္ထပ္တိုင္း 300psi, ေနာက္ဆံုးစိတ္ၾကိဳက္ရတဲ့ထိ လုပ္ရတယ္။ ေျမႀကီးက်စ္ေနရင္ ေလအ၀င္အထြက္မလုပ္ႏုိင္ဘူး။ ေျမႀကီးထဲမွာ ေလမရိွရင္ အျမစ္က ေလမရဘူး။ အသက္ရႉလို႔မရရင္ ေလမရရင္ အစာနဲ႔ ေရကိုစုပ္ဘို႔ အားမရိွဘူး။
လမုပင္တို႔၊ စပါးပင္တို႔လို aquatic plant ေတြက် တစ္မ်ိဳး။ ေရ၀ပ္ေနလဲရတယ္။ လမုပင္အျမစ္မွာ အေပၚကို ေထာင္ေနတာ ေလးေတြရိွတယ္။ အဲဒါက ေလကိုရႉတဲ့ အျမစ္ကေလးေတြ။ သူကေရ၀ပ္လဲကိစၥမရိွဘူး။ ေရငုပ္သမားေတြ ပါးစပ္မွာပိုက္စြပ္ၿပီး ေရမ်က္ႏွာျပင္ ေပၚ ေဖာ္ထားသလိုမ်ိဳး။ လမုပင္က။ ဒါေပမဲ့ ကုကၠိဳပင္မ်ိဳးက်ေတာ့ ေရ၀ပ္ၿပီဆိုရင္ ေရငတ္လကၡဏာျပတယ္။ ေအာက္ဆီဂ်င္မရလို႔။
ေျမႀကီးက်စ္ရင္လည္း ဒီလုိပဲ။ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ ကားေတြက ဘိလပ္ေျမအိတ္ေတြလာခ်တယ္။ ဘယ္မွာထားလဲ။ သစ္ပင္ရင္းမွာထားလိုက္။ ေနာက္သံေခ်ာင္းေတြ၊ အုတ္ေတြ၊ သြပ္ေတြလာလည္း အပင္ရင္းမွာထား။ ဒီေတာ့ ေျမႀကီးရဲ့အေပၚယံအလႊာက က်စ္သြားတယ္။ အျမစ္က ထုတ္လိုက္တ့ဲ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္က ေလထဲကုိ မထြက္ႏုိင္ေတာ့ဘူး။ အျမစ္ကလိုတဲ့ ေအာက္ဆီဂ်င္လဲ ေလထဲက မ၀င္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။
သဘာ၀အားျဖင့္ေတာ့ အျမစ္က ေျမႀကီးထဲက ေအာက္ဆီဂ်င္ကိုရႉတယ္။ ဒီေတာ့ ေျမႀကီးထဲမွာ ေအာက္ဆီဂ်င္နည္း သြားတယ္။ အဲဒီအခါ ေျမေပၚ၊ ေလထဲမွာရိွတဲ့ေအာက္ဆီဂ်င္ ေျမႀကီးထဲ၀င္လာတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေျမႀကီးအေပၚလႊာ က်စ္သြားရင္ ေအာက္ဆီဂ်င္ မ၀င္ႏုိင္ ေတာ့ဘူး။ တျဖည္းျဖည္းအျမစ္က suffocate ျဖစ္သြားတယ္။ အသက္ရႉက်ပ္လာတယ္။ အပင္က ၾကည့္ရင္းၾကည့္ရင္း အရြက္ေတြ စေၾကြလာတယ္။ အပင္ႀကီးရင္ ဒီလကၡဏာခ်က္ခ်င္းမျပဘူး။ ၈ လ၊ တစ္ႏွစ္ေလာက္ေနမွ ျပတယ္။ အပင္ႀကီးေတာ့ ခံႏုိင္ရည္ရိွတာကိုး။
အားလံုးေဆာက္လုပ္ၿပီးစီးသြားေတာ့ ျမက္ေတြဘာေတြစိုက္ၿပီး ျပန္သြားတယ္။ ဒီအပင္က အေကာင္း၊ ဘာမွ မျဖစ္ဘူး။ ဒါေပမဲ့ ၈ လ ေလာက္ၾကာေတာ့ အရြက္ေတြ ၀ါလာၿပီ။ ၁ ႏွစ္ေလာက္ၾကာေတာ့ အရြက္ေတြစေၾကြတယ္။ ေနာက္ထပ္ တစ္လေလာက္လဲေနေရာ အပင္ေပၚမွာ တစ္ရြက္မွ မက်န္ေတာ့ဘူး။
ဒါကို Arborist က သိတယ္။ ေျမႀကီးကိုတိုင္းၾကည့္လုိက္ေတာ့ 100mm ေလာက္မွာ 600psi ေလာက္ျပေနတယ္။ ဒီေတာ့ Arborist ကေမးတယ္။ မင္းဒီနားမွာ အရင္က excavator ေတြနင္းထားသလား။ (မနင္းပါဘူး။ ငါ့အလုပ္သမားေတြ ေျပာတယ္ကြ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၁ လေလာက္က မိုးႀကိဳးပစ္တာေတြ႔တယ္တဲ့။) အမွန္က မိုးႀကိဳးပစ္တာ အသိသာႀကီး။ Arborist က သိတယ္။ မိုးႀကိဳးပစ္ရင္ အေပၚကေနေအာက္ကို အကဲြရာႀကီးက စာရြက္ေပၚမွာ ေဘာပင္နဲ႔ျခစ္ထားသလို ထင္ထင္ရွားရွား ျမင္ရတယ္။ ဟို႔ အေပၚကေန ေအာက္ထိ ေတာက္ေလွ်ာက္ ကဲြက်ေနတာ။ ဒါ ဒီေကာင္ေတြ သက္သက္ညာတာ။ ဒါေၾကာင့္လည္း NParks က Arborist ေခၚခိုင္းတာ။
တကယ္လို႔သူတို႔ Arborist သာေခၚရင္ Arborist က ဘာေျပာမလဲ။ အပင္ရဲ့ပတ္ပတ္လည္ ၅ မီတာအတြင္း လူအားနဲ႔လုပ္။ excavator မလာေစနဲ႔။ ၅ မီတာရဲ့အျပင္ဘက္မွာ လုပ္ခ်င္တာလုပ္။ အဲေတာ့ construction site မွာ ဘာေပၚလာသလဲဆိုေတာ့ Tree Protection Zone (TPZ) ဆုိတာေပၚလာတယ္။ NParks ရဲ့ guideline ရိွသလို Arborist ကလည္း determine လုပ္ရတယ္။ အပင္ရဲ့ ၅ မီတာအကြာမွာ ထားမလား။ ၃ မီတာအကြာမွာထားမလား။ တစ္ခါတေလ အပင္ရဲ့အေနာက္ဘက္ ၂ မီတာအကြာမွာ မျဖစ္မေနလုပ္ရမယ္ ဆိုရင္ ကိစၥမရိွဘူး။ အပင္ရဲ့အေရွ႔ဘက္ ၅ မီတာ ခြါထားလိုက္လိုက္။ Footing ကို localize footing လုပ္ထား။ localize ဆိုတာ ဟိုမွာတစ္ခု၊ ဒီမွာတစ္ခုထားတာ။ အဲဒီ footing ရဲ့ location ကို Arborist က determine လုပ္တယ္။ ကိုယ္က အရင္ footing plan ဆဲြထား။ အဲဒီ footing plan ကိုၾကည့္ၿပီး Arborist က trial trench တူးခိုင္းမယ္။ တူးၾကည့္လု႔ိမလြတ္ဘူးဆိုရင္ေရႊ႔။ Footing ကလည္းမလြတ္ဘူး။ အေရးလည္းႀကီးတယ္ဆိုရင္ ဒီအျမစ္ကို ကြန္ကရစ္ထဲတခါတည္း ထည့္သာေလာင္းခိုင္းလိုက္။ အျမစ္ကို ျဖတ္မပစ္နဲ႔။ ဒါဆို ဘာျဖင့္ ကြန္ကရစ္ထဲ ထည့္ေလာင္းရတာလဲ တဲ့။ ဒါ အဓိပၸါယ္ရိွတယ္။
ကြန္ကရစ္ထဲထည့္ေလာင္းလိုက္ေတာ့ အျမစ္က ေသသြားတယ္။ ဒါေပမဲ့ ခ်က္ခ်င္း ပုပ္သြားေဆြးသြားတာ မဟုတ္ဘူး။ ဒီ ကုလားထိုင္ေတြ၊ စားပဲြေတြ ဘာလို႔သံုးရေနသလဲ။ သစ္ပင္ေသသြားတာမွန္ေပမဲ့ ပ်က္စီးသြားတာမဟုတ္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ မာေနတယ္။ ပုပ္သြား၊ ေဆြးသြားမွ ပ်က္စီးသြားတာ။ အထဲကအျမစ္မပုပ္ခင္ ကြန္ကရစ္သားအျပင္မွာရိွေနတဲ့ အျမစ္ကေန အျမစ္သစ္ေတြ ထပ္ထြက္ လာတယ္။
ေနာက္တစ္ခါ အျမစ္အားေလ်ာ့သြားေတာ့ အပင္ရဲ့ crown, canopy ရဲ့ weight ကို ေလွ်ာ့ခ်ရတယ္။ အကိုင္းေတြ ျဖတ္ပစ္ရတယ္။ DBH ရဲ့အကြာအေ၀းနဲ႔တြက္တယ္။ အပင္က NParks ပိုင္တဲ့အပင္ျဖစ္ေနရင္ TCA လိုပဲလုပ္ရတယ္။ တခါတေလက်ေတာ့ ခုတ္လိုက္တဲ့ အပင္ကုိ အစားထိုးျပန္စိုက္ေပးရတာလဲရိွတယ္။ အပင္သိပ္ႀကီးရင္ေတာ့ အစားထိုးလို႔ မရဘူးေပါ့။ အဲဒီ report ေတြကို NParks ကို တင္ရတယ္။ တင္ၿပီးေတာ့ NParks ကိုလွမ္းဖံုးဆက္တယ္။ NParks ကလည္း ဖံုးနဲ႔ျပန္ေျဖတယ္။ အျမစ္ျဖတ္လို႔ရၿပီ။ ခြင့္ျပဳတယ္။ ဆိုေတ့ာ ကန္ထရုိက္တာက Arborist ကိုအေၾကာင္းၾကားတယ္။
ဟာ၊ မစၥတာတင္၊ NParks ကလက္ခံတယ္။ အျမစ္ျဖတ္လို႔ရၿပီ။
ဆိုေတာ့ ကြ်န္ေတာ္က သူတို႔ပါးစပ္နဲ႔ေျပာတာကို လက္မခံႏိုင္ဘူး။ WD (Written Direction) ေပးပါ။ NParks က ပါးစပ္နဲ႔ အိုေကဆိုတာကို ကြ်န္ေတာ္တို႔လက္မခံႏိုင္ဘူး။ မင္းတို႔ အျမစ္ျဖတ္မဲ့ ကန္ထရိုက္တာ ကို ဘယ္ေန႔ခ်ိန္းလိုက္ပါ။ ဒါေပမဲ့ NParks က WD ရေအာင္ေတာင္းပါ။ WD ရၿပီဆုိေတာ့မွ ငါလာမယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီေကာင္ေတြကို ယံုလို႔မရဘူး။ သူတို႔အလုပ္ၿပီးခ်င္လို႔ ညာတာျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္။ ဒါ တစ္ခ်က္။ ေနာက္တစ္ခ်က္ က NParks ကေတာ့ ရတယ္လို႔ ေျပာလိုက္ တာပဲ။ ပါးစပ္နဲ႔။ ကိုယ္က သူတို႔ကိုယံုကိုးၿပီး ျဖတ္ခ်လိုက္ေရာ။ ၿပီးေတာ့မွ လာၾကည့္တယ္။ ဟေကာင္ေတြ၊ ဒါ ဘာျဖစ္လိ႔ုျဖတ္တာလဲ။ မင္းတို႔ မရဘူးေနာ္။ ဟာ၊ ငါမင္းတို႔ အိုေကေျပာလို႔ျဖတ္တာပဲ။ ဘယ္မွာေျပာလို႔လဲ လို႔ သူတို႔က ျငင္းရင္ေသၿပီ။ ျပႆနာတက္မယ္။ ကိုယ့္ဆီအတင္းထိုးခ်မယ္။
ဒီေတာ့ ကြ်န္ေတာ္က NParks ကပို႔တဲ့ WD ကိုျမင္မွ သြားတယ္။ မဟုတ္လို႔ကေတာ့ မသြားဘူး။ အဲဒီေလာက္ အေရးႀကီးတယ္။ အပင္ကို pruning လုပ္မယ္ဆိုရင္လည္း NParks က WD ယူရတယ္။ အပင္ကို ထိတာမွန္သမွ် ခြင့္ျပဳခ်က္လိုတယ္။ အပင္ကုိျဖတ္ေတာ့မယ္ ဆုိရင္လည္း ဘယ္အကိုင္းကိုျဖတ္ပါမယ္ဆိုတာ အေသးစိတ္ ဆဲြၿပီးတင္ရတယ္။ Pruning လုပ္တာႏွစ္မ်ိဳးရိွတယ္။ တစ္ခုက construction မွာ အေဆာက္အအံုနဲ႔မလြတ္လို႔ျဖတ္ရတာ။ ေနာက္တစ္ခုက အျမစ္ကို ျဖတ္လိုက္လို႔ crown, canopy weight ေလ်ာ့သြားေအာင္ ျဖတ္ေပး ရတာရိွတယ္။ canopy ေပၚမွာတြန္းတဲ့ေလရဲ့တြန္းတဲ့အားကို ေအာက္က အျမစ္ရဲ့ anchorage ခံႏိုင္ပ့ါမလားဆုိတာ ဘယ္သူသိသလဲ ဆိုေတာ့ အပင္ကသိတယ္။
ဒါေတြသိထားဘို႔ စာမ်ားမ်ားဖတ္ရတယ္။ တစ္အုပ္ေကာင္းနဲ႔ လုပ္စားလို႔မရဘူး။
Market ထဲမွာ Report မေကာင္းရင္ ၾကာၾကာလုပ္စားလို႔မရေတာ့ဘူး။ တစ္ေယာက္ကေျပာတယ္။ ဟာ ဒီအပင္က ဘာမွ အေရးမႀကီးပါဘူးကြာ။ ေတာ္ရံုတန္ရံုေရးတင္ရံုနဲ႔ရပါတယ္။ ၅၀၀ ပဲထားပါ ေပါ့။ ကြ်န္ေတာ္က လူကိုခင္လို႔ ေစ်းေလွ်ာ့ယူတာ ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္။ report ကိုေတာ့ေလွ်ာ့ေရးလို႔မရဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီ report က သူတို႔ဆီမွာတင္ ရပ္ေနမွာမဟုတ္ဘူး။ NParks ကိုသြားမွာ။ ျဖစ္ကတတ္ဆန္းေရးလိုက္ရင္ ဟာ၊ ဒီေကာင္ ဘယ္လုိလုပ္လာတာလဲ။ ဘာမွလည္းမပါဘူး ဆိုရင္ နာမည္ပ်က္ၿပီ။ အဲဒီအတြက္ ကြ်န္ေတာ္ တန္ရာတန္ေၾကးရမွ လုပ္တယ္။ လုပ္တယ္ဆိုရင္လည္း ေသေသခ်ာခ်ာလုပ္ေပးတယ္။ ကြ်န္ေတာ့ standard ကိုေတာ့ မေလွ်ာ့ႏိုင္ဘူး။
ေနာက္ၿပီး Obstruction ဆိုတာက ဆိုင္းဘုတ္ေတြကို ကြယ္ေနတာ။ လမ္းေဘးမွာ အပင္ေပါက္ေနလို႔ တစ္ဖက္ကလာတဲ့ကားကုိ မျမင္ႏိုင္တာ စသျဖင့္ေပါ့။ Lean ဆိုတာကအပင္တစ္ဖက္ကို ေစာင္းေနတာ။ ဒီလုိေစာင္းေနရင္ ဒါ natural လား၊ unnatural လား။ Natural ဆိုတာက အပင္က လိုတဲ့ေနေရာင္ရေအာင္တို႔ဘာတို႔ သူ႔ဘာသာသူ ေစာင္းတာ။ unnatural ဆုိတာက ေျမေပ်ာ့လို႔ ေစာင္းတာမ်ိဳး။ Self corrected ဆိုတာက အပင္ေစာင္းသြားၿပီး သူ႔ဟာသူျပန္တည့္သြားတာ။ အပင္ေစာင္းၿပီဆိုတာနဲ႔ အျမစ္ေတြ က်ိဳးသြားသလား။ ေျမႀကီး အက္သြားသလား ၾကည့္ရတယ္။
တခါေတာ့ Bedok က အင္တာခ်ိန္းကိုျပင္ဘို႔ရိွေတာ့ ဒီဘက္မွာ ယာယီအင္တာခ်ိန္းလုပ္တယ္။ အပင္ႀကီးေတြက အႀကီးႀကီးေတြ။ အျမစ္ႀကီးေတြက ေလွ်ာက္သြားေနတာ။ ဒီေတာ့ သူတို႔ Arborist တစ္ေယာက္ကိုငွားတယ္။ အဲဒီ Arborist က သူတို႔ကို အျမစ္ကို မျဖတ္ခိုင္း ဘဲ အျမစ္ေပၚကေန cantilever လုပ္ခိုင္းၿပီး ၾကမ္းခင္းလုပ္ခိုင္းတယ္။ သံေခ်ာင္းေတြထည့္၊ ကြန္ကရစ္ေလာင္းနဲ႔ ပိုက္ဆံအမ်ားႀကီး အကုန္ခံ လုပ္ထားတာ။ ဒါေပမဲ့ လမ္းဘက္က ေရေျမာင္းလုပ္တဲ့ ကန္ထရိုက္တာက anyhow ရမ္းတူးခ်လိုက္တာ အျမစ္ေတြ ျပတ္ကုန္ေရာ။ ဒီေတာ့ သူတို႔ ကြ်န္ေတာ့္ကိုလွမ္းေခၚတယ္။
အျမစ္ျဖတ္ခ်င္ရင္ ဘာလုပ္ရမလဲတဲ့ ေမးတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ကသိလိုက္ၿပီ။ ဒီေကာင္ေတြ ျဖတ္ၿပီးမွ ကြ်န္ေတာ္တို႔ကိုေခၚတယ္ ဆိုတာ။ မစၥတာအန္း၊ မင္းဘာလုပ္ခ်င္တာလဲ ေမးေတာ့ ငါ အျမစ္ျဖတ္ခ်င္တာေလကြာ တဲ့။ ဒီေကာင္ေတြ ညာတာ။ သူက client, ကြ်န္ေတာ္တို႔က service provider ဆိုေတာ့ ဒီေကာင္ေတြက ေလသံမာတယ္။ အျမစ္ျဖတ္ခ်င္ရင္ assessment အလ်င္လုပ္ရတယ္ လုိ႔ ေျပာေတာ့ ဘာ assessment လဲတဲ့။ ကြ်န္ေတာ့္ assistant က စိတ္မရွည္ေတာ့ဘူး။ ေဟ့ေကာင္၊ မင္းျဖတ္ၿပီးၿပီလား မျဖတ္ရေသးဘူးလား။ ငါ့ကို အမွန္အတိုင္းေျပာ ဆုိေတာ့မွ ျဖတ္ၿပီးၿပီတဲ့။ ဒီေတာ့ -
ကိုင္း - ေဟ့ေကာင္၊ မင္းျဖတ္ၿပီးၿပီဆိုရင္ နံပါတ္ ၁။ လုပ္လက္စအလုပ္ကို ရပ္လိုက္ပါ။ နံပါတ္ ၂။ အာခီတက္ကိုေခၚ ဓါတ္ပံုရိုက္၊ NParks ကိုစာတင္။ နံပါတ္ ၃။ မင္းပိုက္ဆံစုထား၊ ဒါေသခ်ာေပါက္ ဒဏ္ရိုက္ခံရမယ္ ဆိုခ်ေရာဗ်ိဳ႔။ ဟိုေကာင္က ေဒါကန္ေနတာကိုး။
တူးတာေတြကို တာလပတ္အုပ္ထားတယ္။ အျမစ္ႀကီးတစ္ခုက မီတာ၀က္ေလာက္ရိွတယ္။ သြားၿပီ။ ဒါ ဒီတစ္ျမစ္ထဲ ရိွေသးတာ။ က်န္တဲ့အျမစ္ေတြရိွေသးတယ္။ ဒီေကာင္ေတြ မလြယ္ဘူး။
စိုက္ပ်ိဳးေရးသမားဆို သိတယ္။ အပင္မွာ အုပ္စု ၂ မိ်ဳးရိွတယ္။ Angiosperms နဲ႔ Gymnosperms ။ Angiosperms က သူ႔ရဲ့ structure က tension ေပၚမူတည္တယ္။ Gymnosperms က်ေတာ့ compression ေပၚမူတည္တယ္။ ဒီအပင္က ကုကိၠဳပင္။ ကုကၠိဳပင္က Angiosperms ။ အပင္က ညာဘက္ကိုေစာင္းေနတာ။ ျဖတ္တာက tension side. ဒီဘက္ လမ္းေပၚကုိေစာင္းေနတာ။ Target rating ကလည္း ဘာျမင့္သလဲ မေမးနဲ႔။ ကားေတြဆိုတာ ၀ူးကနဲ။ ၀ူးကနဲျဖတ္ေမာင္းေနတဲ့ေနရာ။ အင္တာခ်ိန္းဆိုေတာ့ လူေတြေရာ ကားေတြေရာ မရပ္မနားေမာင္းေနတာ။ အဲဒီေတာ့ ကြ်န္ေတာ္က Derek ကို ဖံုးေခၚတယ္။ သူက ဟိုဘက္က Arborist ။ စင္ကာပူမွာ အေတာ္နာမည္ရတဲ့ ပုဂိၢဳလ္။ NParks ကလည္း သူ႔ကိုေလးစားတယ္။ သူက ေဒါကန္တယ္။ အျမစ္မျဖတ္ရေရးအတြက္ ငါ့ကန္ထရိုက္တာေတြက အကုန္အက် ခံၿပီး ကန္တီလီဗာထိုးခိုင္းထားတာ။ ကိုင္း မင္းတို႔ ဒဏ္ေငြေဆာင္ဘို႔သာ ျပင္ထား။ ဖိုင္းက ၅၀၀၀။ compensation က ေလးေသာင္းခဲြ။ ငါးေသာင္းေပးရမယ္။ ဒီအပင္ကို ခုတ္ကိုခုတ္ရမယ္။
ကြ်န္ေတာ့္ဘက္ကလည္း ေခါင္းမာလို႔မရဘူးေလ။ ဒီအပင္ ထားလို႔ကိုမျဖစ္ဘူး။ ခုတ္ကိုခုတ္ရမယ္။ မခုတ္ရင္ အိပ္လို႔ေပ်ာ္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ဘယ္အခ်ိန္လဲမလဲလို႔ ရင္တထိတ္ထိတ္ျဖစ္ေနရမွာ။ လဲက်လို႔ကေတာ့ ေသၿပီ။ လမ္းေပၚမွာက ကားေတြ လူေတြ ဥဒဟို သြားေနတာေလ။
ဒီေတာ့ ကြ်န္ေတာ့္ assistant က Ang ကိုေဟာက္တယ္။ မင္းတို႔ငါ့ကိုဘာလို႔ေခၚတာလဲ။ တရားရံုးသက္ေသလိုက္ရေအာင္ ေခၚတာလားလို႔ ေဟာက္ေရာ။ ခုနက သူက ကြ်န္ေတာ္တို႔ကို ေဟာက္ထားတာကိုး။ မင္း 5 digit ေပးရမယ္ဆိုတာ နားလည္ရဲ့လား လို႔ေျပာလိုက္တယ္။ NParks ကလည္း မင္း၊ ဒါ ငါတို႔ရဲ့ authority ကို ခ်ဲလင္းလုပ္တာ။ အပင္က သာမန္အပင္မဟုတ္ဘူး။ ဒါ heritage tree။ Bedok ဧရိယာကိုသြားၾကည့္စမ္းပါ။ Girth size – 3.0 m ေလာက္ႀကီးတ့ဲ ကုကၠိဳပင္ႀကီးေတြ အမ်ားႀကီးပဲ။ အဲဒီ အပင္ေတြဟာ heritage tree ေတြ။ သြားမထိနဲ႔။ အဲဒါ ဘုိးေအေခါင္းကို ဒါးနဲ႔ခုတ္သလိုဘဲ။ အရမ္းအေရးႀကီးတယ္။
ဒါေၾကာင့္မို႔ စင္ကာပူမွာ လုပ္ရင္းကိုင္ရင္း အပင္တစ္ပင္ေတြ႔ရင္ သေဘာေပါက္။ Arborist ကို အရင္ေခၚရတယ္။ အဲဒါကို အာခီတက္ေတြက သိတယ္။ Orchard မွာေရႀကီးတယ္။ Bukit Timah canal ကို improve လုပ္တယ္။ အဲဒီအခါ တခ်ိဳ႔အပင္ေတြကို မျဖစ္မေနခုတ္ရတယ္။ အဲဒါက National Project ။ အဲဒီက်ေတာ့ စည္းေ၀းပဲြခန္းထဲမွာ PUB နဲ႔ NParks နဲ႔ အႀကီးအက်ယ္ စကားမ်ားေရာ။ ဘယ္သူမွမေလွ်ာ့ဘူး။ ဒီဘက္ကလည္း government ။ ဟိုဘက္ကလည္း government ၊ ခ်ကုန္ေရာ။
ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ ခုတ္ရမယ္လုိ႔ေျပာရတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လည္းဆိုေတာ့ သူတို႔က အျမစ္ေတြျဖတ္ပစ္တာကိုး။ မခုတ္ရင္ အကုန္လဲကုန္မွာ။ ဒုကၡေရာက္မယ္။ အဲဒီမွာ NParks က တကယ့္ ၀ါရင့္ Arborist ဆရာႀကီးေတြလာတယ္။ ကြ်န္ေတာ့္ client က ေျပာတယ္။ ဟာမစ္လာမယ္တဲ့။ ကြ်န္ေတာ္က ဟာမစ္လာရင္ရၿပီ။ မပူနဲ႔။ ငါဘာျဖစ္လို႔ခုတ္ခိုင္းတာလဲဆိုတာ သူနားလည္တယ္။ Parks and Trees Regulatory Section က ပုဂိၢဳလ္ေတြက မခုတ္ဘို႔ပဲေျပာေနတာ။ ေတာ္ၾကာက်ေတာ့ ဟာမစ္ ေနမေကာင္းလို႔မလာႏိုင္ဘူး။ သူ႔အထက္က Mr. Tee Swee Ping လာမယ္။ ကြ်န္ေတာ္က ပိုေတာင္ႀကိဳက္ေသးတယ္။ လာပေစ။
ေနာက္ Mr. Tee Swee Ping ေရာက္လာတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ကရွင္းျပတယ္။ ဒီလုိဒီလိုရိွတယ္ဆိုေတာ့ Mr. Tee Swee Ping ကလည္း လက္ခံတယ္။ ဟုတ္တယ္။ ဒီအပင္ေတြ ခုတ္မွျဖစ္မယ္။ မဟုတ္ရင္ ဒီေကာင္လည္း အိပ္လို႔ရမွာမဟုတ္ဘူး။ ငါလည္း အိပ္ေပ်ာ္မွာ မဟုတ္ဘူး။
ဒီေတာ့ ကြ်န္ေတာ္က ကြ်န္ေတာ့္ေကာင္ေတြကို Red-White tape သံုးေလးေခြ အဆင္သင့္ေဆာင္ၿပီး ေစာင့္ခုိင္းထားတယ္။ ေနာက္ၿပီး ေဟ့ေကာင္ေတြ Mr. Tee Swee Ping က ဒါခုတ္၊ ဒါခုတ္ ဆိုတဲ့အပင္ေတြကို တိပ္နဲ႔ပတ္ၿပီး ေသေသခ်ာခ်ာ မွတ္ထား။ သူခုတ္ခုိင္းတဲ့ အပင္အားလံုးခုတ္။
Mr. Tee Swee Ping က site ထဲဆင္းသြားၿပီး ဒါခုတ္၊ ဒါခုတ္၊ ဒါခုတ္ဆုိၿပီး လက္ညိႈးထိုးသြားတယ္။ ၿပီးၿပီ။ ပဲြၿပီးသြားၿပီ။ ဒီလို ရွင္းမွ ကြ်န္ေတာ္လည္း ပိုက္ဆံရမွာ။ ေနာက္တစ္ခု -
Kim Tiam Road မွာ ပေရာဂ်က္တစ္ခုရတယ္။ အဲဒီပေရာဂ်က္မ်က္နွာစာတန္းမွာ ကုကိၠဳပင္ႀကီးေတြ တန္းစီေနတယ္။ အပင္ေတြကို ကြ်န္ေတာ္ girth တိုင္းတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ဖက္လို႔မီရင္ အဲဒီအပင္ဟာ 1.3 m, ကြ်န္ေတာ္ဖက္လို႔မမီရင္ 1.3m ထက္မ်ားတယ္။ အဲဒီ ပေရာဂ်က္မွာ 1.3m ထက္ႀကီးတဲ့အပင္ေတြက ေလးငါးေျခာက္ပင္။ TCA ထဲက state land မွာဆိုရင္ အပင္ေသရင္၊ လဲက်ေသသြားရင္ ေတာင္ death certificate ယူရတယ္။ ကြ်န္ေတာ္၀င္သြားေတာ့ အပင္ေတြ ေရ၀ပ္ေနတယ္လို႔ေျပာေတာ့ မင္းကိုၾကည့္ဘုိ႔ေခၚတာ ေနာက္က အပင္ေတြေခၚတာ။ ဒါေတြအတြက္ေတာ့မပူနဲ႔။ ေနာက္ကိုသာသြားလို႔ ေျပာတယ္။ ကြ်န္ေတာ္လည္း မေျပာေတာ့ဘူး။ သူတို႔ေျပာတဲ့ အပင္ေတြအတြက္ပဲ Death Certificate ေရးေပးလိုက္တယ္။
ေနာက္တစ္နွစ္ေလာက္ၾကာေတာ့ အဲဒီအပင္ႀကီးေတြ အရြက္ေတြ၀ါၿပီး ေၾကြက်ကုန္တယ္။ အပင္ေျခရင္းမွာ ေရ၀ပ္တာ။ သူတို႔က site ကထြက္တဲ့ေရေတြ အဲဒီကို ေျမာင္းသြယ္ခ်ထားတာကိုး။ အပင္ေတြေသေတာ့ သူတို႔ခုတ္တယ္။ ေနာက္ဆံုး ၃ ပင္ပဲက်န္တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ NParks က အဲဒီၿခံျဖတ္သြားေတာ့ အပင္ေတြေသေနတာ သြားေတြ႔ေတာ့ ကြ်န္ေတာ့္ကိုေခၚတယ္။ က်န္တဲ့အပင္ေတြ ရွင္ေအာင္လုပ္ႏုိင္မလား ေပါ့။ ကြ်န္ေတာ္က ေနာက္ဆံုးက်န္တဲ့ အပင္ႏွစ္ပင္ထဲက ဒီအပင္ကိုေတာ့ ရာႏႈန္းျပည့္ အာမခံတယ္။ ဒီအပင္ကေတာ့ 40% ပဲအာမခံႏိုင္မယ္လို႔ ေျပာလိုက္တယ္။ အဲဒီလုိနဲ႔ကြ်န္ေတာ္ပတ္ၾကည့္တယ္။
ေရေျမာင္းမွာက ေရဆင္းဘို႔အေပါက္ေတြ ေဖာက္ေပးထားတာ။ ေျမက်စ္ေနေတာ့ ေရမဆင္းႏုိင္ဘူး။ ေရ၀ပ္ေနတယ္။ အဲဒီေနရာကို ကြ်န္ေတာ္က အျမစ္ေတြေရွာင္ၿပီး ေျမာင္းေလးေတြ ေလးငါးေျမာင္းတူးတယ္။ အဲဒီ ေျမာင္းေတြထဲကို ေျမေဆြးနဲ႔ granite chips ေတြထည့္တယ္။ ေရဆင္းေအာင္။ အဲဒီမွာ အပင္ေတြ ျပန္ရွင္သြားတယ္။
ဆိုေတာ့ မိန္းကြန္းက ပိုက္ဆံရွင္းေပးတယ္။ ေနာက္ၿပီး ေမးခြန္းေတြလည္း အမ်ားႀကီးေမးတယ္။ မင္းဒီအပင္ေတြ ေသသြားရင္ ဘယ့္နဲ႔လုပ္မလဲတဲ့။ ေမးေတာ့ ကြ်န္ေတာ့္သူေဌးက ေျပာတယ္။ မင္း ေဆးရံုတက္လို႔ေသသြားရင္ ဆရာ၀န္ကမင္းကို ပိုက္ဆံ ျပန္အမ္း သလားတဲ့။ ကြ်န္ေတာ့္ကို နာရီ၀က္ေလာက္ေမးေနေတာ့ သူေဌးက တင္းေနၿပီ။ အဲဒါေၾကာင့္ ေသာက္ျမင္ကပ္လို႔ ၀င္ေျပာတာ။ အဲေတာ့မွ ဟိုေကာင္ ၿငိမ္သြားေတာ့တယ္။ အဲဒါမ်ဳိးလည္း ႀကံဳရတယ္။ စိတ္၀င္စားဘို႔လည္း ေကာင္းတယ္။
Heritage Trees of Singapore
ဒီအပင္ကိုခုတ္ဘို႔ Arborist ေခၚရမယ္။ မလိုတဲ့ အပင္ကိုမခုတ္ဘဲ လိုတဲ့အပင္ပဲခုတ္ရေအာင္။ ခုတ္ဘို႔တကယ္လိုတဲ့အပင္ပဲ ခုတ္ရေအာင္။ ဒီဇိုင္း stage မွာ architech နဲ႔ Arborist နဲ႔ အလုပ္အတူတူလုပ္ရတယ္။ architech က ဒီေနရာမွာ ဘာေတြရိွတယ္လို႔ ေျပာမယ္။ Arborist က ဒီအပင္ဟာ ဒီေနရာနဲ႔ ဘယ္ေလာက္ကြာရမယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ဒီအကိုင္းကို ခုတ္ရမယ္ စသျဖင့္ report ေရးရတယ္။
Arborist ေပၚမူတည္ၿပီး report ေရးပံုကြာခ်င္ကြာမယ္။ ဒါေပမဲ့ NParks က လက္ခံေအာင္ေရးရတယ္။ ဥပမာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ orchard မွာ ၿခံ၀ယ္တယ္ဆိုပါစို႔။ ၿခံထဲမွာ အပင္ ၅ ပင္ပါလာတယ္။ တကယ္လို႔ ဒီဥပေဒသာမရိွရင္ အိမ္ကို လြတ္လြတ္ လပ္လပ္ေဆာက္ဘို႔ ၅ ပင္လံုးခုတ္ခ်လိုက္မွာဘဲ။ ဥပေဒရိွေနေတ့ာ ခုတ္ခ်င္တိုင္း ခုတ္လို႔မရေတာ့ဘူး။ ဒီေတာ့ Arborist ေခၚရတယ္။
Arborist က ဒီအပင္ဟာ ေဆာက္မဲ့အိမ္ရဲ့ ဂ်င္မေနစီယမ္နဲ႔ ဘယ္ေလာက္ေ၀းလဲ။ ေရကူးကန္နဲ႔ ဘယ္ေလာက္ေ၀းသလဲ။ မီးဖိုေဆာင္၊ ဧည့္ခန္း၊ အိပ္ခန္းေတြနဲ႔ ဘယ္ေလာက္ေ၀းသလဲ။ အဲဒါေတြ တုိင္းျပရတယ္။ ေနာက္ၿပီး အျမစ္ကို ျဖတ္ဘို႔လိုမယ္။ ျဖတ္မယ္ ဆိုရင္ ဘယ္ေလာက္ျဖတ္ဘို႔လိုသလဲ။ ျဖတ္မဲ့ေန၇ာဟာ အပင္မႀကီးကေန ဘယ္ေလာက္ေ၀းသလဲ။ သီအိုရီအရ ဒီအျမစ္ကို ဘယ္ေလာက္ ျဖတ္ထုတ္လိုက္ရင္ အပင္ကို ထိခိုက္ႏိုင္သလား စသျဖင့္ ျပရတယ္။
ၿပီးေတာ့ trial trench တူးရတယ္။ အျမစ္ကို ျဖတ္လို႔မရဘူး။ ေျမတူးတဲ့အခါ အျမစ္ကိုမထိေအာင္တူးရတယ္။ တူးၿပီး ေပၚလာတဲ့ အျမစ္ေတြကို R1, R2, R3 စသျဖင့္ report ထဲမွာျပရတယ္။
ေရကူးကန္ေဆာက္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ ေျမအနက္ ၁မီတာခဲြတူးရတယ္။ တူးမဲ့ေျမႀကီးဟာ အပင္နဲ႔ ဘယ္ႏွမီတာေ၀းသလဲ။ အဲဒီမွာက်ေတာ့ ကြ်န္ေတာ္က girth ကို မသံုးေတာ့ဘဲ DBH (Diameter at Breast Height) ကို သံုးတယ္။ အပင္ပင္စည္ရဲ့ ရင္ေခါင္း အျမင့္မွာရိွတဲ့ အခ်င္းေပါ့။ တူးမဲ့ေနရာသည္ DBH ရဲ့ ဘယ္ႏွဆရိွတယ္။ ဘယ္ေလာက္ထိခိုက္မယ္။ Coder Guidelines အရ 37-40% ဆို ထိခိုက္မယ္။ Structural root ေတြကို ထိသလား။ တျခားဘယ္အျမစ္ေတြ ဘယ္ဘက္ကိုသြားေသးလဲ။
ဒီအပင္ထားလို႔ရမရဆိုတာကို recommend လုပ္ရတယ္။ အဲဒါက root assessment, တစ္ခါ crown assessment, canopy assessment ေတြလုပ္ရတယ္။ Building တက္လာတဲ့အခါ သစ္ပင္ရဲ့ crown ရဲ့ ဘယ္ေလာက္ % of biomass ကို clear လုပ္ေပးရမလဲ ဆုိတာ တြက္ရတယ္။
အပင္ဟာ တကယ္ေတာ့ အေဆာက္အဦကေန ၄ မီတာ ေ၀းတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျငမ္းထိုးဘို႔က ၁.၁ မီတာ လိုတယ္။ ဒါေပမဲ့ working space နဲ႔ဆို ၁.၅ မီတာေလာက္ ခ်န္ရမယ္။ ဒီေတာ့ တကယ့္တကယ္မွာ ၄ မီတာမရေတာ့ဘူး။ ေနာက္ထပ္ ၁.၅ မီတာထပ္ႏႈတ္လိုက္ေတာ့ ၂.၅ မီတာပဲ ကြာေတာ့တယ္။ အဲဒီေတာ့ အပင္ရဲ့ crown ကုိ pruning လုပ္ေပးရေတာ့မယ္။ အဲဒီလိုလုပ္လိုက္တဲ့အခါမွာ အပင္ဟာ eccentric ျဖစ္သြားတယ္။ သူ႔ centre of gravity ဟာ ေရြ႔သြားတယ္။ လဲႏုိင္တယ္။ အဲဒါကို ျပန္ထိန္းဘို႔ တစ္ဖက္ကလည္း ထပ္ျဖတ္ ေပးရတယ္။ ဒီေတာ့ မူလက ၃၀%ပဲျဖတ္ရမဲ့ဟာ အခု ၆၀% ျဖစ္သြားတယ္။ အဲဒီလိုျဖတ္တဲ့အခါ ကိုင္းႀကီးေတြပါလာတယ္။ အကိုင္းႀကီးေတာ့ ျဖတ္ထုတ္လိုက္တဲ့အခါ ျဖတ္ပိုင္းက မပိတ္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ မပိတ္ႏိုင္ရင္ မႈိတက္မယ္။ အနာေတြမ်ားလို႔ သူ႔ retension value ေတြက်သြားမယ္။ Coder Guidelines နဲ႔ trial trenches ထဲ တကယ္ေတြ႔ရွိခ်က္ေပၚမူတည္ၿပီး Arborist က Root loss ရာခိုင္ႏႈန္းကို တြက္ရတယ္။ ဒီမွာ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ Coder Guidelines ကိုပဲ အသံုးမ်ားတယ္။
SULE (Safe useful life expectancy) table အရ အပင္ကုိ ဆက္ထားသင့္မထားသင့္ evaluate လုပ္ရတယ္။ ဒီအပင္ကို ခုတ္ဖို႔လိုေၾကာင္း သက္ေသအေထာက္အထား ခုိင္ခိုင္လံုလံုတြက္ခ်က္ျပရမယ္။ ဟိုအပင္နဲ႔ ဒီနဲ႔က ၂ မီတာဘဲ ေ၀းတယ္။ အျမစ္ကို ထိသြားသလား။ ဘယ္ႏွျမစ္ထိသလဲ။ အျမစ္အရြယ္အစားက ဘယ္ေလာက္လဲ။ အျမစ္ပဲလား။ တျခား crown ကိုထိေသးလား။ ဘယ္ေလာက္ထိသလဲ စသျဖင့္ေပါ့။ အပင္ခုတ္မဲ့လူက Npark ကို ဒီ report ေရးေပးရတယ္။ သူတို႔ မေက်နပ္မျခင္း ေက်နပ္တဲ့ထိ ေ၇းေပးရတယ္။ မလိုအပ္ဘဲ ခုတ္တာကို Npark က လက္မခံဘူး။
DBH ရဲ့ ၅ ဆမွာ အျမစ္ျဖတ္ရင္ 20% ပဲထိတယ္။ DBH ရဲ့ ၄ ဆမွာ အျမစ္ျဖတ္ရင္ 30% ထိတယ္၊ DBH ရဲ့ ၃ ဆမွာ အျမစ္ ျဖတ္ရင္ 37% ပဲထိတယ္လို႔ Coder က ဆိုတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒါက အပင္ပတ္ပတ္လည္မွာ ျဖတ္တာေတာ့မဟုတ္ဘူး။ တစ္ဖက္ျခမ္းမွာဘဲ ျဖတ္တာ။ အေမရိကမွာေတာ့ DBH ပဲသံုးတယ္။ စင္ကာပူမွာသာ Girth size သံုးတာ။ Coder အျပင္ တျခားသီအိုရီတစ္ခုက Bartlett Tree Research Laboraties ပါ။ အဲဒါမွာေတာ့ သစ္ပင္ရဲ့တစ္ဖက္မွာ အျမစ္ျဖတ္ရင္ အနည္းဆံုး 3 x DBH ရိွရမယ္။ ဒါေပမဲ့ 5 x DBH ဆို ပိုေကာင္းတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
TCA Act က TCA ဧရိယာရဲ့အျပင္မွာဆိုရင္ state land ဆိုရင္ ၿငိတယ္။ TCA အတြင္းမွာဆိုရင္ေတာ့ state land ျဖစ္ေစ၊ private ျဖစ္ျဖစ္၊ public ျဖစ္ျဖစ္ TCA နဲ႔ အႀကံဳး၀င္တယ္။ JTC, HDB စတဲ့ပိုင္ရွင္ေတြဟာ အပင္ကို ထိန္းႏိုင္ရင္ green thum တုိ႔ green mark တုိ႔ရတယ္။ TCA ရဲ့အျပင္မွာလည္း အပင္ခုတ္ခြင့္ပါမစ္ေတာ့ ယူရတယ္။ Town Council, HDB ေတြပုိင္တဲ့ေျမေတြမွာလည္း ပါမစ္ယူရတယ္။
Anex 5 မွာ အပင္ ၉ မ်ိဳးပါတယ္။ ပိႏဲၷပင္ႏွစ္မ်ိဳး၊ အုန္းပင္ စတဲ့အပင္ ၉ မ်ိဳးကို ခုတ္ခြင့္ရိွတယ္။ အဲဒီအပင္ ၉ မ်ိုဳးကို NParks က public ေနရာေတြနဲ႔မသင့္ေလ်ာ္ဘူးလို႔ သတ္မွတ္ထားတယ္။ အုန္းပင္၊ အုန္းသီးေၾကြက်ရင္ လူေတြေပၚျပဳတ္က်ရင္ အႏၱရာယ္မ်ားတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက မဒရပ္စ္သြန္း (Madrass Thorn) က ဆူးေတြမ်ားလို႔ ကေလးေတြကို ဆူးစူးႏိုင္တယ္။ Maintenance လုပ္တဲ့အခါ အကိုင္းခုတ္ၿပီးသိမ္းရင္ အလုပ္သမားေတြကို ဆူးစူးႏုိင္တယ္။ ပိႏၷဲပင္ကလည္း အသီးသီးၿပီးေၾကြက်ရင္ ညစ္ပတ္တယ္။ Albizia က အရည္ကို အရမ္း စုတ္တယ္။ ေရစုတ္ေတာ့ သဘာ၀အေလ်ာက္ သူ႔မွာ အျမစ္အမ်ားႀကီးမလုိေတာ့ အပင္လဲႏိုင္တဲ့ အႏၱရာယ္ရိွတယ္။ အဲဒီလို public safety မျဖစ္တဲ့အပင္ေတြဆို ခုတ္ခြင့္ရိွတယ္။ ဒါေပမဲ့ ပါမစ္ေတာ့ ယူရေသးတယ္။
အေဆာက္အဦတစ္ခုေဆာက္ေတာ့မယ္၊ အပင္ခုတ္ေတာ့မယ္ဆုိရင္ ပထမဦးဆံုး အပင္ရဲ့ health ကိုစစ္ရတယ္။ အပင္ က်န္းမာေရးေကာင္းမေကာင္း၊ က်န္းမာေရးမေကာင္းရင္ သူ႔က်န္းမာေရးကို improve လုပ္လို႔ ရမရစစ္ရတယ္။ physical health က Good, Average, Poor စစ္ေပးရတယ္။ ေနာက္ၿပီး structural defect, အျမစ္ေတြ ပုပ္ေနလား။ ပင္စည္၊ အကိုင္းေတြမွာ defect ရိွသလား။ ပင္စည္ လဲႏုိင္သလား။ ကိုင္းက်ိဳးႏိုင္သလား။ ကိုင္းေသ၊ ကိုင္းေျခာက္ေတြမ်ားသလား။ ပင္စည္မွာ decay ျဖစ္ေနရင္ အထဲကို ဘယ္ေလာက္ထိ ျပန္႔ေနသလဲ။ အဲဒီလို အပင္ရဲ့ defect ေတြေတြ႔ၿပီဆိုရင္ construction constraints ေတြဆီမေရာက္ေတာ့ဘူး။ အဲဒီမွာတင္ ဒီအပင္ကို ဆက္ထားသင့္မထားသင့္ ဆံုးျဖတ္ရတယ္။ decay မွာလည္း မ်က္စိနဲ႔ၾကည့္လုိ႔ သိသာတာရွိတယ္။ ဒီ decay ဟာ အႏၱရာယ္ရိွသလား။ မရိွဘူးလား။ အဲဒါကို စစ္ဘို႔ Resistograph နဲ႔ Tomograph နဲ႔စစ္တယ္။
ဒီေနရာမွာ tree health နဲ႔ structure ဟာ ပတ္သက္မႈမရိွဘူး။ ေဒါက္တာ Claus Maltheck က အပင္ကို ေရပိုက္နဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ တယ္။ ေရပိုက္က transport က အထဲမွာ။ support ကအျပင္မွာ။ အျပင္က support ပိုက္ကဲြသြားရင္ ေရေတြ အျပင္ကိုထြက္တယ္။ အပင္က် ေျပာင္းျပန္။ အပင္ရဲ့ transportation က အျပင္မွာ။ support ကအထဲမွာ။ အေခါက္နဲ႔အသား အမာၾကားထဲမွာ အၾကမ္းအားျဖင့္ အလႊာ ၃ လႊာရိွတယ္။ ၃ လႊာရဲ့ အလယ္လႊာက cambium ။ Xylem က ေအာက္ကေရကုိ စုပ္ၿပီး အေပၚကုိတင္ေပးတယ္။ Phloem က ခ်က္ၿပီးသားဟာေတြကို ပို႔ေပးတယ္။ အထဲမွာ အနာျဖစ္ၿပီးလိႈက္ပုပ္ေနေပမဲ့လည္း အျပင္ကအေခါက္က ေကာင္းေနေသးရင္ အပင္မေသႏိုင္ဘူး။ အရြက္ေတြ ေကာင္းေကာင္းထြက္တယ္။ အဲဒီအခါ ဒီအပင္ဟာ အေပၚကအေလးခ်ိန္ကို မခံႏိုင္ေတာ့ဘဲ လဲႏုိင္တယ္။ အဲဒီအခါ အပင္ရဲ့ structural stability က်သြားေၾကာင္း ကြ်န္ေတာ္တို႔က ေရးတင္ရတယ္။ Resistograph နဲ႔ Tomograph ေတြရဲ့ result ေတြကိုလည္း ဖတ္တတ္ရတယ္။
အပင္ကို ေဖာက္တဲ့အခါ ေကာင္းတဲ့ေနရာကို reference ယူဘို႔လိ႔ုအရင္ေဖာက္ရတယ္။ ဒီဂရပ္က တက္လာတယ္။ ေနာက္ၿပီး တန္းလာတယ္။ ေနာက္ၿပီး ရုတ္တရက္ က်သြားတယ္။ က်ၿပီး ရုတ္တရက္ျပန္တက္လာတယ္။ အလယ္ေလာက္မွာ ေအာက္ဆံုးထိမက်ဘဲ ဂရပ္က smooth ျဖစ္ေနတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ အေခါင္းထဲကို သံေခ်ာင္းက ၀င္သြားေပမဲ့ အသားေကာင္းထဲမွာ ညွစ္ထားတဲ့ resistance force ရိွေနေတာ့ ေအာက္ကိုက်မသြားဘဲ အလယ္မွာတင္ခံေနတာ။ အဲဒါကို ေကာင္းေကာင္းနားလည္ထားဘို႔လိုတယ္။ ဒါလဲ ကိုယ့္ဟာကိုယ္လဲေလ့လာ။ နားလည္တတ္ကြ်မ္းတဲ့သူနဲ႔လည္း တဲြလုပ္ရင္းနဲ႔ မွ ဒါေတြသိလာရတာ။ Arborist သင္တန္းတစ္ခုထဲနဲ႔ မလံုေလာက္ဘူး။
ေနာက္ၿပီး ဒါေတြကို NParks ကိုေရးတင္ရတယ္။ Particular cross section တစ္ခုမွာ decay က ၃၀% ထက္ပိုေနရင္ လဲႏိုင္ တယ္။ ေကာင္းတဲ့အသားဟာ အနည္းဆံုး ၇၀%ထက္ပိုေနရမယ္။ Resistograph မီတာကလည္း ငွားသံုးရတယ္။ ငွားရင္ အနည္းဆံုး ၃ ရက္ ငွားရတယ္။ တစ္ခါငွားရင္ ၄၃၀ ေပးရတယ္။ ဒီ ၃ ရက္အတြင္းေတာ့ တစ္ပင္ထဲပဲ ေဖာက္ေဖာက္၊ ဘယ္ႏွပင္ ေဖာက္ေဖာက္၊ ႀကိဳက္သေလာက္ ေဖာက္လို႔ရတယ္။
Tomograph ကေတာ့ သူတုိ႔လာတိုင္းေပးတယ္။ အပင္တစ္ပင္ကို ground level ကေန ပုခံုးေလာက္ထိ၊ ၃ ေနရာထိ တိုင္းခိုင္းလို႔ ရတယ္။ အဲဒီလို ၃ ေနရာစမ္းေပးတာကို ၁၈၅၀ ယူတယ္။ တစ္ပင္ထဲကုိ။ Tomograph က sound wave နဲ႔တိုင္းတာ။ ပထမ အပင္ကို သံနဲ႔ ရိုက္တယ္။ ၿပီးေတာ့ အသံလိႈင္းေတြ လႊတ္လိုက္တယ္။ တစ္ေခ်ာင္းက emission, ေနာက္သံေခ်ာင္းေတြက receiver ။ အဲဒီလို အသံလိႈင္း ေတြ လႊတ္လိုက္တဲ့အခါ sound wave က အသားေကာင္းရင္ ျမန္မယ္။ အသားပြရင္ေႏွးမယ္။ အေခါင္းဆို ပိုေႏွးသြားတယ္။ အဲဒီအေပၚ မူတည္ၿပီး diagram က အစိမ္း၊ အျပာ၊ အနီ၊ အနက္ စသျဖင့္ အေရာင္နဲ႔ထြက္လာတယ္။ အျပာဆိုရင္ေတာ့ အေခါင္း။ အစိမ္းနဲ႔ ခရမ္းေရာင္ က suspect, အညိဳနဲ႔အနက္က အသားေကာင္း။ ဒါေပမဲ့ သူက ဘာမွဆံုးျဖတ္မေပးဘူး။
ဆရာ၀န္နဲ႔ ဓါတ္မွန္ဆရာ၀န္လိုပဲ။ ဒီဂရပ္ကို သူကေပးရံုေပးသြားတာ။ ေကာင္းတယ္မေကာင္းဘူး။ ဘယ္ႏွရာႏႈန္းဆိုတာကို က်ေတာ့ Arborist က ဆံုးျဖတ္ေပးရတယ္။ ဒီမီတာကိုေတာ့ သိပ္အေရးႀကီးတဲ့အခါမွသံုးတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔က သံုးဘို႔ recommend ေပးရတယ္။ ဒီအပင္မွာ အေခါင္းေတြ႔တယ္။ ဒါကို Resistograph သံုးပါ။ ဒါမွမဟုတ္ Tomograph သံုးပါလို႔ ေျပာရတယ္။ တကယ္လို႔ ပိုင္ရွင္က ကပ္ေစးနဲတယ္။ ပိုက္ဆံအကုန္မခံခ်င္လို႔ မစစ္ခ်င္ဘူးဆိုရင္ အပင္လဲခဲ့ရင္ သူ႔ေၾကာင့္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔က safe ျဖစ္ပါတယ္။ မျဖစ္ဘူး မေျပာဘူး။ စက္နဲ႔စမ္းဘို႔ပဲ ေျပာတာ။ အပင္ေသးရင္ေတာ့ Resistograph နဲ႔ရတယ္။ ဒါေပမဲ့ လံုးပတ္ႀကီးရင္ေတာ့ Tomograph နဲ႔ပဲေကာင္းတယ္။
ခ်ဳပ္လိုက္ရင္ ရည္ရြယ္ခ်က္က အပင္ကို ခုတ္ဘို႔လိုမလို စမ္းသပ္တာပဲ။ ေနာက္တစ္ခု။
အျမစ္ျဖတ္ဘို႔လိုသလား။ ျဖတ္ဘို႔လိုတယ္ဆိုရင္ mitigation measures လုပ္ေပးရတယ္။ ဒီအတိုင္းျဖတ္လုိက္လို႔မရဘူး။ ဥပမာ လူေကာင္းတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ပံုမွန္စားတယ္၊ သြားတယ္၊ လာတယ္။ ဘာ mitigation measures မွ လုပ္စရာ မလိုဘူး။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီလူ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ ခဲြစိတ္ခံရေတာ့မယ္ဆိုရင္ mitigation measures လုပ္ရေတာ့မယ္။ ခဲြတဲ့ဒဏ္ခံႏိုင္ေအာင္ တစ္ေန႔ကို ေဆးသံုးခါ ေသာက္ရမယ္တို႔။ ေသြးစစ္ရမယ္။ ဆီး၀မ္းစစ္ရမယ္ စသျဖင့္။ အဲဒါေတြ အားလံုးဟာ mitigation measures ေတြ။ ဘယ္သူမွေတာ့ ဗိုက္မခဲြခ်င္ဘူး။ ဒါေပမဲ့ လိုအပ္လို႔ခဲြရမယ္။ ခဲြတာနဲ႔တၿပိဳင္နက္ mitigation measures ေတြပါလာတယ္။ ပက္လက္လွန္ေနရမယ္။ ဆန္ျပဳတ္ပဲေသာက္ရမယ္။ ဘာေဆးေတြ ေသာက္ရမယ္။ ဘာေဆးေတြ ထုိးရမယ္။ စသျဖင့္ေပ့ါ။
ဒီလိုပဲ အပင္တစ္ပင္ကို အျမစ္ျဖတ္ရေတာ့မယ္ဆိုရင္ mitigation measures လုပ္ရေတာ့မယ္။ mitigation measures ရဲ့ basic principle ကေတာ့ ဒီဘက္ကအျမစ္တစ္ခုျဖတ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ မျဖတ္တဲ့ေနရာမွာ အျမစ္ေတြ ပိုထြက္လာေအာင္ vertical trenching ေတြ soil injection ေတြ လုပ္ေပးရတယ္။ vertical trenching ဆိုတာက တိုင္က်င္းတူးသလို 100mm ေလာက္အျမစ္ကို မထိေအာင္တူးၿပီး အရိုးမႈန္႔၊ ငါးကန္ကထြက္တဲ့ ေျမၾသဇာ စသျဖင့္ အျမစ္ကိုအားေပးတဲ့ဟာေတြကို ၃ လ တစ္ခါျဖည့္ျဖည့္ေပးတယ္။ တစ္ႏွစ္ေလာက္ ၾကာေအာင္ ျဖည့္ေပးရတယ္။ အဲဒီအခါ အျမစ္ေတြပြားလာတယ္။
က်န္းမာေရးေကာင္းေနတဲ့ ေျမႀကီးတစ္ခုဟာ သူ႔မွာ ပါသင့္ပါထိုက္တာေတြပါတယ္။ ပြားမ်ားသင့္ပြားမ်ားထိုက္တဲ့ ဘက္တီးရီးယား ေတြ၊ တီေကာင္ေတြအသက္ရွင္ဘို႔ ပြားမ်ားဘို႔ ၾသဇာဓါတ္ေတြ အကုန္ပါတယ္။ ျပည့္၀ေနတယ္။ တစ္ခုနဲ႔တစ္ခု အမွီသဟဲ ျပဳေနတာ။ soil web လို႔ေခၚတယ္။
ေျမႀကီးထဲမွာက ဘက္တီးရီးယားတို႔၊ တီေကာင္၊ ပုရြက္ဆိတ္တို႔ရိွတယ္။ အျမစ္ကိုအားေပးတ့ဲမိႈ စတာေတြပြားမ်ား လာေအာင္ လုပ္ေပးတာ။ ဒါက vertical trenching. ေနာက္တစ္ခုက soil injection. Bio simulam, Liquid gipsum, humid acid, high EC molesses ဆိုတာ ပ်ားရည္လိုဟာမ်ိဳး။ အဲဒါေတြကို ေရထဲမွာ 1:100 volume နဲ႔ေရာတယ္။ ေနာက္ၿပီး ေျမႀကီးထဲကို high pressure နဲ႔ထိုးထည့္။ ေျမႀကီး အက်စ္အမာကိုလည္းတိုင္းၾကည့္ရတယ္။ အဲဒါကို psi နဲ႔ျပတယ္။ ေျမႀကီးက်စ္ႏႈန္းက 500 psi ထက္ေက်ာ္ေနရင္ soil injection လုပ္ရတယ္။ လုပ္ၿပီးထပ္တိုင္းၾကည့္ 400, မရေသးဘူး။ ထပ္လုပ္ထပ္တိုင္း 300psi, ေနာက္ဆံုးစိတ္ၾကိဳက္ရတဲ့ထိ လုပ္ရတယ္။ ေျမႀကီးက်စ္ေနရင္ ေလအ၀င္အထြက္မလုပ္ႏုိင္ဘူး။ ေျမႀကီးထဲမွာ ေလမရိွရင္ အျမစ္က ေလမရဘူး။ အသက္ရႉလို႔မရရင္ ေလမရရင္ အစာနဲ႔ ေရကိုစုပ္ဘို႔ အားမရိွဘူး။
လမုပင္တို႔၊ စပါးပင္တို႔လို aquatic plant ေတြက် တစ္မ်ိဳး။ ေရ၀ပ္ေနလဲရတယ္။ လမုပင္အျမစ္မွာ အေပၚကို ေထာင္ေနတာ ေလးေတြရိွတယ္။ အဲဒါက ေလကိုရႉတဲ့ အျမစ္ကေလးေတြ။ သူကေရ၀ပ္လဲကိစၥမရိွဘူး။ ေရငုပ္သမားေတြ ပါးစပ္မွာပိုက္စြပ္ၿပီး ေရမ်က္ႏွာျပင္ ေပၚ ေဖာ္ထားသလိုမ်ိဳး။ လမုပင္က။ ဒါေပမဲ့ ကုကၠိဳပင္မ်ိဳးက်ေတာ့ ေရ၀ပ္ၿပီဆိုရင္ ေရငတ္လကၡဏာျပတယ္။ ေအာက္ဆီဂ်င္မရလို႔။
ေျမႀကီးက်စ္ရင္လည္း ဒီလုိပဲ။ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ ကားေတြက ဘိလပ္ေျမအိတ္ေတြလာခ်တယ္။ ဘယ္မွာထားလဲ။ သစ္ပင္ရင္းမွာထားလိုက္။ ေနာက္သံေခ်ာင္းေတြ၊ အုတ္ေတြ၊ သြပ္ေတြလာလည္း အပင္ရင္းမွာထား။ ဒီေတာ့ ေျမႀကီးရဲ့အေပၚယံအလႊာက က်စ္သြားတယ္။ အျမစ္က ထုတ္လိုက္တ့ဲ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္က ေလထဲကုိ မထြက္ႏုိင္ေတာ့ဘူး။ အျမစ္ကလိုတဲ့ ေအာက္ဆီဂ်င္လဲ ေလထဲက မ၀င္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။
သဘာ၀အားျဖင့္ေတာ့ အျမစ္က ေျမႀကီးထဲက ေအာက္ဆီဂ်င္ကိုရႉတယ္။ ဒီေတာ့ ေျမႀကီးထဲမွာ ေအာက္ဆီဂ်င္နည္း သြားတယ္။ အဲဒီအခါ ေျမေပၚ၊ ေလထဲမွာရိွတဲ့ေအာက္ဆီဂ်င္ ေျမႀကီးထဲ၀င္လာတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေျမႀကီးအေပၚလႊာ က်စ္သြားရင္ ေအာက္ဆီဂ်င္ မ၀င္ႏုိင္ ေတာ့ဘူး။ တျဖည္းျဖည္းအျမစ္က suffocate ျဖစ္သြားတယ္။ အသက္ရႉက်ပ္လာတယ္။ အပင္က ၾကည့္ရင္းၾကည့္ရင္း အရြက္ေတြ စေၾကြလာတယ္။ အပင္ႀကီးရင္ ဒီလကၡဏာခ်က္ခ်င္းမျပဘူး။ ၈ လ၊ တစ္ႏွစ္ေလာက္ေနမွ ျပတယ္။ အပင္ႀကီးေတာ့ ခံႏုိင္ရည္ရိွတာကိုး။
အားလံုးေဆာက္လုပ္ၿပီးစီးသြားေတာ့ ျမက္ေတြဘာေတြစိုက္ၿပီး ျပန္သြားတယ္။ ဒီအပင္က အေကာင္း၊ ဘာမွ မျဖစ္ဘူး။ ဒါေပမဲ့ ၈ လ ေလာက္ၾကာေတာ့ အရြက္ေတြ ၀ါလာၿပီ။ ၁ ႏွစ္ေလာက္ၾကာေတာ့ အရြက္ေတြစေၾကြတယ္။ ေနာက္ထပ္ တစ္လေလာက္လဲေနေရာ အပင္ေပၚမွာ တစ္ရြက္မွ မက်န္ေတာ့ဘူး။
ဒါကို Arborist က သိတယ္။ ေျမႀကီးကိုတိုင္းၾကည့္လုိက္ေတာ့ 100mm ေလာက္မွာ 600psi ေလာက္ျပေနတယ္။ ဒီေတာ့ Arborist ကေမးတယ္။ မင္းဒီနားမွာ အရင္က excavator ေတြနင္းထားသလား။ (မနင္းပါဘူး။ ငါ့အလုပ္သမားေတြ ေျပာတယ္ကြ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၁ လေလာက္က မိုးႀကိဳးပစ္တာေတြ႔တယ္တဲ့။) အမွန္က မိုးႀကိဳးပစ္တာ အသိသာႀကီး။ Arborist က သိတယ္။ မိုးႀကိဳးပစ္ရင္ အေပၚကေနေအာက္ကို အကဲြရာႀကီးက စာရြက္ေပၚမွာ ေဘာပင္နဲ႔ျခစ္ထားသလို ထင္ထင္ရွားရွား ျမင္ရတယ္။ ဟို႔ အေပၚကေန ေအာက္ထိ ေတာက္ေလွ်ာက္ ကဲြက်ေနတာ။ ဒါ ဒီေကာင္ေတြ သက္သက္ညာတာ။ ဒါေၾကာင့္လည္း NParks က Arborist ေခၚခိုင္းတာ။
တကယ္လို႔သူတို႔ Arborist သာေခၚရင္ Arborist က ဘာေျပာမလဲ။ အပင္ရဲ့ပတ္ပတ္လည္ ၅ မီတာအတြင္း လူအားနဲ႔လုပ္။ excavator မလာေစနဲ႔။ ၅ မီတာရဲ့အျပင္ဘက္မွာ လုပ္ခ်င္တာလုပ္။ အဲေတာ့ construction site မွာ ဘာေပၚလာသလဲဆိုေတာ့ Tree Protection Zone (TPZ) ဆုိတာေပၚလာတယ္။ NParks ရဲ့ guideline ရိွသလို Arborist ကလည္း determine လုပ္ရတယ္။ အပင္ရဲ့ ၅ မီတာအကြာမွာ ထားမလား။ ၃ မီတာအကြာမွာထားမလား။ တစ္ခါတေလ အပင္ရဲ့အေနာက္ဘက္ ၂ မီတာအကြာမွာ မျဖစ္မေနလုပ္ရမယ္ ဆိုရင္ ကိစၥမရိွဘူး။ အပင္ရဲ့အေရွ႔ဘက္ ၅ မီတာ ခြါထားလိုက္လိုက္။ Footing ကို localize footing လုပ္ထား။ localize ဆိုတာ ဟိုမွာတစ္ခု၊ ဒီမွာတစ္ခုထားတာ။ အဲဒီ footing ရဲ့ location ကို Arborist က determine လုပ္တယ္။ ကိုယ္က အရင္ footing plan ဆဲြထား။ အဲဒီ footing plan ကိုၾကည့္ၿပီး Arborist က trial trench တူးခိုင္းမယ္။ တူးၾကည့္လု႔ိမလြတ္ဘူးဆိုရင္ေရႊ႔။ Footing ကလည္းမလြတ္ဘူး။ အေရးလည္းႀကီးတယ္ဆိုရင္ ဒီအျမစ္ကို ကြန္ကရစ္ထဲတခါတည္း ထည့္သာေလာင္းခိုင္းလိုက္။ အျမစ္ကို ျဖတ္မပစ္နဲ႔။ ဒါဆို ဘာျဖင့္ ကြန္ကရစ္ထဲ ထည့္ေလာင္းရတာလဲ တဲ့။ ဒါ အဓိပၸါယ္ရိွတယ္။
ကြန္ကရစ္ထဲထည့္ေလာင္းလိုက္ေတာ့ အျမစ္က ေသသြားတယ္။ ဒါေပမဲ့ ခ်က္ခ်င္း ပုပ္သြားေဆြးသြားတာ မဟုတ္ဘူး။ ဒီ ကုလားထိုင္ေတြ၊ စားပဲြေတြ ဘာလို႔သံုးရေနသလဲ။ သစ္ပင္ေသသြားတာမွန္ေပမဲ့ ပ်က္စီးသြားတာမဟုတ္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ မာေနတယ္။ ပုပ္သြား၊ ေဆြးသြားမွ ပ်က္စီးသြားတာ။ အထဲကအျမစ္မပုပ္ခင္ ကြန္ကရစ္သားအျပင္မွာရိွေနတဲ့ အျမစ္ကေန အျမစ္သစ္ေတြ ထပ္ထြက္ လာတယ္။
ေနာက္တစ္ခါ အျမစ္အားေလ်ာ့သြားေတာ့ အပင္ရဲ့ crown, canopy ရဲ့ weight ကို ေလွ်ာ့ခ်ရတယ္။ အကိုင္းေတြ ျဖတ္ပစ္ရတယ္။ DBH ရဲ့အကြာအေ၀းနဲ႔တြက္တယ္။ အပင္က NParks ပိုင္တဲ့အပင္ျဖစ္ေနရင္ TCA လိုပဲလုပ္ရတယ္။ တခါတေလက်ေတာ့ ခုတ္လိုက္တဲ့ အပင္ကုိ အစားထိုးျပန္စိုက္ေပးရတာလဲရိွတယ္။ အပင္သိပ္ႀကီးရင္ေတာ့ အစားထိုးလို႔ မရဘူးေပါ့။ အဲဒီ report ေတြကို NParks ကို တင္ရတယ္။ တင္ၿပီးေတာ့ NParks ကိုလွမ္းဖံုးဆက္တယ္။ NParks ကလည္း ဖံုးနဲ႔ျပန္ေျဖတယ္။ အျမစ္ျဖတ္လို႔ရၿပီ။ ခြင့္ျပဳတယ္။ ဆိုေတ့ာ ကန္ထရုိက္တာက Arborist ကိုအေၾကာင္းၾကားတယ္။
ဟာ၊ မစၥတာတင္၊ NParks ကလက္ခံတယ္။ အျမစ္ျဖတ္လို႔ရၿပီ။
ဆိုေတာ့ ကြ်န္ေတာ္က သူတို႔ပါးစပ္နဲ႔ေျပာတာကို လက္မခံႏိုင္ဘူး။ WD (Written Direction) ေပးပါ။ NParks က ပါးစပ္နဲ႔ အိုေကဆိုတာကို ကြ်န္ေတာ္တို႔လက္မခံႏိုင္ဘူး။ မင္းတို႔ အျမစ္ျဖတ္မဲ့ ကန္ထရိုက္တာ ကို ဘယ္ေန႔ခ်ိန္းလိုက္ပါ။ ဒါေပမဲ့ NParks က WD ရေအာင္ေတာင္းပါ။ WD ရၿပီဆုိေတာ့မွ ငါလာမယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီေကာင္ေတြကို ယံုလို႔မရဘူး။ သူတို႔အလုပ္ၿပီးခ်င္လို႔ ညာတာျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္။ ဒါ တစ္ခ်က္။ ေနာက္တစ္ခ်က္ က NParks ကေတာ့ ရတယ္လို႔ ေျပာလိုက္ တာပဲ။ ပါးစပ္နဲ႔။ ကိုယ္က သူတို႔ကိုယံုကိုးၿပီး ျဖတ္ခ်လိုက္ေရာ။ ၿပီးေတာ့မွ လာၾကည့္တယ္။ ဟေကာင္ေတြ၊ ဒါ ဘာျဖစ္လိ႔ုျဖတ္တာလဲ။ မင္းတို႔ မရဘူးေနာ္။ ဟာ၊ ငါမင္းတို႔ အိုေကေျပာလို႔ျဖတ္တာပဲ။ ဘယ္မွာေျပာလို႔လဲ လို႔ သူတို႔က ျငင္းရင္ေသၿပီ။ ျပႆနာတက္မယ္။ ကိုယ့္ဆီအတင္းထိုးခ်မယ္။
ဒီေတာ့ ကြ်န္ေတာ္က NParks ကပို႔တဲ့ WD ကိုျမင္မွ သြားတယ္။ မဟုတ္လို႔ကေတာ့ မသြားဘူး။ အဲဒီေလာက္ အေရးႀကီးတယ္။ အပင္ကို pruning လုပ္မယ္ဆိုရင္လည္း NParks က WD ယူရတယ္။ အပင္ကို ထိတာမွန္သမွ် ခြင့္ျပဳခ်က္လိုတယ္။ အပင္ကုိျဖတ္ေတာ့မယ္ ဆုိရင္လည္း ဘယ္အကိုင္းကိုျဖတ္ပါမယ္ဆိုတာ အေသးစိတ္ ဆဲြၿပီးတင္ရတယ္။ Pruning လုပ္တာႏွစ္မ်ိဳးရိွတယ္။ တစ္ခုက construction မွာ အေဆာက္အအံုနဲ႔မလြတ္လို႔ျဖတ္ရတာ။ ေနာက္တစ္ခုက အျမစ္ကို ျဖတ္လိုက္လို႔ crown, canopy weight ေလ်ာ့သြားေအာင္ ျဖတ္ေပး ရတာရိွတယ္။ canopy ေပၚမွာတြန္းတဲ့ေလရဲ့တြန္းတဲ့အားကို ေအာက္က အျမစ္ရဲ့ anchorage ခံႏိုင္ပ့ါမလားဆုိတာ ဘယ္သူသိသလဲ ဆိုေတာ့ အပင္ကသိတယ္။
ဒါေတြသိထားဘို႔ စာမ်ားမ်ားဖတ္ရတယ္။ တစ္အုပ္ေကာင္းနဲ႔ လုပ္စားလို႔မရဘူး။
Market ထဲမွာ Report မေကာင္းရင္ ၾကာၾကာလုပ္စားလို႔မရေတာ့ဘူး။ တစ္ေယာက္ကေျပာတယ္။ ဟာ ဒီအပင္က ဘာမွ အေရးမႀကီးပါဘူးကြာ။ ေတာ္ရံုတန္ရံုေရးတင္ရံုနဲ႔ရပါတယ္။ ၅၀၀ ပဲထားပါ ေပါ့။ ကြ်န္ေတာ္က လူကိုခင္လို႔ ေစ်းေလွ်ာ့ယူတာ ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္။ report ကိုေတာ့ေလွ်ာ့ေရးလို႔မရဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီ report က သူတို႔ဆီမွာတင္ ရပ္ေနမွာမဟုတ္ဘူး။ NParks ကိုသြားမွာ။ ျဖစ္ကတတ္ဆန္းေရးလိုက္ရင္ ဟာ၊ ဒီေကာင္ ဘယ္လုိလုပ္လာတာလဲ။ ဘာမွလည္းမပါဘူး ဆိုရင္ နာမည္ပ်က္ၿပီ။ အဲဒီအတြက္ ကြ်န္ေတာ္ တန္ရာတန္ေၾကးရမွ လုပ္တယ္။ လုပ္တယ္ဆိုရင္လည္း ေသေသခ်ာခ်ာလုပ္ေပးတယ္။ ကြ်န္ေတာ့ standard ကိုေတာ့ မေလွ်ာ့ႏိုင္ဘူး။
ေနာက္ၿပီး Obstruction ဆိုတာက ဆိုင္းဘုတ္ေတြကို ကြယ္ေနတာ။ လမ္းေဘးမွာ အပင္ေပါက္ေနလို႔ တစ္ဖက္ကလာတဲ့ကားကုိ မျမင္ႏိုင္တာ စသျဖင့္ေပါ့။ Lean ဆိုတာကအပင္တစ္ဖက္ကို ေစာင္းေနတာ။ ဒီလုိေစာင္းေနရင္ ဒါ natural လား၊ unnatural လား။ Natural ဆိုတာက အပင္က လိုတဲ့ေနေရာင္ရေအာင္တို႔ဘာတို႔ သူ႔ဘာသာသူ ေစာင္းတာ။ unnatural ဆုိတာက ေျမေပ်ာ့လို႔ ေစာင္းတာမ်ိဳး။ Self corrected ဆိုတာက အပင္ေစာင္းသြားၿပီး သူ႔ဟာသူျပန္တည့္သြားတာ။ အပင္ေစာင္းၿပီဆိုတာနဲ႔ အျမစ္ေတြ က်ိဳးသြားသလား။ ေျမႀကီး အက္သြားသလား ၾကည့္ရတယ္။
တခါေတာ့ Bedok က အင္တာခ်ိန္းကိုျပင္ဘို႔ရိွေတာ့ ဒီဘက္မွာ ယာယီအင္တာခ်ိန္းလုပ္တယ္။ အပင္ႀကီးေတြက အႀကီးႀကီးေတြ။ အျမစ္ႀကီးေတြက ေလွ်ာက္သြားေနတာ။ ဒီေတာ့ သူတို႔ Arborist တစ္ေယာက္ကိုငွားတယ္။ အဲဒီ Arborist က သူတို႔ကို အျမစ္ကို မျဖတ္ခိုင္း ဘဲ အျမစ္ေပၚကေန cantilever လုပ္ခိုင္းၿပီး ၾကမ္းခင္းလုပ္ခိုင္းတယ္။ သံေခ်ာင္းေတြထည့္၊ ကြန္ကရစ္ေလာင္းနဲ႔ ပိုက္ဆံအမ်ားႀကီး အကုန္ခံ လုပ္ထားတာ။ ဒါေပမဲ့ လမ္းဘက္က ေရေျမာင္းလုပ္တဲ့ ကန္ထရိုက္တာက anyhow ရမ္းတူးခ်လိုက္တာ အျမစ္ေတြ ျပတ္ကုန္ေရာ။ ဒီေတာ့ သူတို႔ ကြ်န္ေတာ့္ကိုလွမ္းေခၚတယ္။
အျမစ္ျဖတ္ခ်င္ရင္ ဘာလုပ္ရမလဲတဲ့ ေမးတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ကသိလိုက္ၿပီ။ ဒီေကာင္ေတြ ျဖတ္ၿပီးမွ ကြ်န္ေတာ္တို႔ကိုေခၚတယ္ ဆိုတာ။ မစၥတာအန္း၊ မင္းဘာလုပ္ခ်င္တာလဲ ေမးေတာ့ ငါ အျမစ္ျဖတ္ခ်င္တာေလကြာ တဲ့။ ဒီေကာင္ေတြ ညာတာ။ သူက client, ကြ်န္ေတာ္တို႔က service provider ဆိုေတာ့ ဒီေကာင္ေတြက ေလသံမာတယ္။ အျမစ္ျဖတ္ခ်င္ရင္ assessment အလ်င္လုပ္ရတယ္ လုိ႔ ေျပာေတာ့ ဘာ assessment လဲတဲ့။ ကြ်န္ေတာ့္ assistant က စိတ္မရွည္ေတာ့ဘူး။ ေဟ့ေကာင္၊ မင္းျဖတ္ၿပီးၿပီလား မျဖတ္ရေသးဘူးလား။ ငါ့ကို အမွန္အတိုင္းေျပာ ဆုိေတာ့မွ ျဖတ္ၿပီးၿပီတဲ့။ ဒီေတာ့ -
ကိုင္း - ေဟ့ေကာင္၊ မင္းျဖတ္ၿပီးၿပီဆိုရင္ နံပါတ္ ၁။ လုပ္လက္စအလုပ္ကို ရပ္လိုက္ပါ။ နံပါတ္ ၂။ အာခီတက္ကိုေခၚ ဓါတ္ပံုရိုက္၊ NParks ကိုစာတင္။ နံပါတ္ ၃။ မင္းပိုက္ဆံစုထား၊ ဒါေသခ်ာေပါက္ ဒဏ္ရိုက္ခံရမယ္ ဆိုခ်ေရာဗ်ိဳ႔။ ဟိုေကာင္က ေဒါကန္ေနတာကိုး။
တူးတာေတြကို တာလပတ္အုပ္ထားတယ္။ အျမစ္ႀကီးတစ္ခုက မီတာ၀က္ေလာက္ရိွတယ္။ သြားၿပီ။ ဒါ ဒီတစ္ျမစ္ထဲ ရိွေသးတာ။ က်န္တဲ့အျမစ္ေတြရိွေသးတယ္။ ဒီေကာင္ေတြ မလြယ္ဘူး။
စိုက္ပ်ိဳးေရးသမားဆို သိတယ္။ အပင္မွာ အုပ္စု ၂ မိ်ဳးရိွတယ္။ Angiosperms နဲ႔ Gymnosperms ။ Angiosperms က သူ႔ရဲ့ structure က tension ေပၚမူတည္တယ္။ Gymnosperms က်ေတာ့ compression ေပၚမူတည္တယ္။ ဒီအပင္က ကုကိၠဳပင္။ ကုကၠိဳပင္က Angiosperms ။ အပင္က ညာဘက္ကိုေစာင္းေနတာ။ ျဖတ္တာက tension side. ဒီဘက္ လမ္းေပၚကုိေစာင္းေနတာ။ Target rating ကလည္း ဘာျမင့္သလဲ မေမးနဲ႔။ ကားေတြဆိုတာ ၀ူးကနဲ။ ၀ူးကနဲျဖတ္ေမာင္းေနတဲ့ေနရာ။ အင္တာခ်ိန္းဆိုေတာ့ လူေတြေရာ ကားေတြေရာ မရပ္မနားေမာင္းေနတာ။ အဲဒီေတာ့ ကြ်န္ေတာ္က Derek ကို ဖံုးေခၚတယ္။ သူက ဟိုဘက္က Arborist ။ စင္ကာပူမွာ အေတာ္နာမည္ရတဲ့ ပုဂိၢဳလ္။ NParks ကလည္း သူ႔ကိုေလးစားတယ္။ သူက ေဒါကန္တယ္။ အျမစ္မျဖတ္ရေရးအတြက္ ငါ့ကန္ထရိုက္တာေတြက အကုန္အက် ခံၿပီး ကန္တီလီဗာထိုးခိုင္းထားတာ။ ကိုင္း မင္းတို႔ ဒဏ္ေငြေဆာင္ဘို႔သာ ျပင္ထား။ ဖိုင္းက ၅၀၀၀။ compensation က ေလးေသာင္းခဲြ။ ငါးေသာင္းေပးရမယ္။ ဒီအပင္ကို ခုတ္ကိုခုတ္ရမယ္။
ကြ်န္ေတာ့္ဘက္ကလည္း ေခါင္းမာလို႔မရဘူးေလ။ ဒီအပင္ ထားလို႔ကိုမျဖစ္ဘူး။ ခုတ္ကိုခုတ္ရမယ္။ မခုတ္ရင္ အိပ္လို႔ေပ်ာ္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ဘယ္အခ်ိန္လဲမလဲလို႔ ရင္တထိတ္ထိတ္ျဖစ္ေနရမွာ။ လဲက်လို႔ကေတာ့ ေသၿပီ။ လမ္းေပၚမွာက ကားေတြ လူေတြ ဥဒဟို သြားေနတာေလ။
ဒီေတာ့ ကြ်န္ေတာ့္ assistant က Ang ကိုေဟာက္တယ္။ မင္းတို႔ငါ့ကိုဘာလို႔ေခၚတာလဲ။ တရားရံုးသက္ေသလိုက္ရေအာင္ ေခၚတာလားလို႔ ေဟာက္ေရာ။ ခုနက သူက ကြ်န္ေတာ္တို႔ကို ေဟာက္ထားတာကိုး။ မင္း 5 digit ေပးရမယ္ဆိုတာ နားလည္ရဲ့လား လို႔ေျပာလိုက္တယ္။ NParks ကလည္း မင္း၊ ဒါ ငါတို႔ရဲ့ authority ကို ခ်ဲလင္းလုပ္တာ။ အပင္က သာမန္အပင္မဟုတ္ဘူး။ ဒါ heritage tree။ Bedok ဧရိယာကိုသြားၾကည့္စမ္းပါ။ Girth size – 3.0 m ေလာက္ႀကီးတ့ဲ ကုကၠိဳပင္ႀကီးေတြ အမ်ားႀကီးပဲ။ အဲဒီ အပင္ေတြဟာ heritage tree ေတြ။ သြားမထိနဲ႔။ အဲဒါ ဘုိးေအေခါင္းကို ဒါးနဲ႔ခုတ္သလိုဘဲ။ အရမ္းအေရးႀကီးတယ္။
ဒါေၾကာင့္မို႔ စင္ကာပူမွာ လုပ္ရင္းကိုင္ရင္း အပင္တစ္ပင္ေတြ႔ရင္ သေဘာေပါက္။ Arborist ကို အရင္ေခၚရတယ္။ အဲဒါကို အာခီတက္ေတြက သိတယ္။ Orchard မွာေရႀကီးတယ္။ Bukit Timah canal ကို improve လုပ္တယ္။ အဲဒီအခါ တခ်ိဳ႔အပင္ေတြကို မျဖစ္မေနခုတ္ရတယ္။ အဲဒါက National Project ။ အဲဒီက်ေတာ့ စည္းေ၀းပဲြခန္းထဲမွာ PUB နဲ႔ NParks နဲ႔ အႀကီးအက်ယ္ စကားမ်ားေရာ။ ဘယ္သူမွမေလွ်ာ့ဘူး။ ဒီဘက္ကလည္း government ။ ဟိုဘက္ကလည္း government ၊ ခ်ကုန္ေရာ။
ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ ခုတ္ရမယ္လုိ႔ေျပာရတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လည္းဆိုေတာ့ သူတို႔က အျမစ္ေတြျဖတ္ပစ္တာကိုး။ မခုတ္ရင္ အကုန္လဲကုန္မွာ။ ဒုကၡေရာက္မယ္။ အဲဒီမွာ NParks က တကယ့္ ၀ါရင့္ Arborist ဆရာႀကီးေတြလာတယ္။ ကြ်န္ေတာ့္ client က ေျပာတယ္။ ဟာမစ္လာမယ္တဲ့။ ကြ်န္ေတာ္က ဟာမစ္လာရင္ရၿပီ။ မပူနဲ႔။ ငါဘာျဖစ္လို႔ခုတ္ခိုင္းတာလဲဆိုတာ သူနားလည္တယ္။ Parks and Trees Regulatory Section က ပုဂိၢဳလ္ေတြက မခုတ္ဘို႔ပဲေျပာေနတာ။ ေတာ္ၾကာက်ေတာ့ ဟာမစ္ ေနမေကာင္းလို႔မလာႏိုင္ဘူး။ သူ႔အထက္က Mr. Tee Swee Ping လာမယ္။ ကြ်န္ေတာ္က ပိုေတာင္ႀကိဳက္ေသးတယ္။ လာပေစ။
ေနာက္ Mr. Tee Swee Ping ေရာက္လာတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ကရွင္းျပတယ္။ ဒီလုိဒီလိုရိွတယ္ဆိုေတာ့ Mr. Tee Swee Ping ကလည္း လက္ခံတယ္။ ဟုတ္တယ္။ ဒီအပင္ေတြ ခုတ္မွျဖစ္မယ္။ မဟုတ္ရင္ ဒီေကာင္လည္း အိပ္လို႔ရမွာမဟုတ္ဘူး။ ငါလည္း အိပ္ေပ်ာ္မွာ မဟုတ္ဘူး။
ဒီေတာ့ ကြ်န္ေတာ္က ကြ်န္ေတာ့္ေကာင္ေတြကို Red-White tape သံုးေလးေခြ အဆင္သင့္ေဆာင္ၿပီး ေစာင့္ခုိင္းထားတယ္။ ေနာက္ၿပီး ေဟ့ေကာင္ေတြ Mr. Tee Swee Ping က ဒါခုတ္၊ ဒါခုတ္ ဆိုတဲ့အပင္ေတြကို တိပ္နဲ႔ပတ္ၿပီး ေသေသခ်ာခ်ာ မွတ္ထား။ သူခုတ္ခုိင္းတဲ့ အပင္အားလံုးခုတ္။
Mr. Tee Swee Ping က site ထဲဆင္းသြားၿပီး ဒါခုတ္၊ ဒါခုတ္၊ ဒါခုတ္ဆုိၿပီး လက္ညိႈးထိုးသြားတယ္။ ၿပီးၿပီ။ ပဲြၿပီးသြားၿပီ။ ဒီလို ရွင္းမွ ကြ်န္ေတာ္လည္း ပိုက္ဆံရမွာ။ ေနာက္တစ္ခု -
Kim Tiam Road မွာ ပေရာဂ်က္တစ္ခုရတယ္။ အဲဒီပေရာဂ်က္မ်က္နွာစာတန္းမွာ ကုကိၠဳပင္ႀကီးေတြ တန္းစီေနတယ္။ အပင္ေတြကို ကြ်န္ေတာ္ girth တိုင္းတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ဖက္လို႔မီရင္ အဲဒီအပင္ဟာ 1.3 m, ကြ်န္ေတာ္ဖက္လို႔မမီရင္ 1.3m ထက္မ်ားတယ္။ အဲဒီ ပေရာဂ်က္မွာ 1.3m ထက္ႀကီးတဲ့အပင္ေတြက ေလးငါးေျခာက္ပင္။ TCA ထဲက state land မွာဆိုရင္ အပင္ေသရင္၊ လဲက်ေသသြားရင္ ေတာင္ death certificate ယူရတယ္။ ကြ်န္ေတာ္၀င္သြားေတာ့ အပင္ေတြ ေရ၀ပ္ေနတယ္လို႔ေျပာေတာ့ မင္းကိုၾကည့္ဘုိ႔ေခၚတာ ေနာက္က အပင္ေတြေခၚတာ။ ဒါေတြအတြက္ေတာ့မပူနဲ႔။ ေနာက္ကိုသာသြားလို႔ ေျပာတယ္။ ကြ်န္ေတာ္လည္း မေျပာေတာ့ဘူး။ သူတို႔ေျပာတဲ့ အပင္ေတြအတြက္ပဲ Death Certificate ေရးေပးလိုက္တယ္။
ေနာက္တစ္နွစ္ေလာက္ၾကာေတာ့ အဲဒီအပင္ႀကီးေတြ အရြက္ေတြ၀ါၿပီး ေၾကြက်ကုန္တယ္။ အပင္ေျခရင္းမွာ ေရ၀ပ္တာ။ သူတို႔က site ကထြက္တဲ့ေရေတြ အဲဒီကို ေျမာင္းသြယ္ခ်ထားတာကိုး။ အပင္ေတြေသေတာ့ သူတို႔ခုတ္တယ္။ ေနာက္ဆံုး ၃ ပင္ပဲက်န္တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ NParks က အဲဒီၿခံျဖတ္သြားေတာ့ အပင္ေတြေသေနတာ သြားေတြ႔ေတာ့ ကြ်န္ေတာ့္ကိုေခၚတယ္။ က်န္တဲ့အပင္ေတြ ရွင္ေအာင္လုပ္ႏုိင္မလား ေပါ့။ ကြ်န္ေတာ္က ေနာက္ဆံုးက်န္တဲ့ အပင္ႏွစ္ပင္ထဲက ဒီအပင္ကိုေတာ့ ရာႏႈန္းျပည့္ အာမခံတယ္။ ဒီအပင္ကေတာ့ 40% ပဲအာမခံႏိုင္မယ္လို႔ ေျပာလိုက္တယ္။ အဲဒီလုိနဲ႔ကြ်န္ေတာ္ပတ္ၾကည့္တယ္။
ေရေျမာင္းမွာက ေရဆင္းဘို႔အေပါက္ေတြ ေဖာက္ေပးထားတာ။ ေျမက်စ္ေနေတာ့ ေရမဆင္းႏုိင္ဘူး။ ေရ၀ပ္ေနတယ္။ အဲဒီေနရာကို ကြ်န္ေတာ္က အျမစ္ေတြေရွာင္ၿပီး ေျမာင္းေလးေတြ ေလးငါးေျမာင္းတူးတယ္။ အဲဒီ ေျမာင္းေတြထဲကို ေျမေဆြးနဲ႔ granite chips ေတြထည့္တယ္။ ေရဆင္းေအာင္။ အဲဒီမွာ အပင္ေတြ ျပန္ရွင္သြားတယ္။
ဆိုေတာ့ မိန္းကြန္းက ပိုက္ဆံရွင္းေပးတယ္။ ေနာက္ၿပီး ေမးခြန္းေတြလည္း အမ်ားႀကီးေမးတယ္။ မင္းဒီအပင္ေတြ ေသသြားရင္ ဘယ့္နဲ႔လုပ္မလဲတဲ့။ ေမးေတာ့ ကြ်န္ေတာ့္သူေဌးက ေျပာတယ္။ မင္း ေဆးရံုတက္လို႔ေသသြားရင္ ဆရာ၀န္ကမင္းကို ပိုက္ဆံ ျပန္အမ္း သလားတဲ့။ ကြ်န္ေတာ့္ကို နာရီ၀က္ေလာက္ေမးေနေတာ့ သူေဌးက တင္းေနၿပီ။ အဲဒါေၾကာင့္ ေသာက္ျမင္ကပ္လို႔ ၀င္ေျပာတာ။ အဲေတာ့မွ ဟိုေကာင္ ၿငိမ္သြားေတာ့တယ္။ အဲဒါမ်ဳိးလည္း ႀကံဳရတယ္။ စိတ္၀င္စားဘို႔လည္း ေကာင္းတယ္။
Heritage Trees of Singapore
စင္ကာပူကို ဥယ်ာဥ္ႏိုင္ငံျဖစ္ေအာင္ မည္ကဲ့သို႔လုပ္ေနသည့္အေၾကာင္း ဦးေဂ်ာ့ေက်ာ္စိုး ေျပာၾကားခ်က္မ်ား
ယခု စင္ကာပူကို ဥယ်ာဥ္ႏိုင္ငံျဖစ္ေအာင္ မည္ကဲ့သို႔လုပ္ေနသည္ကို JTC မွ ဦးေဂ်ာ့ေက်ာ္စိုးေျပာျပသည္မ်ားကို အရင္းအတိုင္း ျပန္လည္ေဖာက္သည္ခ်ပါမည္။သာမန္စာဖတ္သူမ်ားအေနႏွင့္ သူေျပာသည္မ်ားကို ေသေသခ်ာခ်ာ နားလည္ခ်င္မွ နားလည္ႏိုင္ပါလိမ့္မည္။ အခ်ိဳ႔ စာလံုး (terminology) မ်ားကို သိခ်င္မွသိပါလိမ့္မည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သူေျပာသည္မ်ားထဲမွ NParks, URA, HDB, JTC, City in a Garden, Bio Diversity, Green Mark Certification, Nature Reserves, Jurong Park connector, Building Performance, Floor Ratio, အစိုးရက subsidise ေပးတယ္။ Sustainable, greenery, carbon emission, carbon credit, fuel efficient, Euro 4 အင္ဂ်င္။ Indoor Air Quality, Storm Water management, Global warming, Bioswale အစရိွေသာ သိသင့္သိထိုက္ သည္မ်ားကုိ ေနာက္ပိုင္း၌ ကြ်န္ေတာ္သီးသန္႔ ေဆာင္းပါးမ်ားေရးပါမည္။
x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
စင္ကာပူမွာ အပင္ေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ Authority က NParks Board (National Parks Board) ပါ။ NParks ရဲ့ guide line ေပၚမူတည္ၿပီး တျခား government agency ေတြျဖစ္တဲ့ JTC(Jurong Town Council), တို႔၊ HDB (Housing Development Board) တို႔ ကလုပ္ပါတယ္။ NParks က plan ဆဲြထားၿပီးသား။ ဘယ္လိုဆဲြသလဲဆိုေတာ့ URA (Urban Redevelopment Authority) နဲ႔ ခ်ိတ္လိုက္တယ္။ China Town နားမွာ URA Head Quarter ရိွတယ္။ URA က ေနာက္ထပ္ ဆယ္ႏွစ္၊ အႏွစ္ ၂၀ plan ထပ္ဆြဲတယ္။ စင္ကာပူကို ေနာက္ထပ္ ၁၀ ႏွစ္အတြင္း ဘယ္လိုလုပ္မလဲေပါ့။
URA က စင္ကာပူတစ္ႏိုင္ငံလံုးကို land planning လုပ္တယ္။ စင္ကာပူမွာ တုိးလာတ့ဲလူဦးေရနဲ႔အမွ် အိမ္ေျခေတြ တိုးေဆာက္ လာရင္ အပန္းေျဖဘို႔ပန္းၿခံ စတာေတြကို ဘယ္လုိလုပ္ေပးမလဲ စသျဖင့္ URA က master plan လုပ္လိုက္တယ္။ အဲဒီနယ္ေျမဟာ NParks နဲ႔ဆိုင္ေနရင္ NParks Board ကို ခ်ေပးလိုက္တယ္။ NParks Board ကျပင္တယ္။ NParks က URA ရဲ့ plan ေပၚမူတည္ၿပီး တျခားႏိုင္ငံေတြ မွာ ဘာေတြျဖစ္ေနသလဲ၊ ဘာေတြလုပ္ေနသလဲ လိုက္ၾကည့္တယ္။
နယူးဇီလန္စတဲ့တျခားႏိုင္ငံေတြပို႔ၿပီး study လုပ္ခိုင္းတယ္။ နယူးဇီလန္ မွာ greenery ကိုဘယ္လိုလုပ္ေနလဲ။ ၾသစေတးလ်ားမွာ ဘာေတြလုပ္ေနလဲ။ ေလ့လာၿပီးေတာ့ မလိုအပ္တာေတြဖယ္။ ေကာင္းတာေတြကို adapt လုပ္ၿပီး ငါတို႔နိုင္ငံမွာ ဘယ္လိုသံုးလို႔ရမလဲ ဆိုတာ detail plan ျပန္ဆဲြတယ္။ စင္ကာပူႏုိင္ငံကို ဘယ္လိုေကာင္းေအာင္လုပ္မလဲေပါ့။
လြန္ခဲ့တဲ့ အႏွစ္ ၃၀ ေလာက္ကေတာ့ စင္ကာပူကို Garden City ဆိုၿပီးလုပ္ၾကတယ္။ အဲဒါကို လြန္ခဲ့တဲ့ ၅ ႏွစ္ေလာက္ကစၿပီး City in The Garden ဆိုၿပီး ေျပာင္းလိုက္တယ္။ Garden City နဲ႔ City in the Garden ဘာကြာသလဲဆိုေတာ့ Garden City က အပင္ေတြ စိုက္တယ္။ လမ္းေဘးေတြမွာ ပန္းၿခံေတြမွာ အပင္ေတြစိုက္တယ္၊ ဒါေလာက္ပဲ။ အရင္ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္ေလာက္ထိ စင္ကာပူကိုၾကည့္လုိက္ရင္ လမ္းေဘးမွာ အပင္ငယ္ေတြ၊ ပန္းပင္ေတြနည္းတယ္။ သစ္ပင္ႀကီးေတြပဲ စိုက္ခဲ့တယ္။
ေနာက္ေတာ့ လူေတြမ်ားလာေတာ့ကာ အဲဒါကို City in the Garden လုပ္တိုက္တယ္။ ဥယ်ာဥ္ႀကီးထဲမွာရိွတဲ့ ၿမိဳ႔ေတာ္ႀကီးေပါ့။ အဲဒီမွာ intensive landscape ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္တယ္။ City in the Garden စနစ္မွာ လမ္းေဘးေတြမွာ သစ္ပင္ႀကီးေတြတင္ မကေတာ့ဘဲ အပင္ငယ္ေလးေတြနဲ႔ ပန္းပင္ေတြပါ စိုက္တယ္။ စိုက္ၿပီး BioDiversity ကို enhance လုပ္တယ္။
အေဆာက္အဦေတြ၊ HDB Flat, Condominium ေတြေဆာက္ေတာ့ concrete structure ေတြမ်ားလာတယ္။ ကြန္ကရစ္က ေနပူရင္ အပူကို ျပန္ကန္ထုတ္တယ္။ အပူကအၿမဲထြက္ေနတယ္။ ဒါေပမဲ့ အပင္ၾကားျဖတ္လာတဲ့ေလက ေအးတယ္။
ေနာက္တစ္ခုက အေဆာက္အအံုေဆာက္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ လက္ရိွ ရိွေနတဲ့ သဘာ၀အေလ်ာက္ေပါက္ေနတဲ့ အပင္ေတြကို ခုတ္ရတယ္။ အဲဒီ သဘာ၀ အပင္ေတြၾကားမွာ ငွက္ေတြ၊ တျခား လိပ္ျပာ၊ ကင္းလိပ္ေခ်ာ၊ ပိုးႏွံေကာင္စတဲ့ အေကာင္ပေလာင္ေတြ၊ အင္းဆက္ေတြ ေနေနၾကတယ္။ အေဆာက္အဦေဆာက္ဘို႔ အဲဒီအပင္ေတြ ခုတ္လိုက္ရေတာ့ အဲဒီအေကာင္ေတြ ေသသြားတယ္။ ဒါမွမဟုတ္လဲ တျခားေျပာင္းသြားၾက ရတယ္။
NUS က ေလ့လာေတာ့ စင္ကာပူမွာ Bio Diversity တျဖည္းျဖည္းက်လာတာ ေတြ႔ရတယ္။ ဥပမာ လိပ္ျပာရဲ့ မ်ိဳးစိတ္ေတြ က်လာတယ္။ ေပါက္ပြားႏႈန္းေတြ က်လာတယ္။ အဲဒါကို ဘယ္လိုလုပ္မလဲလို႔ NParks Board က စဥ္းစားေတာ့ - စင္ကာပူမွာ ထိန္းထားတ့ဲ Nature Reserves ေတြရိွတယ္။ အဲဒီ nature reserve ေတြမွာေတာ့ ဒီအေကာင္ပေလာင္ေလးေတြ ရိွေသးတယ္။
အဲဒီေတာ့ အဲဒီ nature reserve ေတြကေနၿပီးေတာ့ ၿမိဳ႔ထဲေရာက္ေအာင္ ဒီအေကာင္ေလးေတြကို ဘယ္လိုဆဲြေဆာင္ယူမလဲ စဥ္းစားၾကတယ္။ လမ္းေဘးေတြမွာ သူတို႔ခိုလို႔ရေအာင္ သူတို႔ႀကိဳက္တဲ့အေျခအေန ပတ္၀န္းက်င္ကို ဖန္တီးေပးတယ္ေပါ့။ မန္ဒိုင္းမွာ စစ္တပ္ကေလ့က်င့္တဲ့ေတာႀကီးေတြ ရိွတယ္။ အဲဒီအထဲမွာ eco system ရိွတယ္။
သဘာ၀သားရဲတိရစၦာန္ အေကာင္ပေလာင္ေလးေတြ ရိွတယ္။ အဲဒီအေကာင္ေတြကို သူနဲ႔နီးတဲ့ ခြ်ာခ်ဴကန္ကို ဘယ္လိုဆဲြေဆာင္ေခၚမလဲ။ ဆိုေတာ့ Jurong Park connector စသျဖင့္ connector ေတြ လုပ္ေပးတယ္။ လမ္းေဘးေတြမွာ သစ္ပင္ေလးေတြ၊ ပန္းပင္ေလးေတြစိုက္ၿပီး ဆဲြေဆာင္တယ္။ BidDiversity ကို enhance လုပ္တယ္။
ေနာက္တစ္ခါ သူတို႔က native species ေတြကို ျပန္ၿပီး introduce လုပ္တယ္။ အရင္တံုးက စင္ကာပူကို တျခားႏိုင္ငံေတြက အပင္ေတြမွာၿပီးေတာ့ စုိက္တယ္။ လွေအာင္ေပါ့။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီအပင္ေတြက စင္ကာပူေရေျမ၊ ရာသီဥတုနဲ႔ မကိုက္ညီဘူး။ pest ေတြရဲ့ဒဏ္ကို မခံႏိုင္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ ေသမသြားေအာင္ ေရမ်ားမ်ားေလာင္းရတာ စသျဖင့္ အရမ္းဂရုစုိက္ရတယ္။ အဲေတာ့ အလုပ္ရႈပ္တယ္။ ဒီေတာ့ NPark က South East Asia Native Tree ေတြရွာစိုက္လာတယ္။
အေဆာက္အဦေတြကို အရင္ေဆာက္တံုးက Building performance တို႔ activity consumption တို႔ကို မၾကည့္ၾကဘူး။ ေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ ဒါကို BCA က သိလာတယ္။ အဲဒီေတာ့ တျခားႏုိင္ငံေတြကို သြားေလ့လာတယ္။ အေဆာက္အဦ ေဆာက္တဲ့အခါ ဘယ္လုိလုပ္ရင္ေကာင္းမလဲလို႔ ႏိုင္ငံျခား consultant ေတြေခၚတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၅ ႏွစ္ေလာက္ကစၿပီး BCA Green Mark Department ကုိဖဲြ႔လုိက္ၿပီး Green Mark Certification Scheme ကို စလုပ္တယ္။ Building Performance, Floor Ratio စတာေတြၾကည့္တယ္။ Floor Ratio နဲ႔ အျပင္မွာရိွတဲ့ Greenery Ratio ကို တြက္ၾကတယ္။ အဲဒီအေပၚမွာ အမွတ္ေတြေပးၿပီးေတာ့ Green Mark Platinum, Green Mark Gold Plus, Green Mark Gold, Green Mark Certified စသျဖင့္ လက္မွတ္ေတြေပးတယ္။
ေနာက္တစ္ခါ Building owner ေတြစိတ္၀င္စားေအာင္၊ ပူးေပါင္းပါ၀င္လာေအာင္ incentive plan ေတြလုပ္ေပးတယ္။ ဥပမာ - အဲယားကြန္းစနစ္အစား Chiller စနစ္သံုးရင္ energy consumption ကို ၃၀% ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္တယ္ စသျဖင့္။ ဆိုေတာ့ သူတို႔က energy consumption ကိုေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္ရင္ အစိုးရက ၂၀%၊ ၃၀% စသျဖင့္ subsidise လုပ္တယ္။ ဆိုေတာ့ ပထမဆံုး၊ ေဆာက္တဲ့ေနရာမွာ အစိုးရက subsidise ေပးလို႔ သက္သာတယ္။ ေရရွည္မွာလဲ building ရဲ့ operating cost က်သြားတယ္။ power consumption က်သြားတယ္။ အကုန္အက်သက္သာတာေပါ့။ ဒါ BCA က လုပ္တာ။ ေနာက္တစ္ခုက BCA ကပဲ ဒီ Green Mark Scheme တင္မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ Greenery နဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း cerfification စလုပ္တယ္။ အရင္တံုးကေတာ့ Green Marks Certificate ပဲေပးတယ္။ ခုေတာ့ Green Mark Certification for Parks and Garden ဆိုၿပီးေပးတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂၀၀၈ ကစတာ ခုဆို ၅ ႏွစ္ရိွၿပီေပ့ါ။ ဒါက building နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး BCA က လုပ္တဲ့ certification system ေပါ့။ BCA နဲ႔ NParks တို႔ joint လုပ္တာ။ ေနာက္ၿပီး ဒီ Green Mark နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး audit ၀င္တယ္။ ဒါေတြက ဒီစင္ကာပူမွာ sustainable approach ေပါ့။
Sustainable မွာ ၃ ခုရိွတယ္။
၁။ Park and Garden စသျဖင့္ တစ္ခုခုေဆာက္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ ပထမဆံုးၾကည့္ရတာ Econimic Sustainability။ ေနာက္ -
၂။ Environment sustainability ။ ေနာက္ၿပီး -
၃။ Social sustainability ရိွရဲ့လား။ ဒါေတြၾကည့္ရတယ္။ ဒီ 3 sustainable criteria ေပၚမွာမူတည္ၿပီးေတာ့မွ concept ကိုစၿပီး plan လုပ္ရတယ္။
NParks က Greenery နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး training ေတြေပးတယ္။ 2007 – 2008 ကေနစၿပီး အဲဒီ Certification sysytem ကို စခဲ့တယ္။ JTC ေအာက္မွာလည္း NPark လိုဘဲ parks and garden ေတြရိွတယ္။ Jurong Lake Park, Chinese Garden, Japanese Garden စသျဖင့္။ Industrial developer က business park, business building ေတြေဆာက္တယ္။ Oversea invester ေတြ လာတဲ့အခါက်ေတာ့ land allocation လုပ္တယ္။ ေျမေတြကို ႏွစ္ ၃၀၊ ၄၀ ခ်ေပးၿပီး ေဆာက္တယ္။ ဒီ business building ေတြ ေဆာက္ေတာ့ business committee ေတြကို drive လုပ္ဖို႔ JTC ကေန Parks and Garden ကို ေဆာက္တယ္။ အဲဒါကိုအေကာင္အထည္ ေဖာ္ဘို႔ road map ေတြေရးတယ္။ ၀န္ထမ္းေတြကို အိုဗာစီးလႊတ္ၿပီး တျခားႏိုင္ငံေတြမွာ ဘာေတြ လုပ္ေနဆုိတာ ေလ့လာခိုင္းတယ္။ ေနာက္ၿပီး bench mark ဆဲြတယ္။ သူ႔မွာလဲ BCA လိုပဲ Platnium, Gold+, Gold စသျဖင့္ certificate ေတြရိွတယ္။
Refer လုပ္တာကေတာ့ တစ္ကမၻာလံုးကႏုိင္ငံေတြကို refer လုပ္တာပဲ။ ဒီက Nparks, URA စတဲ့ဂါးဗားမင့္ေအဂ်င္စီေတြက တစ္ခုနဲ႔တစ္ခုဆက္ႏြယ္မႈရိွတယ္။ ေရွ႔ႏွစ္က် ဘာေတြလုပ္မယ္လို႔ plan ဆဲြရင္ ဒီ plan ေပၚမွွာ ဘာအားနည္းခ်က္၊ အားသာခ်က္ေတြရိွတယ္ ဆိုတာ အကဲျဖတ္ခိုင္းတယ္။ တစ္ႏွစ္တစ္ခါ bench marking လုပ္တယ္။ တျခား regional source ေတြကေနၿပီးေပါ့။ တစ္ႏွစ္တစ္ႀကိမ္ အိုဗာစီးေခၚေလ့ရိွတယ္။ ကြ်န္ေတာ္မႏွစ္က ဂ်ာမဏီရယ္၊ ယူေကရယ္သြားၿပီး အဲဒီႏိုင္ငံေတြမွာ ဘာေတြလုပ္ေနတယ္ဆိုတာ ၾကည့္ရတယ္။ အဲဒီႏိုင္ငံက ဂါးဗားမင့္ေအဂ်င္စီေတြနဲ႔လဲ သူတို႔ဘာေတြလုပ္ေနတယ္ဆိုတာ ေဆြးေႏြးတယ္။ ကြ်န္ေတာ္က industry မွာပါတယ္။ ဒီေတာ့ industry နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သူတို႔ႏိုင္ငံမွာ ဘာေတြလုပ္ေနတယ္ဆုိတာ အေတြ႔အႀကံဳ exchange လုပ္ၿပီး bench mark လုပ္တယ္။
မႏွစ္က ၾသစေတးလ်နဲ႔ နယူးဇီလန္ကို သြားတယ္။ ၾသစေတးလ်က စင္ကာပူနဲ႔ နီးစပ္တယ္။ ဆိုေတာ့ ၾသစေတးလ်က ဘာေတြ ကိုယ့္ထက္သာေနလဲ။ ကိုယ့္ႏိုင္ငံမွာ ဘာေတြလုပ္ရင္ေကာင္းမလဲေလ့လာ။ စင္ကာပူျပန္လာရင္ ဒီမွာ ဘာေတြျဖစ္ေနတယ္။ ဘာေတြ လုပ္ရင္ေကာင္းမယ္။ US မွာဘာေတြလုပ္ေနတယ္။ ဂ်ာမဏီမွာကဘယ္လို ဆိုၿပီး 5 year plan စသျဖင့္ bench mark လုပ္ရတယ္။ ၅ ႏွစ္ အတြင္း JTC က ဘာေတြေဆာက္မယ္ဆိုတာ planning ရိွၿပီးသား။ ဆုိေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တို႔က အဲဒီ ၅ ႏွစ္အတြင္း greenery နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဘာေတြလုပ္မယ္ဆိုတာ ႏွစ္စဥ္တင္ျပရတယ္။
စင္ကာပူမွာေတာ့ ေလာေလာဆယ္ carbon credit လုပ္ဖို႔အစီအစဥ္မရိွေသးဘူး။ ေစ်းသိပ္ႀကီးလို႔။ 2000 Kyoto Protocol မွာ တိုးတက္တဲ့ႏိုင္ငံေတြအားလံုး သူ႔ဟာသူ Commitment (limit) ေပးရတယ္။ ဥပမာ - 15% of Carbon reduction by 2030 စသျဖင့္ေပါ့။ အဲဒီအတြက္ Energy Market Authority က Energy Labelling System ကိုစခဲ့တယ္။ ဥပမာ - အဲယားကြန္းေတြမွာ 1 tick, 2 tick, 3 tick, 4 tick ဆိုၿပီး အစိမ္းေရာင္ေလးေတြနဲ႔ ျပထားတယ္။ အမွန္ျခစ္ေလးခုဆိုရင္ ပါ၀ါအစားသက္သာဆံုးေပါ့။ LTA ကလည္း အရင္တံုးက ကားေတြမွာ အင္ဂ်င္ေတြကို Euro 4 ကိုသံုးတယ္။ အခုေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ ဆီကိုပါ fuel efficient ျဖစ္ေအာင္လုပ္တယ္။ ခု ကား ေၾကာ္ျငာ ေတြကို ၾကည့္လုိက္ရင္ ကီလို ၁၀၀ ဆိုရင္ ဆီ ဘယ္ႏွလီတာစားတယ္ဆိုတဲ့ ဆီစားႏႈန္းပါ ထည့္ထားတာေတြ႔ရလိမ့္မယ္။ အစိုးရကလည္း carbon emission နည္းတာတို႔ စသျဖင့္ control လုပ္လာတယ္။
efficient တင္မဟုတ္ေတာ့ပဲ carbon emmission ကိုပါ ထည့္တြက္ လာတယ္။ Tax ကုိလည္း ကာဘြန္ဘယ္ေလာက္ထုတ္တယ္ ဆုိတဲ့အေပၚမူတည္ ေကာက္တယ္။ ေနာက္ၿပီး vehicle population ကိုလည္း ေလွ်ာ့ခ်လိုက္တယ္။ အရင္တံုးက ၃၀၀၀ ခ်ေပးရင္၊ အခု ၂၀၀၀ ေပါ့။ ဒီမွာက လူေတြက လခေကာင္းတယ္။ လခက ပ်မ္းမွ်ျခင္း ေဒၚလာ ၃၀၀၀ ေလာက္ရတာ။ လူပ်ိဳလူလြတ္အေနနဲ႔ ဒီပိုက္ဆံကုိ ဘယ္မွာသြားသံုးမလဲ။ ဒီေတာ့ သူတုိ႔ ကား၀ယ္ဘို႔ပဲ စိတ္၀င္စားၾကတယ္။ အဲဒီေတာ့ အစိုးရအေနနဲ႔ ထိန္းဘို႔လိုလာတယ္။
JTC က အဓိကက industrial developer ။ သူတို႔က EDB (Economic Development Board) နဲ႔ လုပ္ရတယ္။ EDB က တစ္ကမၻာလံုးေလွ်ာက္သြားၿပီး စင္ကာပူမွာ ဘာစီးပြားေရးေတြလုပ္ရင္ေကာင္းမလဲဆိုတာ အျမဲေလ့လာေနတယ္။ ေနာက္ၿပီး သူတို႔က JTC ကိုမင္းတို႔ ဘာလုပ္၊ ဘာလုပ္၊ ဘာေတြျပင္ထားဆိုၿပီး အႀကံဉာဏ္ေတြေပးတယ္။ သူတို႔ေျပာတာထဲမွာ labor intensive manufacturing ကို hightech industry နဲ႔ အစားထိုးမယ္ ဆိုတာပါတယ္။ ဘာလို႔လည္းဆိုေတာ့ ေနာက္မ်ိဳးဆက္ေတြက ပညာတတ္လာတယ္။ ရိုးရိုး manufacturing ကို မလုပ္ေတာ့ဘဲ hightech အလုပ္ေတြပဲ လုပ္ေတာ့မယ္။
ဒီေတာ့ စင္ကာပူမွာ EDB ရဲ့အႀကံျပဳခ်က္နဲ႔ အစိုးရက ေလယာဥ္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ စီးပြားေရးလုပ္မယ္။ ေလယာဥ္အင္ဂ်င္၊ အစိတ္အပိုင္းထုတ္ဘို႔ လြန္ခဲ့တဲ့ ၅ ႏွစ္ ေလာက္ကစၿပီး master plan စဆဲြတယ္။ Phase one, Phase two, Phase three, Phase four စသျဖင့္ ဆြဲတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၃ ႏွစ္ေလာက္ကစၿပီး ယိုခ်ဳကန္ဘက္မွာ ေျမေနရာရွင္းၿပီး foreign investor ေတြလာၿပီး စက္ရံုတည္ဘို႔ ငွားမယ္။ ရိုးစ္ရိုက္လို ကုမၸဏီေတြက်ေတာ့ ေလယာဥ္အင္ဂ်င္ထုတ္တဲ့စက္ရံုေဆာက္ဘို႔ ေျမကို ႏွစ္ ၄၀ စသျဖင့္ ငွားလိုက္တယ္။
ကြ်န္ေတာ္တို႔အပိုင္းက်ေတာ့ landscape ေပါ့။ အဲဒီစက္ရံုေတြေဆာက္ေတာ့မယ္ဆိုေတာ့ ဟက္တာ ၂၀၀ ေလာက္မွာ လမ္းေတြ ေဖာက္ၿပီး ဘာေတြစိုက္မယ္။ စက္ရံုပံုစံၾကည့္ၿပီး ဘယ္ေနရာေတြမွာ ဘာပင္ေတြစိုက္မယ္ဆုိတာ တင္ရတယ္။ ခုဆုိေတာ္ေတာ္ေတာင္ ၿပီးေနၿပီ။ ေနာက္ထပ္လည္း ထပ္စိုက္ဘို႔ လုပ္ေနတယ္။
ကြ်န္ေတာ္က ခုနလို landscape လုပ္ရေတာ့ သစ္ပင္ဘယ္ေလာက္စိုက္ရင္ ကာဘြန္ဘယ္ေလာက္က်သြားမလဲဆိုတာ လုပ္ရတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၅ ႏွစ္ေလာက္က NTU နဲဲ႔ NParks နဲ႔ ေပါင္းၿပီး research လုပ္တယ္။ အပင္ဘယ္ေလာက္ႀကီးရင္ ကာဘြန္ ဘယ္ေလာက္ စုပ္ႏိုင္သလဲေပါ့။ အပင္ႀကီးရင္ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ စုပ္ယူႏႈန္းပိုေကာင္းတယ္။ အပင္ရဲ့ဆိုဒ္က ၀.၅ မီတာ ဆိုရင္ ကာဗြန္က တစ္ႏွစ္ကို 24kg စုပ္တယ္။
ကာဗြန္ထြက္တာ လွ်ပ္စစ္ထုတ္တာကေန အမ်ားဆံုးပဲ။ သူက မီးရိႈ႔ရတာကိုး။ မီးခိုးထဲမွာ ကာဗြန္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ အပင္ေတြ ကေန ကာဗြန္ဒိုင္ေဆာက္ဆုိဒ္ စုပ္ယူတဲ့ႏႈန္းတိုင္းတဲ့ ပေရာဂ်က္တစ္ခုလုပ္တယ္။ Chinese Garden ထဲမွာ။ Carbon accounting လုပ္ တယ္။ သစ္ပင္ေတြက ကာဘြန္ထုတ္တာ ဘယ္ေလာက္။ စုပ္ယူတာဘယ္ေလာက္။ Credit နဲ႔ Debit လိုေပါ့။ (Credit ဆိုသည္မွာ ၀င္လာသည့္ပိုက္ဆံျဖစ္ၿပီး debit ဆိုသည္မွာ ထြက္သြားသည့္ပိုက္ဆံျဖစ္ပါသည္။) စုပ္တဲ့ႏႈန္းနဲ႔ ထုတ္တဲ့ႏႈန္းကို ျခားနားလိုက္ရင္ သစ္ပင္တစ္ပင္က အသားတင္ကာဘြန္စုပ္တဲ့ႏႈန္းရမယ္။ ကြ်န္ေတာ္ေတြ႔တာက Chinese Garden နဲ႔ Japanese Garden မွာ carbon credit ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ေနာက္ထပ္စက္ရံုေတြ ထပ္ေဆာက္ဦးမွာဆိုေတာ့ ဒါကို အရမ္း၀မ္းသာေနလို႔ မျဖစ္ဘူး။
ဒါေပမဲ့ ဒီ methodology က မွန္မွန္းမွားမွန္း ကြ်န္ေတာ္မသိဘူး။ ကြ်န္ေတာ္က NUS နဲ႔ NParks က study လုပ္ထားတာေတြ၊ တျခားဖတ္ထားတာေတြကရတဲ့ အသိနဲ႔ လုပ္ထားတာ။ ဒီေတာ့ International Society က Carbon expert ေတြကို audit လုပ္ခိုင္းတယ္။ သူတို႔စင္ကာပူမွာ တစ္လေလာက္ေနၿပီး ပန္းၿခံေတြထဲလိုက္စစ္၊ တြက္နည္းေတြၾကည့္ လုပ္တယ္။ ေနာက္ဆံုးက်ေတာ့ ကြ်န္ေတာ္လုပ္ထား တဲ့ methodology ဟာ မွန္တယ္လို႔ ေျပာတယ္။ ISO 15364 လက္မွတ္ေပးတယ္။ ဒါဟာစင္ကာပူမွာ Parks and Garden က Carbon နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ပထမဆံုး ရတဲ့လက္မွတ္။
ေနာက္တစ္ဆင့္က Jurong Island။ Jurong Island မွာက chemical စက္ရံုေတြမ်ားတယ္။ မႏွစ္က Jurong Island Landscape Enhancement Plan ဆိုၿပီးဆဲြခိုင္းတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒါကို ခဏထားလိုက္တယ္။ Jurong Island စက္ရံုေတြက gas ေတြ ထြက္တယ္။ တခ်ိဳ႔ gas ေတြက ဘာ gas ေတြလဲဆုိတာ မသိရဘူး။
ဒီတစ္ခါ သစ္ပင္စိုက္ရင္ ကြ်န္ေတာ္ရမ္းမစိုက္ေတာ့ဘူး။ အပင္ရဲ့ species ေတြကို ေရြးမယ္။ ဘယ္ species က ဘယ္ဓါတ္ေငြ႔ကို စုပ္ယူႏုိင္ဆံုးလည္း ေလ့လာမယ္။ ဓါတ္ေငြ႔ေတြမွာ ကာဘြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္၊ မီသိန္း စသျဖင့္မ်ိဳးစံုရိွမယ္။ ဆိုေတာ့ ပထမ စက္ရံုေတြက ထြက္လာတဲ့ ဓါတ္ေငြ႔ေတြကို အရင္ေလ့လာၿပီးေတာ့မွ အဲဒီဓါတ္ေငြ႔ကို စုပ္ႏုိင္တဲ့ အပင္မ်ိဳးစိတ္ေတြကို စိုက္သြားမယ္။
ဒါေပမဲ့ ျပႆနာက အာရွမွာ ဘယ္အပင္က ဘယ္ဓါတ္ေငြ႔ကို စုပ္ႏုိင္သလဲဆုိတဲ့ သုေတသနလုပ္ထားတာ လံုး၀မရိွဘူး။ ကြ်န္ေတာ္တို႔နဲ႔ နည္းနည္းနီးစပ္တဲ့ ၾသစေတးလ်မွာလည္း မရိွဘူး။ ဒါေပမဲ့ အေမရိကန္မွာေတာ့ ရိွတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔နဲ႔က ေပါက္တဲ့ အပင္ခ်င္း၊ ရာသီဥတုခ်င္း၊ ေရေျမသဘာ၀ခ်င္းမတူေတာ့ ယူသံုးလို႔မရဘူး။
NASA က indoor plant ေတြကို study လုပ္တယ္။ ဥပမာ - စားပဲြ၊ ေကာ္ေဇာ၊ ခန္းဆီး၊ နံရံ၊ ဖိုတိုေကာ္ပီယာ စတာေတြ၊ တျခား ေသးေသးမႊားမႊားေလးကေန ဓါတ္ေငြ႔ေတြ အၿမဲထြက္ေနတယ္။ ရံုးထဲမွာ အပင္ေတြစုိက္ထားရင္ အဲဒီအပင္ေတြက ဒီဓါတ္ေငြ႔ေတြကို ဘယ္ေလာက္ စုပ္ယူတယ္ဆိုတာကို သူတို႔ သုေတသနလုပ္တယ္။ Indoor Air Quality အတြက္ေပါ့။
အခု ကြ်န္ေတာ္ အဲဒါကို သုေတသနလုပ္မယ္။ ဓါတ္ခဲြခန္းထဲမွာ အပင္မိ်ဳးစိတ္ေတြထည့္မယ္။ ဂက္စ္ေတြထည့္မယ္။ ေနာက္ၿပီး ေတာ့ ဘယ္ေလာက္စုပ္ယူႏိုင္သလဲ တိုင္းမယ္ ေပါ့။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ field study လုပ္မယ္။ ေနာက္ၿပီး statistics နဲ႔တြက္မယ္ ေပါ့။ သုေတသနလုပ္မဲ့ အဖဲြ႔မွာ တကၠသိုလ္ေတြက professor ေတြပါမယ္၊ JTC နဲ႔ Npark ကလည္း ပါမယ္။ အဲဒါကို ၂ ႏွစ္လုပ္မယ္။ ၂ ႏွစ္ၿပီးရင္ ေတာ့ အေျဖတစ္ခု ထြက္လာမယ္ေပါ့။ ဘယ္စက္ရံုဆိုရင္ ဘယ္ဓါတ္ေငြ႔ေတြ အမ်ားဆံုးထြက္မယ္။ အဲဒါဆိုရင္ ဘယ္အပင္ေတြကို ဘယ္ေလာက္စိုက္ရမယ္ဆိုတာ သိႏိုင္မယ္ေပါ့။
ေနာက္တစ္ခုက Storm Water management။ ၾသစေတးလ်မွာ မိုးရြာလို႔ရလာတဲ့ Surface water ကို အကုန္လံုးစုထားတယ္။ အိမ္ေတြမွာ တိုင္ကီေတြနဲ႔ေလွာင္တယ္။ လမ္းေတြ၊ ပန္းၿခံေတြက ထြက္လာတဲ့ေရအားလံုးကို surface culvert ကေန earth drain ထဲကို ပို႔တယ္။ earth drain ထဲမွာ အပင္ေတြစိုက္ထားတယ္။ တခ်ိဳ႔ေရေတြကို ျပန္သံုးတယ္။ တခ်ိဳ႔ေရေတြကို reservoir ထဲကို discharge လုပ္ လိုက္တယ္။ ဘာေၾကာင့္လုပ္သလဲဆိုေတာ့ concept က -
Global warming ျဖစ္ေတာ့ အတၱလန္တစ္က ေရခဲေတြ အရည္ေပ်ာ္လာတယ္။ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ ျမင့္တက္လာတယ္။ မိုးေတြအရမ္းရြာတယ္။ ေရေတြလွ်ံတယ္။ အပူခ်ိန္ျမင့္တက္လာတယ္။ မိုးေရကိုစုထားလုိက္တဲ့အခါ ျပန္သံုးလို႔ရတယ္။ ေရစီးႏႈန္း က်သြား တယ္။ ေျမေပၚက အဆိပ္အေတာက္ေတြ ပင္လယ္ထဲ တိုက္ရိုက္မေရာက္သြားေတာ့ဘူး။
ဒီေရေတြ ပင္လယ္ထဲေရာက္သြားရင္ သံုးလို႔မရေတာ့ဘူး။ ေရေျမာင္းေတြ (Earth drain) ထဲမွာ သစ္ပင္ေတြစိုက္ၿပီး အဲဒီမိုးေရေတြကို သစ္ပင္ေတြၾကားထဲ ျဖတ္စီးေစတယ္။ အဲဒီအခါ သစ္ပင္ေတြရဲ့အျမစ္ေတြက အဆိပ္ေတြကို စုပ္ယူထားလိုက္ေတာ့ ေရေလွာင္ကန္ထဲေရာက္လာတဲ့ ေရေတြမွာ အဆိပ္အေတာက္ အမ်ားႀကီးနည္းသြားတယ္။
အဲဒါကို အတုယူၿပီး PUB ကလုပ္တယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၅ ႏွစ္ေလာက္က မက္ဖာဆန္မွာရိွတဲ့ ဘားလမ္းRoad မွာ စလုပ္တယ္။ အခုဆို Yo Chu Kang က reservoir မွာ လုပ္တယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၃ ႏွစ္ေလာက္က NTU က ဂ်လန္ဘဟားမွာ Business Park တစ္ခုေဆာက္တယ္။ Cleantech Industry အတြက္။ Cleantech One တဲ့။ ၿပီးသြားၿပီ။ အခု Cleantech Two စၿပီးေဆာက္ေနတယ္။ အဲဒီမွာပဲ Bioswale စလုပ္ေနတယ္။ ေျမေပၚက်လာတဲ့ မိုးေရေတြကို အပင္ေတြၾကားထဲျဖတ္ၿပီးေတာ့မွ PUB drain ေတြထဲကို discharge လုပ္တယ္ေပါ့။
ေနာက္ၿပီးေတာ့ ေရရဲ့ quality ကို တိုင္းတယ္။ KPI အေနနဲ႔ထည့္ထားရတာေပါ့။
စင္ကာပူမွာ အသက္ႀကီးတဲ့သစ္ပင္ေတြကို heritage tree အေနနဲ႔ ေလွ်ာက္လုိ႔ရတယ္။ သစ္ပင္ရဲ့သက္တမ္း အႏွစ္ ၅၀ ေက်ာ္ရင္ ေလွ်ာက္လို႔ရတယ္။ ေနာက္ၿပီး ရွားပါးသစ္ပင္ပန္းပင္မ်ိဳးစိတ္ေတြကိုလည္း ထိန္းထားတယ္။ ဒီသစ္ပင္ေတြကို ခုတ္လို႔မရဘူး။ အဲဒါအားလံုးကို Npark က ကိုင္ထားတယ္။ မခုတ္ရတဲ့သစ္ပင္ကို ခုတ္တ့ဲအခါ ဒဏ္ေငြႀကီးႀကီးတပ္ရိုက္တယ္။ အဲဒီအပိုင္းကေတာ့ ဦးတင္ေဇာ္ေအာင္တို႔နဲ႔ ပိုဆိုင္ပါတယ္။ သစ္ပင္ခုတ္ခ်င္ၿပီဆို သူတို႔ကို ေခၚရတာေပါ့။
(၅) NParks
စင္ကာပူႏုိင္ငံစိမ္းလန္းစိုျပည္ေရးအတြက္ အဓိကတာ၀န္ရိွသူမွာ NParks ျဖစ္ပါသည္။ ၎သည္ Ministry of National Development ေအာက္မွ အာဏာပိုင္အဖဲြ႔အစည္းတစ္ခုျဖစ္၏။ စင္ကာပူတစ္၀ွမ္း၌ NParks မွ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ထားေသာ ပန္းၿခံေပါင္း ၃၀၀ ႏွင့္ သဘာ၀သစ္ေတာ ၄ ခု ရိွပါသည္။ ထိုမွ်သာမက လမ္းေဘးမ်ား သာယာလွပ၊ စိမ္းလမ္းစိုျပည္ေရး၊ သဘာ၀ သစ္ပင္ေတာေတာင္ ပန္းၿခံမ်ားႏွင့္ လူေနရပ္ကြက္မ်ားအား သစ္ပင္ပန္းမာလ္မ်ားျဖင့္ ဆက္သြယ္ေပးသည့္ park connector မ်ားအား လည္းေဖာ္ထုတ္ ထိန္းသိမ္းထားပါသည္။
သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးတာ၀န္ကို ယူထားသည့္အေလ်ာက္ NParks က ဇီ၀မ်ိဳးစိတ္မ်ားေျပာင္းေရႊ႔မႈ (Biodiversity) ကိုလည္း ထိန္းသိမ္းရန္ ေဆာင္ရြက္ပါသည္။ NParks သည္ စင္ကာပူႏိုင္ငံစိမ္းလန္းစိုျပည္ေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ေနေသာ အဖဲြ႔မ်ားႏွင့္ နီးနီးကပ္ကပ္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈမ်ားျပဳ၏။ ပတ္၀န္းက်င္အလွ လုပ္ငန္းမ်ားတိုးခဲ့်ျခင္း၊ လုပ္သားမ်ားအား ဥယ်ဥ္ၿခံ၊ ပန္းမာလ္ျပဳစုနည္း သင္တန္းမ်ားေပးျခင္း စသည္တို႔ ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ စင္ကာပူကို City in a Garden ျဖစ္လာေစေရးအတြက္ ကြ်မ္းက်င္လုပ္သားမ်ား ေမြးထုတ္ ေပးသည္။
မစၥတာလီကြမ္ယုက ၁၉၆၃ ခုႏွစ္တြင္ ပထမဆံုး သစ္ပင္စိုက္ပ်ိဳးေရးလႈပ္ရွားမႈကုိ စတင္ခဲ့သည္မွ အစျပဳ၍ ႏုိင္ငံစိမ္းလမ္း စိုျပည္ေရး အစီအစဥ္မ်ားကို တျဖည္းျဖည္း တိုးခ်ဲ႔လုပ္ေဆာင္လာခဲ့ရာ ၁၉၇၃ ခုႏွစ္တြင္ ဥယ်ာဥ္ႏိုင္ငံ (Garden City) ျဖစ္ေျမာက္ေရး ေကာ္မတီကို ဖဲြ႔စည္းခဲ့သည္။ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္တြင္ Parks and Recreation Department (PRD) ကို ဖဲြ႔စည္းကာ ထိုႏွစ္မွာပင္ Parks and Trees Act ကို ျပဌာန္းခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္မွစတင္ၿပီး သစ္ပင္ထိန္းသိမ္းေရးဧရိယာ (Tree Conservation Area) မ်ားသတ္မွတ္ျခင္း၊ ေျမယာဖံြ႔ၿဖဳိးေရးစီမံကိန္း မ်ားတြင္ ပန္းၿခံမ်ားတည္ေဆာက္ေရး၊ ကားရပ္နားရာေနရာ၊ အိမ္မ်ားအၾကား၊ လမ္းေဘးမ်ားတြင္ သစ္ပင္မ်ား စိုက္ျခင္းတို႔ကို က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ HDB (Housing Development Board) ႏွင့္ JTC (Jurong Town Corporation) တို႔ကုိလည္း ၎တို႔ ၏ တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ဤဥပေဒပါ လမ္းညႊန္ခ်က္မ်ားအတိုင္း လုိက္နာေဆာင္ရြက္ ေစခဲ့သည္။
၀န္ႀကီးခ်ဳပ္မစၥတာလီ၏ လမ္းညႊန္ခ်က္ျဖင့္ ကြန္ကရစ္အေဆာက္အဦမ်ားျဖင့္ တျဖည္းျဖည္းျပည့္ႏွက္လာျခင္းကို ထိန္းညိွရန္ အပင္မ်ား မ်ားႏိုင္သမွ်မ်ားမ်ားစိုက္ခဲ့ၾကသည္။ အစပိုင္းတြင္ အႀကီးျမန္ေသာ ပိေတာက္၊ ကုကိၠဳ၊ ေပါက္ပင္၊ တရုတ္စကားပင္ စသည္တုိ႔ကို စိုက္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ဒုတိယအဆင့္အေနႏွင့္ ပ်ဥ္းမပင္၊ ငုပင္၊ စိန္းပန္းနီ၊ စိန္ပန္း၀ါ စသည့္အပင္မ်ား။ ထို႔ေနာက္ ေမႊးသည့္ပန္းမ်ား ပြင့္ေသာ Tembusu, Gardenia, Chempaka, ညေမႊးပန္းကဲ့သို႔ အပင္မ်ားစိုက္ပ်ိဳးခဲ့သည္။
လမ္းေဖာက္သည့္ စံႏႈန္းမ်ားတြင္ လမ္းအသစ္မ်ား၌ သစ္ပင္မ်ားစိုက္ရန္ ေနရာမ်ားပါ သတ္မွတ္ေပးသည္။ Express way ကဲ့သို႔ လမ္းမႀကီးမ်ားတြင္ ပန္းမရိွေသာသစ္ပင္ႀကီးမ်ားႏွင့္ အလွဆင္ရန္အတြက္ စကၠဴပန္း၊ ေတာင္မဲဇလီစသည့္ အပင္မ်ားညွပ္စိုက္ထားသည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ လူကူးတံတား၊ ကားလမ္းခံုးေက်ာ္၊ ကြန္ကရစ္နံရံ၊ ကားလမ္းေဘးအကာ စသည့္ ကြန္ကရစ္အေဆာက္အအံုမ်ားကို လည္း တြယ္တက္သည့္ နံရံကပ္ႏြယ္ပင္မ်ား၊ ပန္းၿခံဳကေလးမ်ား၊ ႀကိမ္ပင္၊ ကြမ္းသီးပင္၊ ေတာထန္းပင္ ကဲ့သုိ႔အပင္မ်ားျဖင့္ တန္ဆာဆင္ ခဲ့ၾကသည္။ ၿမိဳ႔ျပႏွင့္ စက္မႈဇုန္မ်ား၌ အလုပ္လုပ္ေနသူမ်ားအတြက္ စိမ္းလန္းေသာပတ္၀န္းက်င္တစ္ခု၊ တိုက္တာအိမ္ယာမ်ားေဘး၊ ကြက္လပ္၊ ကြင္းျပင္မ်ား၌လည္း လမ္းေဘးသစ္ပင္၊ ပန္းၿခံဳမ်ားစိုက္ပ်ိဳးခဲ့သည္။
စင္ကာပူကြ်န္းကို စိမ္းစိုသာယာေစရန္ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္မ်ားက စတင္အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့ၿပီး သဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ားအား ထိေရာက္စြာ စီမံခန္႔ခဲြေရးကိုလည္း ဦးစားေပးလုပ္ေဆာင္ခဲ့၏။ ၁၉၉၆၊ ဇူလိုင္လတြင္ Parks and Recreation Department ကို National Parks Board (NParks) အျဖစ္ေျပာင္းလဲမွည့္ေခၚခဲ့သည္။ Singapore Botanic Gardens ႏွင့္ Singapore’s nature reserves တို႔လည္း NParks လက္ေအာက္ေရာက္လာသည္။ NParks သည္ လက္ရိွပန္းၿခံမ်ားကို ျပဳျပင္ျခင္း၊ ပန္းၿခံအသစ္မ်ား ေဆာက္ျခင္း၊ လမ္းတစ္ေလွ်ာက္ စိမ္းလန္းစိုျပည္ေရးတို႔လုပ္ျခင္းျဖင့္ စင္ကာပူကို ဥယ်ာဥ္ႏုိင္ငံျဖစ္လာေအာင္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။
ႏွစ္မ်ားစြာကို ျဖတ္သန္းလာခဲ့ၿပီးေနာက္ NParks သည္ စင္ကာပူကို Garden City မွ City In A Garden (CIAG) အျဖစ္ေျပာင္းလဲ အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့သည္။ စင္ကာပူကို ဥယ်ာဥ္ထဲမွ ၿမိဳ႔ေတာ္အျဖစ္ဖန္တီးရန္ လုပ္ငန္းမူေဘာင္ခ်မွတ္လွ်က္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လ တြင္ ျပည္သူမ်ား၏ အႀကံဉာဏ္မ်ားကိုပါရယူခဲ့၏။ ဤသို႔အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာ၌ ေသာ့ခ်က္ ၆ ခ်က္ရိွသည္။ ၎တို႔တြင္ ကမၻာ့အဆင့္မီ ဥယ်ာဥ္မ်ားတည္ေဆာက္ရန္၊ ႏုပ်ိဳလန္းဆန္းေသာ ၿမိဳ႔ျပပန္းၿခံမ်ားႏွင့္ လမ္းမ်ားဖန္တီးရန္၊ စိမ္းလန္းစိုျပည္ေရးႏွင့္ အပန္းေျဖႏုိင္ေရးအတြက္ ၿမိဳ႔ျပရိွေနရာႏွင့္ အေဆာက္အဦမ်ားကို အေကာင္းဆံုးေနရာခ်ထားရန္၊ ၿမိဳ႔ျပအေဆာက္အဦမ်ားအၾကား၌ လိပ္ျပာ၊ ပိတုန္း၊ ပ်ား စေသာ အင္းဆက္ပိုးမႊားမ်ား ေပ်ာ္ရႊင္ျမဴးတူးႏိုင္ေသာ ပတ္၀န္းက်င္ဖန္တီးေပးရန္၊ ၀န္းက်င္အလွအပႏွင့္ ဥယ်ာဥ္ၿခံစိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္း ပိုမိုတိုးတက္ လာေစရန္၊ စိမ္းလန္းစိုျပည္ေသာ စင္ကာပူႏိုင္ငံဖန္တီးေရးအတြက္ ပူးေပါင္းပါ၀င္ေဆာင္ရြက္လာၾကေစရန္ လံႈ႔ေဆာ္ရန္ စသည္တို႔ ပါ၀င္သည္။
(၆) Centre for Urban Greenery and Ecology (CUGE)
စင္ကာပူသည္ ႏိုင္ငံကို ထူေထာင္ရာ၌ ပညာေရးကိုဦးစားေပး ထူေထာင္သည္ျဖစ္သျဖင့္ လူအမ်ားအား ပညာသင္ၾကားႏိုင္ရန္ အခြင့္အလမ္းမ်ားကို နည္းမ်ိဳးစံုျဖင့္ ဖြင့္ထားေပးရာ ထိုအထဲတြင္ စဥ္ဆက္မျပတ္ပညာေရး (CET – Continuous Education and Training) လည္း တစ္ခုအပါအ၀င္ျဖစ္သည္။ CET က ပံုမွန္ေက်ာင္းသင္ပညာေရးၿပီးသြား၍ အလုပ္ထဲေရာက္ေနသူမ်ားကို ၎တို႔၏အလုပ္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ဗဟုသုတမ်ားရလာေစရန္၊ မိမိတို႔လုပ္ကိုင္ေနေသာအလုပ္၌ ပိုမိုကြ်မ္းက်င္လာေစရန္ ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးသည္။ CET ေအာက္၌ လုပ္ငန္းေပါင္းစံုအတြက္ သင္တန္းအမ်ိဳးအစား မ်ားစြာရိွသည္။ ပိုက္ဆံမတတ္ႏိုင္၍ မတက္ႏိုင္မျဖစ္ရေလေအာင္ ထိုသင္တန္းမ်ား အတြက္ သင္တန္းေၾကးကို အစိုးရမွ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္း က်ခံေပးသည္။ အခ်ိဳ႔ အေရးႀကီး၊ အသံုး၀င္ေသာ သင္တန္းမ်ားဆိုလွ်င္ သင္တန္း ေၾကး၏ ၇၅ % ( ၄ ပံု ၃ ပံု) ထိ အစိုးရမွ က်ခံေပးသည္။
စင္ကာပူစိမ္းလန္းစိုျပည္ေရးအတြက္ NParks ၏ စီမံကိန္းအမ်ားအျပားတြင္ CUGE လည္းတစ္ခု အပါအ၀င္ျဖစ္၏။ CUGE က သစ္ပင္ပန္းမာလ္ စိုက္ပ်ိဳးေရး၊ ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ငန္းမ်ား၌ ပါ၀င္လုပ္ကိုင္ေနသူမ်ားအား ကြ်မ္းက်င္မႈသင္တန္းမ်ားေပးသည္။ ထိုသင္တန္းမ်ားမွာ အထက္ေဖာ္ျပပါ CET အစီအစဥ္ေအာက္မွ သင္တန္းမ်ားျဖစ္ပါသည္။ ထိုအစီအစဥ္၌ ေအာက္ပါတို႔ပါ၀င္၏။
- WSQ Programs
- Arboriculture & Horticulture Programs
- Urban Ecology Programs
- Safety Programs
- Job Placement
- Outreach
- Industry Information Management & Standards
သင္တန္းမ်ားသာမက စင္ကာပူစိမ္းလန္းစိုျပည္ေရးႏွင့္ ၿမိဳ႔ျပသဘာ၀သိပံၸအတြက္ သုေတသနလုပ္ငန္းမ်ားလည္း ရိွပါသည္။ ၎တို႔မွာ ေအာက္ပါတို႔ျဖစ္၏။
- Urban Greenery
- Urban Studies & Urban Design
- Urban Ecology
စိမ္းစိုလွပေရးအတြက္ ေပးေသာသင္တန္းမ်ားမွာ အတန္မ်ားပါ၏။ ဗဟုသုတရၾကေစရန္ႏွင့္ တက္လုိသူမ်ား တက္ႏိုင္ၾကေစရန္ ေအာက္တြင္မူရင္းအတုိင္းေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။
WSQ Programs
WSQ Certificate in Landscape Operations
WSQ Higher Certificate in Landscape Operations (Arboriculture)
WSQ Advanced Certificate in Landscape Supervision (Arboriculture)
WSQ Diploma in Landscape Management (Arboriculture)
WSQ Advanced Certificate in Landscape Supervision (Parks, Reserves and Gardens)
WSQ Diploma in Landscape Management (Parks, Reserves and Gardens)
WSQ Advanced Certificate in Landscape Supervision (Turf, Sports Ground and Greens)
WSQ Diploma in Landscape Management (Turf, Sports Ground and Greens)
WSQ Advanced Certificate in Landscape Supervision (Landscape Design & Construction)
WSQ Diploma in Landscape Supervision (Landscape Design & Construction)
WSQ Advanced Certificate in Landscape Supervision (Nursery)
WSQ Diploma in Landscape Management (Nursery)
WSQ in Nature Interpretation
Professional Certification Programmes
Certified Arborist Programme
Certified Practising Horticulturist Programme
Certified Playground Safety Inspector Programme
International Programmes
Executive Programme on Greenery Planning and Management
Executive Programme on Sustainable Greening in an Urban Environment
Overseas Professional Development Programme
ထို႔ျပင္ သစ္ပင္ပန္းမာလ္မ်ားစုိက္ပ်ိဳးရာတြင္ အရည္အေသြးမီပ်ိဳးပင္မ်ား လုိသေလာက္ ပံ့ပိုးေပးႏိုင္ရန္ Nursery Accreditation Scheme လည္း ရိွပါသည္။ ပ်ိဳးပင္မ်ားထုတ္လုပ္ရာ၌ ပိုမိုေကာင္းမြန္ေစရန္ ေရစီမံခန႔္ခဲြျခင္း၊ အမိႈက္သရိုက္ စီမံခန္႔ခဲြျခင္း၊ ပ်ိဳးပင္မ်ား၏ ေရာဂါ၊ ပ်ိဳးပင္မ်ားထားမည့္ေနရာ စသျဖင့္ ေလ့လာမႈမ်ားျပဳပါသည္။ ၎တို႔ေတြ႔ရိွခ်က္မ်ားကို သတင္းစာေစာင္မ်ားအျဖစ္ ထုတ္ျပန္ထားရာ စိတ္၀င္ စားဘြယ္ အခ်က္အလက္ အမ်ားအျပားပါပါသည္။ စိတ္၀င္စားသူမ်ား ေအာက္ပါ link တြင္ download လုပ္၍ ဖတ္ႏိုင္ပါသည္။
https://www.cuge.com.sg/landscapeservices/Nursery-Accreditation-Scheme
ဤေနရာ၌ အလ်ဥ္းသင့္၍ အစိုးရမွက်ခံေပးေသာ သင္တန္းစရိတ္အေၾကာင္း အနည္းငယ္ထည့္ေျပာပါမည္။ ေအာက္ပါ သင္တန္း ကို ၾကည့္ပါ။ Diploma in Landscape Management ျဖစ္၏။ မူလသင္တန္းေၾကး စင္းေဒၚလာ ၆၃၄ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ စင္ကာပူႏိုင္ငံသား မ်ားႏွင့္ ပီအာမ်ားအတြက္ WDA (Workforce Development Agency) မွ ရံပံုေငြ ၇၀% ထုတ္ေပးသျဖင့္ သင္တန္းေၾကးမွာ စင္းေဒၚလာ ၁၉၀ မွ်သာ ရိွေတာ့၏။ မ်ားစြာ သက္သာသြားသည္။ ေအာက္တြင္ၾကည့္ပါ။
(၆) City In A Garden
City In A Garden အတြက္ ၂၀၁၁ ၾသဂုတ္လတြင္ ျပည္သူမ်ားထံမွ အႀကံျပဳခ်က္မ်ား ရယူခဲ့ၾကသည္။ လမ္းေဘးျပပြဲမ်ား၊ အဖဲ႔ြ လိုက္ ေဆြးေႏြးပဲြမ်ား၊ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းျခင္းမ်ား၊ စစ္တမ္းေကာက္ယူျခင္းမ်ားျပဳလုပခဲ့ရာ ျပည္သူမ်ားထံမွ အႀကံျပဳခ်က္ေပါင္း ၈၀၀၀ ေက်ာ္ ရခဲ့သည္။ ထိုအႀကံျပဳခ်က္မ်ားအား ျပန္လည္စိစစ္ၿပီး အစုမ်ားဖဲြ႔လွ်က္ အခ်ိဳ႔ကို ခ်က္ခ်င္းအေကာင္အထည္ေဖာ္ၿပီး အခ်ိဳ႔ကို ေရရွည္စီမံကိန္း မ်ားတြင္ ထည့္သြင္းအသံုးျပဳခဲ့သည္။
ထိုခဏမွ်သာမဟုတ္။ မည္သူမဆို ထို “ဥယ်ာဥ္ထဲမွစင္ကာပူ” တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ အႀကံဉာဏ္မ်ားအား nparks_public_affairs@nparks.gov.sg သုိ႔ မည္သည့္အခ်ိန္မဆို ေပးပို႔ႏုိင္ပါသည္။
စင္ကာပူစိမ္းလန္းစိုေျပေရးအတြက္ မစၥတာလီကြမ္ယု၏ လမ္းညႊန္ခ်က္ျဖင့္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀။ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္မ်ားမွ စတင္ကာ အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္၏။ စိမ္းလန္းေသာစင္ကာပူျဖစ္လာေစေရးအတြက္ NParks က စီမံကိန္းေပါင္းမ်ားစြာ ခ်မွတ္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္လွ်က္ရိွ၏။ ေျမဧရိယာအက်ယ္ ၆၇၅ စတုရန္းကီလိုမီတာ (၆၇၅၀၀ ဟက္တာ) (၂၆၁ စတုရန္းမိုင္) သာရိွေသာ စင္ကာပူတြင္ ဧရိယာ၏ ၉% ကို ပန္းၿခံႏွင့္ သဘာ၀သစ္ေတာမ်ားအျဖစ္ ထိန္းထားႏိုင္ခဲ့သည္။
၁၉၈၆ ခုႏွစ္မွ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္အတြင္း စင္ကာပူ၏ စိမ္းလန္းေသာေျမဧရိယာကို ၃၅.၇% မွ ၄၆.၅% သို႔တိုးျမွင့္ႏိုင္ခဲ့သည္။ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္တြင္ URA (Urban Redevelopment Authority) က အရည္အေသြးျပည့္၀ေသာ လူမႈပတ္၀န္းက်င္၌ စိမ္းလန္းစိုေျပမႈ၏ အေရးပါပံုကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ရန္ ၁၅ ႏွစ္စီမံကိန္းေရးဆဲြခဲ့သည္။ ထိုစီမံကိန္းထဲ၌ ေအာက္ပါတို႔ပါ၀င္သည္။
- ကိရိယာတန္ဆာပလာမ်ား အစံုအလင္တပ္ဆင္ထားေသာ ပန္းၿခံႀကီမ်ားကို ႏိုင္ငံအ၀ွမ္းတည္ေဆာက္ရန္၊ လူေနအိမ္ေျခမ်ားအၾကား၌လည္း ပန္းၿခံငယ္ကေလးမ်ား တည္ေဆာက္ရန္၊ လူ ၁၀၀၀ လွ်င္ ပန္းၿခံဧရိယာ ၀.၈ ဟက္တာ ႏႈန္းျဖင့္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္။
- သဘာ၀ေပါက္ပင္မ်ား၊ လိပ္ျပာ၊ ပုဇဥ္းစသည့္ အင္းဆက္ပိုးမႊားမ်ား ေပ်ာ္ေမြ႔ေစရန္ ကုန္းေရစပ္ေျမ၊ မုတ္သံုေတာ၊ ေတာင္ေပၚဥယ်ာဥ္မ်ားကို ေပါင္းရံုးတည္ေဆာက္ရန္ ႏွင့္ တစ္ခုႏွင့္တစ္ခုကိုလည္းဆက္စပ္ေပးထားျခင္းျဖင့့္ ျပည့္စံုေသာ ေဂဟစနစ္ႀကီးတစ္ခု အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္။
- လူအမ်ားအား သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္သို႔ စည္းရံုးေခၚေဆာင္ရန္၊ ပန္းၿခံမ်ားႏွင့္ သဘာ၀ေတာမ်ားကို ေပါင္းစပ္ဖန္တီးရန္။
- တစ္ႏိုင္ငံလံုးရိွ လူေနအိမ္ေျခမ်ား၊ ေရကန္မ်ား၊ သဘာ၀ေတာမ်ားႏွင့္ ပန္းၿခံမ်ားအား သစ္ပင္ပန္းမာလ္တန္းမ်ားျဖင့္ တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု ဆက္စပ္ေပါင္းကူးေပးရန္
ပန္းၿခံမ်ားကို တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု သစ္ပင္ပန္းပင္ကေလးမ်ားျဖင့္ ဆက္ေပးလုိက္ျခင္းျဖင့္ စိမ္းလန္းသည့္ဧရိယာကိုလည္း ပိုမိုျဖန္႔က်က္ ႏိုင္သည္။ ထိုအစိမ္းေရာင္ဆက္ေၾကာင္းမ်ားကို ၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္ ကီလိုမီတာ ၂၀၀ ထိ ဆက္ႏိုင္ရန္ ရည္မွန္းထား၏။ ထိုစီမံကိန္း၌ လူေလွ်ာက္လမ္း၊ ေျပးလမ္း၊ စက္ဘီးလမ္း၊ အပန္းေျဖလမ္းမ်ားအား စက္၀ိုင္းပိတ္ လမ္းေၾကာင္းမ်ားအျဖစ္ စင္ကာပူတစ္၀ွမ္း၌ စုစုေပါင္း ၇ ခု တည္ေဆာက္မည္။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလက ၄၂ ကီလိုမီတာရွည္သည့္ Eastern Coastal Park Connector Network ပထမဆံုး အစိမ္းေရာင္ဆက္ေၾကာင္းပိတ္လမ္း (first loop of green paths) ကိုတည္ေဆာက္ၿပီးစီးခဲ့သည္။
အလားတူပင္ PUB ကလည္း ကြန္ကရစ္အေဆာက္အအံုမ်ားျဖင့္ ျပည့္လာေနသည့္ ပတ္၀န္းက်င္ကို ျပန္လည္ထိန္းညိွရန္ ျမစ္ေခ်ာင္း ႏွင့္ ေရကန္မ်ားအား အပန္းေျဖဥယ်ာဥ္မ်ားအျဖစ္ ေျပာင္းလဲရန္ ABC (Active, Beautiful and Clean) Waters Programme ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္ခ့ဲ၏။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဧၿပီလတြင္ Kallang River ကို လုပ္သားျပည္သူမ်ားအတြက္ ေရကန္ႏွင့္ ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ားအား အပန္းေျဖစခန္းမ်ားအျဖစ္ ဖန္တီးေပးျခင္းသည္ သာယာလွပေရးအတြက္ေရာ အစိမ္းေရာင္ နယ္ေျမအျဖစ္ တိုးခ်႔ဲေရးတြင္ပါ မည္မွ်အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈရိွေၾကာင္း စံနမူနာအျဖစ္ တည္ေဆာက္ျပခဲ့၏။
အစိမ္းေရာင္လြင္ျပင္ဖန္တီးေရး၌ ေျမျပင္ေပၚမွ်သာမက ေ၀ဟင္၌ပါ (skyrise and roof top and vertical greenery) တိုးခ်ဲ႔ တည္ေဆာက္ခဲ့ၾက၏။ ထိုအထဲတြင္ National Library သည္ ထင္ရွားေသာ စံနမူနာအေဆာက္အဦတစ္ခု ျဖစ္သည္။ တိုးပြားလာေသာ လူဦးေရႏွင့္အမွ် လူအမ်ား သစ္ပင္ပန္းမာလ္မ်ားအၾကားတြင္ သက္ေတာင့္သက္သာ အနားယူ အပန္းေျဖႏိုင္ေစေရးအတြက္ NParks က ပန္းၿခံမ်ားတိုးခ်ဲ႔တည္ေဆာက္ခဲ့၏။ Singapore Botanic Gardens ထဲတြင္ အသက္ ၁၂ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးမ်ား ေဆာ့ကစားႏုိင္ရန္ Jacob Ballas Children’s Garden တည္ေဆာက္ေပးခဲ့၏။ ဥယ်ာဥ္ခ်စ္သူမ်ားအတြက္ တစ္ေနရာထဲ၌ အစံုေလ့လာႏိုင္မည့္ HortPark ကို ၂၀၀၈ ခု၊ ေမလက ဖြင့္လွစ္ေပးခဲ့သည္။
ဥယ်ာဥ္မ်ားထဲ၌ ဘုရင္ဟုဆိုရမည္မွာ Gardens-By-The-Bay ျဖစ္၏။ Gardens-By-The-Bay သည္ စင္ကာပူကုိ Garden City မွ City-In-A-Garden အျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းေရး၌ အဓိကက်ေသာ အခန္းက႑မွ ပါ၀င္သည္။ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ ဇႏၷ၀ါရီလတြင္ ကမၻာ့အဆင့္မီ ပန္းၿခံႀကီး တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာမွ ဒီဇို္င္းပံုစံမ်ားဖိတ္ေခၚခဲ့ရာ စင္ကာပူမွ ၃၅ ခုအပါအ၀င္ ၂၄ ႏိုင္ငံမွ ကုမၸဏီႀကီး ၁၇၀ က ဒီဇိုင္း ၇၀ ေက်ာ္ကို တင္သြင္းခဲ့ၾကသည္။
အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာမွ ကြ်မ္းက်င္ပညာရွင္မ်ားအပါအ၀င္ အဖဲြ႔၀င္ ၁၁ ဦးပါ၀င္သည့္ ေရြးခ်ယ္ေရြးအဖဲြ႔က တင္သြင္းလာေသာ ပံုစံမ်ားထဲမွ ၈ ခုကို ပဏာမေရြးခ်ယ္ခဲ့သည္။ ထိုအထဲကမွ ၂၀၀၆ စက္တင္ဘာလတြင္ ေနာက္ဆံုးဆန္ကာတင္ ၂ ခုကုိ ေၾကျငာခဲ့သည္။ ထို ကုမၸဏီ ၂ ခုမွာ ယူႏိုက္တက္ကင္းဒမ္းမွ Grant Associates for Bay South ႏွင့္ Gustafson Porter for Bay East တို႔ျဖစ္၏။ ထိုဒီဇိုင္းကို Singapore Botanic Gardens ၌ ျပသထားရာ ပရိသတ္ တစ္ေသာင္းေက်ာ္လာၾကည့္ၿပီး အႀကံျပဳခ်က္ ၇၀၀ ေက်ာ္ေပးခဲ့ၾကသည္။ ပေရာဂ်က္တန္ဘိုး စင္ကာပူေဒၚလာ သန္း ၃၈၀ ျဖစ္သည္။
တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ၂၀၀၇ ႏို၀င္ဘာလတြင္စတင္ခဲ့ရာ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ဇြန္လတြင္ ဖြင့္လွစ္ႏိုင္ခဲ့သည္။ စုစုေပါင္း အက်ယ္အ၀န္း ၁၀၁ ဟက္တာ (၂၅၀ ဧက) ရိွၿပီး Bay South Garden, Bay East Garden ႏွင့္ Bay Central Garden ဟု ဥယ်ာဥ္သံုးခု ပါ၀င္သည္။
Garden By the Bay မွာ အလွအပအတြက္ သီးသီးသာမဟုတ္။ အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ပတ္၀န္းက်င္အေျခအေနမ်ားကို ထိန္းသိမ္းထားရန္ တည္ေဆာက္ျခင္းျဖစ္သည္။ ဒီဇိုင္းေရးဆဲြရာ၌ စြမ္းအင္ႏွင့္ေရကို ဤဥယ်ာဥ္မ်ားမွတစ္ဆင့္ ျပန္လည္ အသံုးခ်ႏိုင္ရန္ ဦးစားေပး ေရးဆဲြသည္။ အလြန္ႀကီးမားလွေသာ မွန္လံုအိမ္ႀကီးႏွစ္ခုက ေျမထဲပင္လယ္ေဒသ၏ ေအး၍ေျခာက္ေသြ႔ေသာရာသီဥတု၊ ေအး၍ စြတ္စိုေသာ မုတ္သံုရာသီဥတုမ်ားကို ဖန္တီးေပးသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဤမွန္အိမ္ႀကီးမ်ားထဲ၌ ဤေဒသတြင္မျမင္ေတြ႔ရသည့္ အပင္မ်ားကို စိုက္ပ်ိဳးထိန္းသိမ္း ထားႏိုင္သည္။ ဤတြင္သံုးထားေသာ အေအးေပးစနစ္က သာမန္အေအးေပးစနစ္မ်ားထက္ စြမ္းအင္ ၃၀% ပိုေလွ်ာ့ခ် ႏုိင္သည္။ အဘယ္ကဲ့သို႔ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္သနည္း။
၁) ေန၏ အပူဒဏ္ကို ခံရမႈအနည္းဆံုးျဖစ္ေအာင္ စီမံထားသည္။
ဤတြင္သံုးထားသည့္မွန္မ်ားမွာ ရိုးရိုးမွန္မ်ားမဟုတ္။ အပင္မ်ား လုိသေလာက္သာ အလင္းေရာင္ရေစၿပီး မလိုအပ္ေသာ အပူမ်ား ၀င္မလာ ႏိုင္ေစရန္ အထူးဒီဇိုင္းထုတ္ထားေသာ မွန္မ်ားျဖစ္သည္။ အမိုးမ်ား၌လည္း ဆင္ဆာတပ္ထားေသာရြက္မ်ား တပ္ဆင္ထားသည္။ အပင္မ်ား သိပ္ပူလာပါက ထိုရြက္မ်ားအလိုအေလ်ာက္ပြင့္လာၿပီး အပင္မ်ားကို အရိပ္မိုးေပးသည္။
၂) ယူထားေသာေနရာမ်ားကိုသာ အေအးေပးသည္။
အထပ္နိမ့္မ်ားကိုသာ အေအးေပးျခင္းျဖင့္ အေအးေပးရေသာ ေလထုကို ပိုနည္းသြားေစသည္။ ထို႔ျပင္ ေရေအးပိုက္မ်ားကို ၾကမ္းခင္းအတြင္း ထည့္ေလာင္းထားသည္ျဖစ္ရာ ၾကမ္းခင္းမွာေအးေနသျဖင့္ ေလပူမ်ားအထက္တက္သြားၿပီး အေပၚထပ္မ်ားမွ ထြက္သြားသျဖင့္ ေလေအးေပး ရပိုသက္သာသြားသည္။
၃) အေအးေပးမည့္ေလကို မေအးမီ ေရေငြ႔ထုတ္ျခင္း
ေလကိုအေအးခံရာတြင္ စြမ္းအင္ပိုမိုသက္သာေစရန္ ေလထဲမွေရေငြ႔မ်ားထုတ္သည့္ (အေျခာက္ခံပစၥည္း) ထည့္ေပးၿပီး အေအးမခံမီ ေလကို ဦးစြာ ေျခာက္ေသြ႔ေစသည္။ ထုိအေျခာက္ခံပစၥည္းကိုလည္း မီးရိႈ႔ရာမွရသည့္အပူျဖင့္ ျပန္လည္ လွည့္ပတ္သံုးျခင္းျဖစ္သည္။
၄) ဆံုးရံႈးရမည့္အပူမ်ားကို အသံုးခ်ကာ လွ်ပ္စစ္ထုတ္ျခင္း
မွန္ေလွာင္အိမ္ႀကီးမ်ားအား အေအးေပးသည့္ အေအးခံစက္ (Chillers) မ်ားအားေမာင္းႏွင္ရန္ လွ်ပ္စစ္ကို ထုတ္ယူသည္။ ထိုမွ ထြက္လာသည့္အပူကို အေျခာက္ခံပစၥည္းအရည္ ထုတ္ရာ၌သံုးသည္။ ဤဥယ်ာဥ္မွအမိႈက္မ်ားႏွင့္ စင္ကာပူရိွ အျခားဥယ်ာဥ္မ်ားမွ အမိႈက္ သရိုက္မ်ားကို မီးရိႈ႔ျခင္းျဖင့္ ေရေႏြးေငြ႔တာဘိုင္ကိုေမာင္းကာ လွ်ပ္စစ္ထုတ္သည္။ ဤကဲ့သို႔ မိမိဘာသာ လွ်ပ္စစ္ထုတ္သံုးျခင္းျဖင့္ စင္ကာပူ မဟာဓါတ္အားလိုင္းမွ လွ်ပ္စစ္ကို ေခြ်တာရာေရာက္သည္။
ဤတြင္ေဖာ္ျပထားေသာ ဓါတ္ပံုအမ်ားစုမွာ http://www.gardensbythebay.com.sg ၏ ေဂလာရီမွျဖစ္ပါသည္။
မဟာသစ္ပင္ႀကီးမ်ား (Super Trees) က သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကို ထိန္းေပးျခင္း
မဟာသစ္ပင္ႀကီး ၁၁ ခု၏ အကိုင္းအခက္မ်ား၌ ေနေရာင္ျခည္မွလွ်ပ္စစ္ထုတ္ေပးသည့္ ဖိုတိုဗို႔လတစ္ဆဲလ္ (Photovoltaic cells) မ်ားတပ္ဆင္ထားၿပီး ေနေရာင္ျခည္မွရေသာ လွ်ပ္စစ္ကို အပင္ႀကီးမ်ားအား မီးထြန္းရာ၌ လည္းေကာင္း၊ မွန္အိမ္ႀကီးႏွစ္ခုမွ ေလပူမ်ားထုတ္ ရာတြင္လည္းေကာင္း သံုးသည္။
မဟာသစ္ပင္ႀကီး ၁၈ ခု၌ သစ္ပင္မ်ိဳးစိတ္ေပါင္း ၂၀၀ မွ အပင္ေပါင္း ၁၆၂၉၀၀ ကို စုိက္ပ်ိဳးထားမည္။ အခ်ိဳ႔အပင္မ်ားမွာ ဘရာဇီး၊ ပနားမ်ား၊ အီေကြေဒါ ႏွင့္ ကို႔စတာရိကာႏိုင္ငံတို႔မွ ျဖစ္၏။ အပင္မ်ားကို အပူေရာင္မ်ား (အ၀ါေရာင္၊ လိေမၼာ္ေရာင္၊ အနီေရာင္) မွသည္ အေအးေရာင္ ေငြႏွင့္ပန္းေရာင္မ်ားထိ အေရာင္စံုစြာ ေရြးခ်ယ္စိုက္ပ်ိဳးထား၏။ သစ္ပင္မ်ားကို ေရြးခ်ယ္ရာတြင္ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားကို အဓိကထား ေရြးသည္။
- ေထာင္လုိက္စိုက္ရန္ သင့္ေတာ္ရမည္။
- မာေက်ာက်စ္လစ္ၿပီး ေပါ့ပါးရမည္။
- ေျမမလိုပဲ စိုက္ႏိုင္ရမည္။
- ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းရလြယ္ကူရမည္။
- စင္ကာပူရာသီဥတုႏွင့္ ကိုက္ညီရမည္။
- စင္ကာပူ၌ မရိွေသာအပင္မ်ားျဖစ္ရမည္။
- ၾကည့္သူအား ဆြဲေဆာင္မႈရိွေစရမည္။
ေရကန္စနစ္ (ပုစဥ္း ႏွင့္ ပိန္ညင္းငွက္ ေရကန္)
ဥယ်ာဥ္ထဲမွထြက္လာေသာေရမ်ားကို စုေဆာင္းစစ္လွ်က္ ပုစဥ္းမ်ားႏွင့္ ပိန္ညင္းတို႔ကဲ့သို႔ အေကာင္ငယ္ကေလးမ်ား ေနႏိုင္ေစရန္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကို ထိန္းထားသည္။ မရီနာေရကန္ႀကီး၏ တုိးခ်ဲ႔ကန္မ်ားျဖစ္လာေစရန္ ပုစဥ္းကန္ ႏွင့္ ပိန္ညင္းကန္ ဟု ကန္ႀကီး ႏွစ္ကန္ တည္ေဆာက္ထားသည္။ ဥယ်ာဥ္ႀကီးထဲမွ စီးက်လာသမွ်ေသာ မိုးေရမ်ားကို ထိုကန္ႀကီးႏွစ္ကန္၌ သိုေလွာင္ထားၿပီး ထုိေရမ်ားကို မရီနာကန္ႀကီးအတြင္း မလႊတ္မီ ေရေနအပင္မ်ားျဖင့္ စစ္ထုတ္လိုက္သည္။ ဥယ်ာဥ္ထဲမွ သစ္ပင္မ်ားကို ေရေလာင္းရာ၌ သဘာ၀အေလ်ာက္ စစ္ထားသည့္ေရမ်ားကိုသာ သံုးသည္။
ထိုေရကန္စနစ္က သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္အား က်န္းမာေနေအာင္ထိန္းသိမ္းထားေရးတြင္ အပင္မ်ား၏အေရးပါပံုကို မီးေမာင္းထိုးျပ ထားသည္။ ေရသန္႔ထဲ၌ အင္းဆက္ပိုးမႊားကေလးမ်ားအား ထိန္းသိမ္းထားရန္ ေရေနအပင္မ်ား၏ တန္ဘိုးႀကီးပံုကိုလည္း သတိျပဳမိလာေစ သည္။
ေရကန္ထဲသို႔စီး၀င္လာမည့္ေရမ်ားကိုလည္း ေရကန္တြင္းသို႔မေရာက္မီ ေရစီးႏႈန္းကို ေႏွးေစေက wet land, filter beds စသည္တို႔ျဖင့္ အနည္အႏွစ္မ်ားအား စစ္လိုက္သည္။
စိုက္ထားသည့္ ေရေနအပင္မ်ားက ေရထဲမွ ႏုိက္ထရုိဂ်င္ကို စုပ္ယူထားလုိက္သည္။ ေရထဲမွ ႏုိက္ထရိုဂ်င္ကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ျခင္းျဖင့္ ေရ၏အရည္အေသြးတက္လာသည္။ ေရထဲတြင္ ေရစီးႏႈန္းေကာင္းေစရန္၊ ေအာက္ဆီဂ်င္ ေကာင္းေကာင္းရေစရန္ ေရေနအပင္မ်ား စိုက္ ထားျခင္းျဖင့္ ပုစဥ္းႏွင့္ အျခားအေကာင္ငယ္ေလးမ်ားကို ေပ်ာ္ေမြ႔ေစသည္။ ေရကန္ထဲတြင္ ငါးမ်ားေမြးထားျခင္းျဖင့္ ျခင္မ်ားေပါက္မည့္ အႏၱရာယ္မွ ကာကြယ္ႏိုင္သည္။
Gardens By The Bay ႏွင့္ပတ္သက္၍ စိတ္၀င္စားစရာ အမ်ားအျပားရိွပါသည္။ ေအာက္ပါ link တြင္ ဖတ္ၾကည့္ႏုိင္ပါသည္။
http://www.gardensbythebay.com.sg/en/home.html
Gardens By The Bay ကား စင္ကာပူေရာက္လွ်င္ မျဖစ္မေနသြားၾကည့္ရမည့္ေနရာတစ္ေနရာျဖစ္၏။ မည္က့ဲသို႔ ထူးျခား ဆန္းၾကယ္သည္ဆုိျခင္းကို စာျဖင့္ေရးျပလို႔ မရစေကာင္း။ မ်က္စိျဖင့္ ကိုယ္တိုင္ေတြ႔ရမွ ခံစားႏိုင္မည္ျဖစ္၏။ ဖြင့္ခ်ိန္ ေန႔စဥ္ နံနက္ ၉ နာရီမွ ည ၉ နာရီထိ။ ၀င္ေၾကးမွာ စင္ကာပူႏိုင္ငံသား Cloud Forest အပါအ၀င္ ဆိုလွ်င္ လူႀကီး ၂၀၊ ကေလး ၁၂ ေဒၚလာ၊ အသက္ ၆၀ ေက်ာ္သည့္ အဖိုးႀကီး၊ အဖြားႀကီးမ်ား ၁၅ ေဒၚလာ။ ပံုမွန္၀င္ေၾကး (Cloud Forest အပါအ၀င္ ဆိုလွ်င္) လူႀကီး ၂၈၊ ကေလး ၁၅ ေဒၚလာ ျဖစ္ပါသည္။
(၇) စင္ကာပူရုကၡေဗဒဥယ်ာဥ္ (Singapore Botanic Gardens)
စင္ကာပူစိမ္းလန္းစိုျပည္ေရးအေၾကာင္းေျပာလွ်င္ စင္ကာပူရုကၡေဗဒဥယ်ာဥ္ (Singapore Botanic Gardens) အေၾကာင္း မပါလို႔ မၿပီးပါ။ စင္ကာပူရုကၡေဗဒဥယ်ာဥ္အား စင္ကာပူကို စတင္တည္ေထာင္ခဲ့သူ ဆာစတန္းဖို႔ (Sir. Stamford Raffles) က ၁၈၂၂ ခုႏွစ္၌ အစိုးရရံုးစိုက္ရာ ေတာင္ကုန္းျဖစ္သည့္ Fort Canning Hill တြင္ ၎စင္ကာပူကိုေရာက္ၿပီး မ်ားမၾကာမီပင္ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ပါသည္။
၎၏ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ စီးပြားျဖစ္သီးႏွံပင္မ်ားျဖစ္သည့္ ကိုကိုးႏွင့္ ဇာတိပိၹဳလ္သီး ကဲ့သို႔အပင္မ်ားကို စုိက္ရန္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ဥယ်ာဥ္ကို ၾကည့္ရႈေစာင့္ေရွာက္မည့္ အျမဲတမ္း၀န္ထမ္းမရိွသျဖင့္ ၎ကြယ္လြန္ၿပီးမၾကာမီ ၁၈၂၉ ခုႏွစ္တြင္ ဥယ်ာဥ္ကို ပိတ္လိုက္ရ၏။
လက္ရိွေနရာတြင္ရိွသည့္ ရုကၡေဗဒဥယ်ာဥ္ကို Agri-Horticultural Society က ၁၈၅၉ ခုႏွစ္တြင္ တည္ေထာင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္၏။ ၎အဖဲ႔ြက ပန္းၿခံ စီမံခန္႔ခဲြေရးႏွင့္ ထိန္းသိမ္းေရးကို အစိုးရသို႔ ၁၈၇၄ ခုႏွစ္၌ လဲႊေျပာင္းေပးအပ္ခဲ့သည္။ အစိုးရက ေကာင္းစြာေလ့က်င့္ ေပးထားေသာ ရုကၡေဗဒပညာရွင္မ်ားႏွင့္ ဥယ်ာဥ္ၿခံသီးႏွံပညာရွင္မ်ားအား ပန္းၿခံထိန္းသိမ္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရး တာ၀န္ေပးခဲ့၏။ မစၥတာ Ridley ၏ အစီအမံျဖင့္ ၁၉၀၀ ခုႏွစ္အေစာပိုင္းကာလမ်ားက ဤပန္းၿခံသည္ အေရွ႔ေတာင္အာရွ၏ အဓိကရာဘာတင္ပို႔ရာ ဌာနတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ဖူး၏။
အျခားစိတ္၀င္စားစရာ အျဖစ္အပ်က္တစ္ခုလည္း Mr. Ridley ၏ လက္ထက္တြင္ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့ေသးသည္။ တစ္ေန႔သ၌ အေမရိကန္ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးျဖစ္သူ Agnes Joaquim သည္ သူ႔ပန္းၿခံထဲ၌ အလြန္လွပသည့္ သစ္ခြစပ္မ်ိဳးအသစ္တစ္ခုကို ေတြ႔သျဖင့္ အပင္လိုက္ ႏႈတ္လ်က္ ၀မ္းသာအားရ Mr. Ridley ထံသြားျပသည္။ Ridley ကလည္း ဤသစ္ခြမ်ိဳးမွာ ယခင္တစ္ခါကမွ် မေပၚဖူးေသးသည့္ နာမည္ပင္ မရိွေသးသည့္ သစ္ခြမ်ိဳးျဖစ္ေၾကာင္း အတည္ျပဳေပးခဲ့၏။ ၎သစ္ခြမွာ ယခု စင္ကာပူႏုိင္ငံ၏ အမ်ိဳးသားပန္း (National Flower) ျဖစ္သည့္ Vanda Miss Joaquim ပင္ ျဖစ္သတည္း။
၁၉၆၀ ျပည့္ႏွစ္မ်ားတြင္ စင္ကာပူရုကၡေဗဒဥယ်ာဥ္သည္ စင္ကာပူႏိုင္ငံ စိမ္းလန္းစိုျပည္ေရးအတြက္ ဦးေဆာင္ေသာ အခန္းက႑ မွ ပါ၀င္ခဲ့သည္။ ရုကၡေဗဒဥယ်ာဥ္သည္ ႏိုင္ငံစိမ္းလန္းစိုျပည္ေရးအတြက္ လုိအပ္သည့္ လက္နက္ကိရိယာမ်ား၊ အေရာင္စံုေသာ သစ္ပင္ ပန္းမာလ္မ်ား၊ လမ္းေဘးတြင္စိုက္ရန္ အမ်ိဳးစံုလွေသာ သစ္ပင္မ်ားအား ထုတ္လုပ္ပံ့ပိုးေပးခဲ့၏။ ၁၉၇၃ ခုႏွစ္တြင္ ရုကၡေဗဒဥယ်ာဥ္သည္ ျပည္သူ႔ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းလက္ေအာက္မွ Parks and Trees ဌာနႏွင့္ ပူးေပါင္းကာ Parks and Recreation Department ျဖစ္ခဲ့၏။
၁၉၈၈ ခုႏွစ္တြင္ ဥယ်ာဥ္၏ ဒါရိုက္တာျဖစ္သူ Dr. Tan Wee Kiat ၏ ညႊန္ၾကားမႈျဖင့္ ယေန႔ ကမၻာလွည့္ခရီးသည္မ်ားအား အဆဲြေဆာင္ႏိုင္ဆံုးေနရာျဖစ္သည့္ ၃ ဟက္တာ အက်ယ္ရိွ Singapore Orchid Garden ကို တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္တြင္ ထို Singapore Orchid Garden သည္ အသစ္ဖဲြ႔စည္းလိုက္သည့္ National Parks Board လက္ေအာက္သို ႔ေရာက္ရိွခဲ့သည္။ စင္ကာပူ သစ္ခြ ဥယ်ာဥ္သည္ကား အေရာင္စံုလွေသာ၊ အမ်ိဳးစံုလွေသာ သစ္ခြပင္မ်ားျဖင့္ ပြင့္ဖူးေ၀စည္ေန သည္မွာ ဥယ်ာဥ္အတြင္း ၀င္သြားမိလွ်င္ ျပန္ မထြက္ခ်င္စရာေကာင္းေလာက္ေအာင္ ျဖစ္ပါ၏။ ပန္းခ်စ္သူမ်ား မျဖစ္မေနသြားသင့္သည့္ တစ္ေနရာျဖစ္ပါသည္။
ေန႔စဥ္နံနက္ မနက္ ၈ နာရီခဲြမွ ညေန ၇ နာရီထိဖြင့္၏။ ၀င္ေၾကးမွာ လူႀကီး ၅ ေဒၚလာ၊ ၁၂ ႏွစ္ေအာက္ကေလး အခမဲ့၊ ေက်ာင္းသား ၁ ေဒၚလာ၊ အသက္ ၆၀ အထက္ႏိုင္ငံသား - ၁ ေဒၚလာ ျဖစ္ပါသည္။ Singapore Botanic Garden သို႔ ဘတ္စ္ကားႏွင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ရထားႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း သြားႏိုင္ပါသည္။ MRT ႏွင့္သြားလွ်င္ Circle Line မွစီး၍ CC19. Botanic Garden ဘူတာတြင္ဆင္းလွ်င္ ေရာက္ပါသည္။ ဘတ္စ္ကားႏွင့္သြားလွ်င္ ကားနံပါတ္ 7, 48, 66, 67, 75, 77, 105, 106, 123, 151, 153, 154, 156, 170, 171, 174 တို႔ေရာက္ပါသည္။ National Orchid Garden လည္း ထိုအထဲ၌ပင္ရိွပါသည္။
Singapore Botanic Garden ထဲမွ စိတ္၀င္စားစရာေကာင္းသည့္ ေနာက္တစ္ခုမွာ သက္တမ္းရင့္သစ္ပင္ႀကီးမ်ားျဖစ္ပါသည္။ ၎တို႔ကို ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္၊ သမိုင္း၀င္သစ္ပင္ႀကီးမ်ားအျဖစ္ ထိန္းသိမ္းထား၏။ ထိုအပင္ႀကီးမ်ားကို ေအာက္တြင္ေဖာ္ျပထားပါသည္။
National Haritage Trees
1. Adenanthera pavonina
2. Calophyllum inophyllum
3. Ceiba pentandra
4.&8. Fagraea fragrans
5. Millettia atropurpurea
6.&9. Sindora walichii
7. Terminalia subspathulata
10. Samanea saman
11. Ceiba pentandra (Kapok Tree)
12. Hevea brasiliensis (Rubber Tree)
13. Inocarpus fagifer (Tahitian Locust Tree)
14. Pentadesma butyracea (Tallow Tree )
ရုကၡေဗဒႏွင့္ ဥယ်ာဥ္ၿခံသီးႏွံ စာၾကည့္တိုက္ (Library of Botany and Horticulture)
Singapore Botanic Gardens ထဲတြင္ စိတ္၀င္စားစရာေကာင္းသည့္ ေနာက္တစ္ေနရာမွာ ရုကၡေဗဒႏွင့္ ဥယ်ာဥ္ၿခံသီးႏွံ စာၾကည့္တိုက္ ျဖစ္၏။ ထိုစာၾကည့္တိုက္တြင္ အပိုင္း (၂) ပိုင္းခဲြထားသည္။ အမ်ားျပည္သူအတြက္ ရည္ညႊန္းဌာန ႏွင့္ ရည္ညႊန္း စာၾကည့္တိုက္ ဟူ၏ ျဖစ္၏။ စာအုပ္အေရာင္းဆိုင္လည္းရိွၿပီး သဘာ၀သားရဲတိရစၦာန္မ်ားအေၾကာင္း၊ သဘာ၀သမိုင္း၊ သဘာ၀ကို ျပဳျပင္ ထိန္းသိမ္းမႈ၊ ဥယ်ာဥ္ၿခံလုပ္ငန္း၊ က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္ေသာဘ၀ အစရိွသည့္ စိတ္၀င္စားစရာ စာအုပ္ေပါင္းမ်ားစြာရိွ၏။ (သူရို႔အဆိုအရေတာ့ လိုခ်င္သည့္စာအုပ္မွန္သမွ်ကို တစ္ထိုင္တည္းရႏိုင္သည္ ဟု ဆို၏။)
အမ်ားျပည္သူအတြက္ ရည္ညႊန္းဌာနတြင္ ပန္းမ်ား၊ အပင္မ်ား၊ ေျမအလွျပင္ျခင္း၊ ဥယ်ာဥ္ၿခံလုပ္ငန္းတို႔ႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ စာအုပ္၊ မဂၢဇင္း၊ စီဒီမ်ားရိွသည္။ သို႔ေသာ္ ဤစာၾကည့္တိုက္အတြင္း ထိုင္ဖတ္ရန္သာဖတ္ၿပီး မငွားပါ။ မိမိအလိုရိွေသာ စာအုပ္မ်ားရွာရန္ ကြန္ျပဴတာလည္း ထားေပးပါသည္။
ထိုမွ်သာမက စင္ကာပူရိွ သစ္ပင္သစ္ရြက္ပန္းမန္ နမူနာမ်ားစုေဆာင္းထားသည္မ်ားကိုလည္း ေလ့လာႏိုင္ပါသည္။ ရွားပါးစာအုပ္ မ်ား၊ သစ္သီး၊ သစ္ေစ့နမူမ်ားအားလည္း ျပသထားပါသည္။
ရည္ညႊန္းစာၾကည့္တိုက္ကုိ ၁၈၇၅ ခုႏွစ္ကတည္းက စတင္ဖြင့္လွစ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္၏။ ဂ်ာနယ္ သံုးေသာင္းေက်ာ္၊ ရုကၡေဗဒဆိုင္ရာ သရုပ္ေဖာ္ပံုမ်ားပါသည့္ ရွားပါးစာအုပ္ ၄၀၀၀ ေက်ာ္ရိွၿပီး အေရွ႔ေတာင္အာရွ၏ ေရွးအက်ဆံုး စာၾကည့္တိုက္မ်ား အနက္ တစ္ခုျဖစ္၏။ စာအုပ္ မ်ား၊ စီဒီမ်ား၊ ဆလိုက္မ်ား၊ ရုပ္ျမင္သံၾကား၊ အသံ အပါအ၀င္ အျခားမီဒီယာမ်ားစြာ စုေဆာင္းထားရိွသည္။
အေရးႀကီးသည့္ ႏိုင္ငံတကာ သိပၸံဂ်ာနယ္မ်ား၊ ရည္ညႊန္းစာတမ္း၊ အတၳဳပၸတိၱ၊ က်မ္းစာ၊ ေပပုရပိုက္မ်ား၊ ရုကၡေဗဒဆုိင္ရာ ေလ့လာခ်က္စာတမ္းမ်ားကို ဤစာၾကည့္တိုက္တြင္ ရႏုိင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ -
ဤရည္ညႊန္းစာၾကည့္တိုက္မွာ သုေတသနလုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ အထူးျပဳစုေဆာင္းထားသည့္ စာၾကည့္တိုက္ျဖစ္သျဖင့္ NParks Board ၀န္ထမ္းမ်ား၊ သုေတသနပညာရွင္မ်ား ႏွင့္ အျခားအခြင့္အာဏာရ ပုဂိၢဳလ္မ်ားအားသာ သံုးခြင့္ျပဳပါသည္။ အျပင္လူမ်ား ၀င္ခြင့္ မရိွပါ။
စေန၊ တနဂၤေႏြေန႔မ်ား၌ စာၾကည့္တုိက္ပိတ္ပါသည္။
ပန္းခ်စ္သူမ်ားအတြက္ အျခားစိတ္၀င္စားစရာ အစီအစဥ္တစ္ခုမွာ ၀ပ္ေရွာ့မ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ၀ပ္ေရွာ့အေတာ္စံုပါသည္။ ေစ်းလည္း ႀကီး၏။ ဤတြင္ နမူနာအခ်ိဳ႔ကို ေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။
Orchid Growing: The Basics Duration : 6 hours Fee : $80.00 per person (materials included)
Growing African Violet Duration : 3 hours Fee : $50.00 per person (materials included)
Advanced Gardening Duration : 6 hours Fee : $80.00 per person (materials included)
Herbs & Spices Duration : 6 hours Fee : $80.00 per person (materials included)
(၈) သဘာ၀ ေတာေတာင္ေရေျမမ်ား (Nature Reserves)
Ref: http://www.nparks.gov.sg/cms/index.php?option=com_visitorsguide&task=naturereserves&Itemid=75
စင္ကာပူ၌ သဘာ၀ေတာေတာင္မ်ားအလိုက္ ထိန္းသိမ္းထားေသာေနရာ သံုးခုရိွသည္။
i) Bukit Timah Nature Reserve
ii) Labrador Nature Reserve
iii) Sungei Buloh Wetland Reserve တို႔ျဖစ္ၿပီး Chek Jawa လည္း ရိွ၏။
၎တို႔အထဲမွ Bukit Timah Nature Reserve မွာ အႀကီးႀကီးျဖစ္၏။ ခန္႔မွန္းေျခ ၃၀၄၃ ဟက္တာ က်ယ္သည္။ ဤအထဲ၌ ၁၆၃ ဟက္တာ က်ယ္ေသာ အျမဲစိမ္းသစ္ေတာမ်ားလည္း ပါ၀င္သည္။ ဤသစ္ေတာမွာ စင္ကာပူ၌ အက်ယ္ဆံုး သစ္ေတာျဖစ္သည္။ စင္ကာပူ၏ အျမင့္ဆံုးေတာင္ျဖစ္ေသာ ၁၆၃.၆၃ မီတာျမင့္သည့္ Bukit Timah Hill ႏွင့္ Central Catchment Nature Reserve လည္း ဤေနရာ၌ပင္ ရိွ၏။ ၂၀၁၁ ေအာက္တိုဘာလ ၁၈ ရက္ေန႔တြင္ ဤေတာကို SEEAN Heritage Park အျဖစ္ တရား၀င္ေၾကျငာခဲ့သည္။
Bukit Timah Nature Reserve ကို ၁၈၈၃ ခုႏွစ္ကတည္းက စတင္ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္၏။ ထိုေတာမွာ ေရကို သိုေလွာင္ထားရံုမွ်သာမက သစ္ပင္ပန္းမန္ေပါင္း ၈၄၀ ေက်ာ္ ႏွင့္ လိပ္ျပာအပါအ၀င္ တိရစၱာန္ေပါင္း ၅၀၀ ေက်ာ္တို႔ မီွတင္းေနထုိင္ရာလည္း ျဖစ္သည္။ ၿခံ၍ေျပာရလွ်င္ ဤေတာႀကီးမွာ စင္ကာပူ ဇီ၀မ်ိဳးစိတ္ရတနာသိုက္ႀကီးပင္ ျဖစ္ေတာ့၏။ ဤေတာႀကီးကို Parks & Trees Act 2005 ျဖင့္ထိန္းသိမ္းထားသည္။
လူတို႔၏ ေပ်ာ္ပဲြရႊင္ပဲြမ်ားမွာ ေတာေတာင္ေရေျမမ်ားကို ထိခိုက္တတ္ေပရာ ထို သဘာ၀ေတာေတာင္၊ ပန္းဥယ်ာဥ္မ်ားထဲ၌ အခ်ိဳ႔ ေသာ လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို ကန္႔သတ္ထားၿပီး၊ အခ်ိဳ႔ကို ခြင့္မျပဳပါ။ အကယ္၍ ထုိေတာထဲ၌ စခန္းခ်ျခင္းကဲ့သို႔ေသာ လႈပ္ရွားမႈတစ္ခုခု လုပ္လိုပါက NParks သို႔ခြင့္ျပဳမိန္႔တင္ရပါသည္။
ထိန္းသိမ္းထားသည့္ ေတာမ်ားအနီးေနသူမ်ား လုိက္နာရန္
ျပဳလုပ္ရန္အခ်က္မ်ား
- အိမ္မွစြန္႔ပစ္လိုက္ေသာ အမိႈက္သရုိက္မ်ားကို အမိႈက္ပံုးမ်ားအတြင္းသို႔သာ စြန္႔ပစ္ပါ။ အမိႈက္ပံုးမ်ားကို ေမ်ာက္ကဲ့သို႔ေသာ တိရစၦာန္မ်ား လာမႏိႈက္ႏိုင္ေစရန္ အျမဲ လံုၿခံဳစြာအဖံုးဖံုးထားပါ။
- အိမ္ရိွလူကုန္ အျပင္သြားေတာ့မည္ဆိုပါက ေရခ်ိဳးခန္းတံခါးမ်ားအပါအ၀င္ ရိွရိွသမွ်ေသာ တံခါးႏွင့္ ျပဴတင္းေပါက္အားလံုးကို ေသခ်ာစြာ ပိတ္ခဲ့ပါ။ (ေမ်ာက္မ်ား၀င္တတ္သည္။ သို႔ေသာ္ ေမ်ာက္မ်ားသည္ စားစရာသာမရိွပါက တစ္ေနရာထဲ၌ ၾကာရွည္မေနတတ္။ ၁၅ မိနစ္ သို႔မဟုတ္ နာရီ၀က္မွ်သာေနၿပီး တျခားသုိ႔ ထြက္ခြာသြားတတ္သည္။)
- အစားအေသာက္မ်ားကို အိမ္တြင္း၌ လံုၿခံဳစြာ သိမ္းဆည္းထားပါ။
မျပဳလုပ္ရန္ အခ်က္မ်ား
- အိမ္၌ သီးပင္စားပင္၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊ ဘယေဆးပင္ စသည္တို႔ကို မစိုက္ပါႏွင့္။
- ေမ်ာက္မ်ားကို အစာမေကြ်းပါႏွင့္။ အစာေကြ်းေနသူမ်ားအား ေတြ႔လွ်င္လည္း အစာမေကြ်းရန္ ေျပာပါ။
- ေမ်ာက္မ်ားႏွင့္ ကလူက်ီစယ္မျပဳပါႏွင့္။ မေခ်ာက္လွန္႔ပါႏွင့္။ ေမ်ာက္မ်ားကို မ်က္လံုးခ်င္းဆိုင္ မၾကည့္ပါႏွင့္။ သြားၿဖဲမျပပါႏွင့္။ အနားတိုး မသြားပါႏွင့္။ ဤကဲ့သို႔ျပဳလုပ္ျခင္းသည္ ေမ်ာက္မ်ားအား ရန္စသကဲ့သို႔ ျဖစ္ေစသျဖင့္ မိမိအား ရန္မူတတ္သည္။
- ျပင္ပ၌ အစားအစာမ်ား စားေသာက္ျခင္း မျပဳပါႏွင့္။ အထူးသျဖင့္ မိမိအနီး၌ ေမ်ာက္မ်ားရိွေနစဥ္ အထူးေရွာင္ၾကဥ္ပါ။ ေမ်ာက္မ်ားသည္ အစားအစာကို လုစားတတ္သည္။
သစ္ေတာအတြင္း အလည္လာသူမ်ား သိရိွထားရမည့္ အခ်က္မ်ား
- သစ္ေတာအတြင္း၌ ဓါတ္ပံုရိုက္ျခင္းမွ အပ မည္သည့္အရာမွ မျပဳလုပ္ရ။ သစ္ေတာအတြင္းရိွ မည္သည့္ပစၥည္းမွ ျပင္ပသို႔ ယူေဆာင္သြားျခင္း ခြင့္မျပဳ။
- ေပ်ာ္ပဲြစားထြက္သကဲ့သို႔ ေရဒီယို၊ ကက္ဆက္၊ ေဆာင္းေဘာက္စ္မ်ား က်ယ္ေလာင္စြာဖြင့္ျခင္း ခြင့္မျပဳ။ အေကာင္းဆံုးမွာ ထိုပစၥည္းမ်ား သယ္မလာျခင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။
- သစ္ေတာထဲ၌ သင့္ေျခရာမွလဲြ၍ မည္သည့္အရာမွ မက်န္ခဲ့ပါေစႏွင့္။ သစ္ေတာအတြင္း အမိႈက္စြန႔္ပစ္ျခင္းကို တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္ တားျမစ္သည္။
- သတ္မွတ္ထားသည့္ ေျခသြားလမ္းမွအပ အျခားမည္သည့္ေနရာကိုမွ ျဖတ္သန္းသြားလာခြင့္မျပဳ။
- ငါးမ်ားကို အစာေကြ်းျခင္း ၊ငါးဖမ္းျခင္းမ်ား မျပဳရ။
- ေရမ်ားကို မည္သည့္အေၾကာင္းႏွင့္မွ မညစ္ပတ္ေစရ။
- ေရကန္အတြင္း ငါးလႊတ္ျခင္းမျပဳရ။ ငွက္၊ ေခြး၊ ေၾကာင္ အစရိွသည့္ တိရိစၦာန္မ်ား ေတာတြင္းသို႔ သယ္ေဆာင္လာျခင္း မျပဳရ။
- ေမ်ာက္မ်ားကို အစာမေကြ်းရ။ ကလူက်ီစယ္မျပဳရ။ ေျခာက္လွန႔္ျခင္း မျပဳရ။
- လမ္းေလွ်ာက္ျခင္းကိုသာ ခြင့္ျပဳသည္။ စက္ဘီးစီးျခင္း မျပဳရ။
သစ္ေတာဖြင့္ခ်ိန္မွာ မနက္ ၆း၃၀ နာရီမွ ညေန ၇း၀၀ နာရီထိျဖစ္သည္။
(၉) Park Connector
http://www.nparks.gov.sg
စင္ကာပူတြင္ Buangkok Park Connector, Serangoon Park Connector, Punggol Park Connector, Sungei Serangoon Park Connector, Hillview Park Connector, Bukit Batok East Park Connector စသျဖင့္ Park Connector အမ်ားအျပားရိွပါသည္။ Park Connector မ်ားသည္ လူမ်ားလမ္းေလွ်ာက္ရန္၊ အပန္းေျဖရန္၊ သဘာ၀အလွအပမ်ား ခံစားရန္ ျပဳလုပ္ေပးထားျခင္းျဖစ္၏။ ထုိ႔ျပင္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကို ထိန္းသိမ္းရန္ဟူသည့္ အေရးႀကီးေသာ အျခားရည္ရြယ္ခ်က္ တစ္ခုလည္း ရိွေသး၏။
စင္ကာပူကို ၿမိဳ႔ျပႏိုင္ငံအျဖစ္တည္ေထာင္လုိက္ေသာအခါ လူေနတုိက္တာ၊ အိမ္ယာမ်ားေဆာက္လုပ္ရန္ သဘာ၀ ေတာမ်ားကို ခုတ္ထြင္ ရွင္းလင္းလုိက္ရသည္။ ေတာမ်ားကိုရွင္းလိုက္ေသာအခါ ထိုေတာမ်ားထဲတြင္ ေနထိုင္ၾကေသာ သဘာ၀ သားရဲတိရစၦာန္ႏွင့္ ပိုးမႊားမ်ား ေနရာေပ်ာက္သြားသည္။ ပ်က္သုဥ္းသြားသည္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ထိုေနရာရိွ ေဂဟစနစ္ ပ်က္ယြင္းသြားသည္။ ေဆာက္လုပ္ၿပီးစီးသြားေသာ တိုက္တာမ်ားအၾကား သစ္ပင္ပန္းပင္မ်ား ထပ္မံစိုက္ပ်ိဳးသည့္တိုင္ ယခင္ကအတိုင္း ျပန္မရႏိုင္ေတာ့။ ယခင္ရိွခဲ့ေသာ အင္းဆက္ပိုးမႊား၊ လိပ္ျပာ၊ ပိတုန္း စသည္တုိ႔ကို ျပန္လည္ မရႏုိင္ေတာ့။
ထိုအခါ ထိန္းသိမ္းထားေသာ သဘာ၀သစ္ေတာမ်ား (Nature Reserves) မ်ားမွ လိပ္ျပာ၊ ပုစဥ္း စသည့္အေကာင္ ေလးမ်ား ကို လူေနတိုက္တာမ်ားအၾကားရိွ သစ္ပင္ပန္းမန္မ်ားထံ ေရာက္လာေစရန္ ဆဲြေဆာင္ေခၚယူရန္ လိုသည္။ ဤသို႔
ဆဲြေဆာင္ေခၚယူရန္ သူတို႔ႀကိဳက္ေသာပတ္၀န္းက်င္ ဖန္တီးေပးရန္လိုသည္။ သို႔အတြက္ Park Connector မ်ားကို သဘာ၀ သစ္ေတာမ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ကာ လူေနအိမ္မ်ားအၾကား သြယ္တန္းယူခဲ့သည္။ အထက္တြင္ စင္ကာပူတစ္ႏိုင္ငံလံုးရိွ Park Connector မ်ား၏ ေျမပံုကို ျပထားပါသည္။
Park Connector တစ္ေလွ်ာက္ လူသြားလမ္းမ်ား၊ စက္ဘီလမ္းမ်ား လုပ္ေပးထား၏။ လမ္းေလွ်ာက္လိုကေလွ်ာက္၊ စက္ဘီးစီးလိုကစီး၊ ေျပးလုိကေျပး၊ ေအးေအးေဆးေဆး ထိုင္လိုကထိုင္။ သက္ေတာင့္သက္သာ အနားယူ အပန္းေျဖအနားယူ ႏုိင္ပါသည္။
(၁၀) Sustainable Development for Singapore
Ref: http://app.nccs.gov.sg/
The Asian Green City Index အရ စင္ကာပူသည္ အာရွ၏ အစိမ္းလန္းဆံုးႏိုင္္ငံဟု သတ္မွတ္ခံရသည္။
ထိုမွ်သာမက စင္ကာပူသည္ စြမ္းအင္ကို အထိေရာက္ဆံုး သံုးစဲြသည့္ႏိုင္္ငံအျဖစ္လည္းေကာင္း၊ စြမ္းအင္ေလွ်ာ့ခ်ေရး မဟာဗ်ဴဟာရွိုျခင္း ႏွင့္ ရာသီဥတုေဖာက္ျပန္မႈအေပၚ အေရးယူေဆာင္ရြက္သည့္ႏိုင္ငံ ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း အကိုးအကားမ်ားႏွင့္ ေဖာ္ျပခံခဲ့ရသည္။ World Economic Forum ၏ Global Competitiveness Report 2011-2012 တြင္စင္ကာပူကုိ Global Competitiveness Index ေရာ။ Sustainable Competitiveness Index တြင္ပါ ဒုတိယအဆင့္ သတ္မွတ္ခံခဲ့ရသည္။
ေျမဧရိယာပင္ အကန္႔အသတ္ရိွေသာ္ျငား စင္ကာပူ၏ ၅၀% ကို အစိမ္းေရာင္လြင္ျပင္အျဖစ္ ဖန္တီးထားႏိုင္သကဲ့သို႔ စုစုေပါင္း ေျမအက်ယ္အ၀န္း၏ ၁၀% ကို သဘာ၀ေတာမ်ားႏွင့္ ပန္းၿခံမ်ားအတြက္ ခ်န္ထားႏိုင္ခဲ့သည္။ အေဆာက္အဦမ်ား၏ အပူခ်ိန္ႏွင့္ အပူစုပ္ယူျခင္းကိုေလွ်ာ့ခ်ရန္ အစိမ္းေရာင္နံရံ (vertical greening) ႏွင့္ ေခါင္မိုးေပၚမွ ပန္းၿခံ (rooftop gardens) မ်ားကို ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ အေဆာက္အဦမ်ား၏ အပူခ်ိန္ကို ေလွ်ာ့ခ်ျခင္းျဖင့္ ေလေအးေပးစက္သံုးစဲြႏႈန္းကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္သည္။
သဘာ၀သစ္ေတာႏွင့္ ပန္းၿခံမ်ားကို ဆက္သြယ္ေပးသည့္ Park Connector မ်ားတည္ေဆာက္ထားသကဲ့သို႔ ေရကန္၊ ေခ်ာင္းေျမာင္းမ်ားကိုလည္း ABC Water Programme (Active, Beautiful and Clean) အစီအမံျဖင့္ ပိုမိုသန္႔စင္ေသာ၊ လွပေသာ၊ အနားယူအပန္းေျဖႏိုင္ေသာ ေနရာမ်ားအျဖစ္ ဖန္တီးခဲ့သည္။ ထိုမွ်သာမကေသး စင္ကာပူအရွည္၏ သံုးဆမွ် ရိွေသာ ကီလုိမီတာ ၁၅၀ ရွည္သည့္ ျဖတ္ပိုင္းမရိွ တစ္ဆက္တည္း ကြ်န္းပတ္လည္း တည္ေဆာက္ရန္ ရည္မွန္းထား၏။
ၿမိဳ႔ျပစီမံကိန္းတြင္ အမ်ားျပည္သူ သြားလာေရးအဆင္ေျပေစရန္၊ ေ၀းလံသည့္ေနရာမ်ားသို႔ သြားလာရာတြင္ ခရီး အကြာအေ၀းကုိ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္္ရန္ ေပါင္းစပ္စီမံထား၏။ ယခုအခါ အမ်ားျပည္သူ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးက႑မွာ ၅၉% ျဖစ္ၿပီး ၇၀% ထိ တိုးျမွင့္ရန္ ရည္မွန္းထားသည္။
ကိုယ္ပုိင္ကားမ်ား မ်ားျပားျခင္းသည္ ေလာင္စာဆီသံုးစဲြမႈႏႈန္းကို ျမင့္ေစသည္။ ကာဗြန္ထုတ္လႊတ္မႈႏႈန္း မ်ားလာ ေစသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကိုယ္ပိုင္ကား ပိုင္ဆိုင္မႈကို ကိုတာ (quota) ႏႈန္းျဖင့္ ထိန္းခ်ဳပ္ထားသကဲ့သို႔ ကားသံုးစဲြမႈကိုလည္း အဓိကက်ေသာလမ္းမ်ား၊ အေ၀းေျပးလမ္းမ်ားႏွင့္ ၿမိဳ႔တြင္းလမ္းမ်ားတြင္ လမ္းအသံုးျပဳခေကာက္ခံျခင္းျဖင့္ ထိန္းထား၏။ ဤနည္းျဖင့္ ကားၾကပ္ျခင္းႏွင့္ ကားအိတ္ေဇာမီးခိုး ထုတ္လႊတ္မႈမ်ားျခင္းကို ထိန္းထားႏိုင္သည္။
မွတ္ခ်က္။ ။ စင္ကာပူ၌ လမ္းအသံုးျပဳခကို အီလက္ထေရာနစ္စနစ္ျဖင့္ ေကာက္ခံပါသည္။ ၎ကို ERP (Electronic Road Pricing) ဟု ေခၚသည္။ ERP ကို အသြားအလာမ်ားသည့္ အခ်ိန္မ်ား၌ ဖြင့္ထားေလ့ရိွေသာ္လည္း လူသြားလူလာ မ်ားသည္ ၿမိဳ႔တြင္းအခ်ိဳ႔ေနရာမ်ား၌ တစ္ေန႔လံုးလိုလို ဖြင့္ထားတတ္သည္။ လမ္းအသံုးျပဳမႈကို ကားအႀကီးအေသးအလိုက္ မည္မွ်ျဖစ္ေၾကာင္း နဖူးစည္း၌ ေဖာ္ျပထား၏။
ထုိ႔ျပင္ ျပည္သူမ်ားအားလည္း ခရီးသြားလာမႈ၌ အမ်ားျပည္သူသံုး သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးစနစ္ကိုသာ သံုးၾကရန္ ပညာေပး၏။ ရထားလမ္းမ်ား (MRT – Mass Rapid Transit) ကုိလည္း စင္ကာပူေဒၚလာ ၆၀ ဘီလ်ံထိ တိုးခ်ဲ႔ေဖာက္လုပ္ရန္ စီမံခ်က္မ်ား ေရးဆဲြထားသည္။ (မွတ္ခ်က္ - ၁ ဘီလ်ံ = သန္းတစ္ေထာင္)
၂၀၀၈ ခုႏွစ္၌ ရထားလမ္းအရွည္ ၁၃၈ ကီလိုမီတာ ရိွရာမွ ယခုဆယ္စုႏွစ္အတြင္း ၂၈၀ ကီလိုမီတာအထိ တိုးခ်ဲ႔သြား မည္ျဖစ္ပါသည္။ ဘတ္စ္ကားလိုင္းမ်ားကိုလည္း တိုးခ်ဲ႔သြားရန္ရိွ၏။ ေနာက္ ၅ ႏွစ္အတြင္း ဘတ္စ္ကားအစီး၈၀၀ ထိ တိုးခ်ဲ႔ေျပး ဆဲြပါမည္။
ကုိယ္ပိုင္ကားပိုင္ဆိုင္မႈ ေလွ်ာ့ခ်ရန္ အဓိကလုပ္ေဆာင္ခ်က္တစ္ခုမွာ COE (Certificate of Entitlement) တန္ဖိုးကို တိုးျမင့္လိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။
စင္ကာပူ၏ အနာဂတ္ ရထားလိုင္းမ်ားျပ ေျမပံု
စြမ္းအားထုတ္လုပ္ျခင္း၌ ေလာင္စာဆီ၏ ကာဘြန္ပါ၀င္ႏႈန္းကို ေလွ်ာ့ခ်ျခင္း
တိုးတက္လာေသာေခတ္၌ စက္ကိရိယာမ်ားကို အဆမတန္သံုးစဲြၾကရာ စက္မွန္သမွ် လွ်ပ္စစ္ သို႔မဟုတ္ ေလာင္စာဆီျဖစ္ေသာ ဓါတ္ဆီ၊ ဒီဇယ္ဆီတို႔ကို သံုးရသည္သာ ျဖစ္သည္။ လွ်ပ္စစ္ထုတ္လုပ္ရာ၌လည္း ေလာင္စာဆီ သံုးရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ စက္ေမာင္းရာမွထြက္လာသည့္ ကာဗြန္မ်ားမွာ ပတ္၀န္းက်င္ညစ္ညမ္းမႈ၌ အမ်ားဆံုးေနရာမွ ပါ၀င္ေန သည္။ သို႔မို႔ေၾကာင့္ စင္ကာပူသည္ ကာဗြန္ထုတ္လုပ္မႈေလွ်ာ့ခ်ရန္ အစီအမံမ်ားလုပ္၏။ ထိုအထဲမွ နမူနာအခ်ိဳ႔ကို ေဖာ္ျပ ပါမည္။
v ေစ်းပင္သက္သာေသာ္ျငားလည္း လွ်ပ္စစ္ထုတ္လုပ္ရာ၌ ေက်ာက္မီးေသြး လံုး၀မသံုးရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့သည္။
v ေနအိမ္မ်ားႏွင့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၌ စြမ္းအင္ကို ေခြ်တာသုံးစဲြၾကေစရန္ ေစ်းႏႈန္းျဖင့္ ထိန္းသည္။
v ေလာင္စာဆီႏွင့္စာလွ်င္ သဘာ၀ဓါတ္ေငြ႔က ကာဗြန္ထုတ္မႈပိုနည္းသျဖင့္ လွ်ပ္စစ္ထုတ္ရာတြင္ ဆီအစား ဓါတ္ေငြ႔ကို အစားထိုးသံုးစဲြခဲ့ရာ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္က သဘာ၀ဓါတ္ေငြ႔သံုးစဲြႏႈန္း ၁၉% သာရိွခဲ့ရာမွ ယေန႔ဆိုလွ်င္ ၈၀% ထိ ရိွေနၿပီ ျဖစ္ပါသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ကာဗြန္ထုတ္လႊတ္မႈႏႈန္းအား ယခင္ႏွစ္မ်ား (၁၉၉၄ မွ ၂၀၀၀) က ႏွစ္စဥ္ ၆.၄% တိုးေနရာမွ ယခုအခါ တိုးႏႈန္းကို ၁.၁% ထိ (၂၀၀၀ ခုႏွစ္တြင္ တန္ေပါင္း ၃၉ သန္း မွ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္တြင္ တန္ ၄၁ သန္း) ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ ေနရာ အကန္႔အသတ္ပင္ရိွလင့္ကစား ေနေရာင္ျခည္မွ လွ်ပ္စစ္ထုတ္ယူသံုးစဲြမႈကိုလည္း ႏွစ္စဥ္တိုးျမွင့္လွ်က္ရိွ၏။
ကာဗြန္ထြက္ႏႈန္းေလွ်ာ့ခ်ရန္ ေနာက္ေျခတစ္လွမ္းမွာ ကာဗြန္ေစ်းႏႈန္းသတ္မွတ္ေကာက္ခံရန္ ျဖစ္သည္။ သည္ေနရာတြင္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္မိန္႔ခြန္းကို မူရင္းအတိုင္း ေဖာက္သည္ခ်လိုက္ပါသည္။
ဆက္ပါဦးမည္။
ေအးၿငိမ္း
၁၇၊ မတ္၊ ၂၀၁၃
ဒီေနရာက ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။
No comments:
Post a Comment